Introductie in de geschiedenis
van de vroegmoderne tijd
GE2V14001
Week 4: Europa en de rest van de Wereld
Samenvatting Boek
Part IV The Wider World
Beyond Europe c. 1500 – Anne Gerritsen en Anthony McFarlane
De islamitische staten van het Midden-Oosten
In het oostelijke Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten had de
verspreiding van de islam gezorgd voor een verenigende kracht. Rond 1500
domineerden twee grote staten in het Midden-Oosten. Tijdens deze periode
controleerden de Ottomanen de lucratieve handel over land via de Zijderoutes
door Binnen-Azië, evenals de belangrijkste overzeese handelsroutes tussen
Europa en Azië. De andere grote islamitische dynastie stond aan de oostgrenzen
van de Ottomanen. De Shi'a Safaviden weigerden zich te onderwerpen aan de
Soennitische Ottomanen en presideerden een krachtige staat en een bloeiende
eigen cultuur, staande op het kruispunt van de wereldhandel.
Beschavingen en staten in Zuid- en Zuidoost-Azië
De Portugezen die voor het eerst aankwamen aan de Indiase kust rond 1498,
probeerden het christendom op te leggen aan de plaatselijke bevolking, maar
konden niet concurreren met de gevestigde religieuze gebruiken in verband met
het hindoeïsme en boeddhisme.
Ming China
Bij de oprichting van de Ming-dynastie in 1368 was China de grootste verenigde
staat ter wereld. Het had een gecentraliseerde, bureaucratische regering. In het
midden van deze bureaucratie stond de keizerlijke doorn. Tegen 1500 had de
verspreiding van rijkdom geleid tot een enorme toename in geletterdheid en in
de beschikbaarheid van goedkope gedrukte leergidsen. Weg van de officiële
theoretische en imperiale illusie van Chinese superioriteit, kenmerkte een
bloeiende culturele en economische uitwisseling relaties met de buitenwereld. In
de tijd dat Europa zijn externe contacten over zee uitbreidde, trokken de Ming-
keizers zich terug uit investeringen in overzeese expedities en concentreerden ze
zich liever op het verdedigen van de binnenlandse investeringen.
De Afrikaanse wereld
In Noord-Afrika domineerden machtige moslimstaten het kustgebied van Egypte
tot Marokko. De belangrijkste centra van rijkdom en macht waren het goudrijke
koninkrijk van Mali. Een derde afzonderlijk gebied was in Oost-Afrika. De andere
regio's van het continent, diep in Centraal- en Zuidelijk Afrika, waren meer
geïsoleerd en volgden een interne ontwikkelingsdynamiek op basis van de groei
voor samenlevingen van ijzerarbeid boeren en vee-grazers.
, Amerika
In Mexico was de dominante macht in 1500 die van de Azteken. Hun expansie
werd aangedreven door materiële en religieuze imperatieven. De ongelijkheid
tussen de technologie en de oorlogsmethoden die in de Oude Wereld werden
gevonden met de aanwezigen in de Nieuwe Werelden was ook duidelijk in de
andere grote Amerikaanse beschaving van c. 1500. In tegenstelling tot de
Azteken richtten de Inca's regeringen op in de gebieden die zij veroverden, maar
stonden coöperatieve hoofden van ondergeschikte etnische groepen toe om hun
autoriteit te delen. Ze gebruikten ook veroverde volken als bondgenoten en
verdeelden goederen onder gemeenschappen die de Inca-regel aanvaardden.
Beoordeling
De wereld in c. 1500 werd gekenmerkt door een enorme diversiteit. Het was
dezelfde diversiteit tussen verschillende delen van de wereld die reizigers,
handelaren en missionarissen aanspoorden om verbindingen te maken en te
verbeteren tussen verschillende delen van de wereld. De wereld in 1500 was dus
nog geen Europese wereld.
Europese betrekkingen met de Ottomaanse wereld – James Baldwin
Wie waren de Ottomanen?
Het Ottomaanse Rijk is ontstaan als een klein vorstendom aan de Byzantijnse
grens in de late 13de eeuw. De geschiedenis van de uitbreiding ervan is complex,
maar twee gebeurtenissen in het bijzonder waren cruciaal om het om te vormen
tot een groot wereldrijk. De eerste was de verovering van Constantinopel in
1453. Voor christenen was de val ervan een tragedie; in de moslimwereld was
het een propaganda-staatsgreep voor de Ottomanen. De tweede gebeurtenis was
Sultan Selim I's nederlaag van het Mamluk-sultanaat in 1517. Dit omvatte de
islamitische heilige steden. Het Ottomaanse Rijk verenigde twee overleveringen:
het was een mediterrane en een islamitische macht. Er waren veel immigranten
maar er was vrede. De populatie van het Ottomaanse rijk was zeer divers.
Ondanks West-Europese claims van gedwongen bekering was religieuze
tolerantie de norm: een opvallend contrast met het grootste deel van het
vroegmoderne Europa. Het Ottomaanse rijk beschreef zichzelf als een
islamitische staat, maar de islam was niet de enige identiteit.
Militaire en diplomatieke betrekkingen
Gezien de spectaculaire verovering van de Ottomane in de vijftiende en
zestiende eeuw, beschouwden christelijke Europeanen hen vaak met angst.
Propaganda portretteerde de Turken als wrede fanatici die besloten christenen
tot slaaf te maken of ze op zwaardpunt te bekeren. Oorlog was inderdaad
gebruikelijk. Zelfs wanneer ze niet actief oorlog voerden, werden de Ottomaanse
betrekkingen met erfgenaam van christelijke rivalen gekenmerkt door geweld op
laag niveau. Het karakteriseren van de Ottomaans-Europese betrekkingen als
een lange reeks oorlogen zou veel verdoezelen.
Beoordeling
De betrekkingen tussen het Ottomaanse rijk en Europa waren gedurende de
vroegmoderne periode nauw. De retoriek van een titanenstrijd tussen de islam
en het christendom was prominent aanwezig in de politiek van beide kanten,
maar de feitelijke situatie was veel complexer. Handel vormde een belangrijkere
dynamiek van de Ottomaans-Europese betrekkingen dan oorlog: het rijk was een
bron van veel wenselijke goederen en de Europese diplomatie zocht naar
gunstige voorwaarden voor handelaren. Pas in de tweede helft van de 18e eeuw
van de vroegmoderne tijd
GE2V14001
Week 4: Europa en de rest van de Wereld
Samenvatting Boek
Part IV The Wider World
Beyond Europe c. 1500 – Anne Gerritsen en Anthony McFarlane
De islamitische staten van het Midden-Oosten
In het oostelijke Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten had de
verspreiding van de islam gezorgd voor een verenigende kracht. Rond 1500
domineerden twee grote staten in het Midden-Oosten. Tijdens deze periode
controleerden de Ottomanen de lucratieve handel over land via de Zijderoutes
door Binnen-Azië, evenals de belangrijkste overzeese handelsroutes tussen
Europa en Azië. De andere grote islamitische dynastie stond aan de oostgrenzen
van de Ottomanen. De Shi'a Safaviden weigerden zich te onderwerpen aan de
Soennitische Ottomanen en presideerden een krachtige staat en een bloeiende
eigen cultuur, staande op het kruispunt van de wereldhandel.
Beschavingen en staten in Zuid- en Zuidoost-Azië
De Portugezen die voor het eerst aankwamen aan de Indiase kust rond 1498,
probeerden het christendom op te leggen aan de plaatselijke bevolking, maar
konden niet concurreren met de gevestigde religieuze gebruiken in verband met
het hindoeïsme en boeddhisme.
Ming China
Bij de oprichting van de Ming-dynastie in 1368 was China de grootste verenigde
staat ter wereld. Het had een gecentraliseerde, bureaucratische regering. In het
midden van deze bureaucratie stond de keizerlijke doorn. Tegen 1500 had de
verspreiding van rijkdom geleid tot een enorme toename in geletterdheid en in
de beschikbaarheid van goedkope gedrukte leergidsen. Weg van de officiële
theoretische en imperiale illusie van Chinese superioriteit, kenmerkte een
bloeiende culturele en economische uitwisseling relaties met de buitenwereld. In
de tijd dat Europa zijn externe contacten over zee uitbreidde, trokken de Ming-
keizers zich terug uit investeringen in overzeese expedities en concentreerden ze
zich liever op het verdedigen van de binnenlandse investeringen.
De Afrikaanse wereld
In Noord-Afrika domineerden machtige moslimstaten het kustgebied van Egypte
tot Marokko. De belangrijkste centra van rijkdom en macht waren het goudrijke
koninkrijk van Mali. Een derde afzonderlijk gebied was in Oost-Afrika. De andere
regio's van het continent, diep in Centraal- en Zuidelijk Afrika, waren meer
geïsoleerd en volgden een interne ontwikkelingsdynamiek op basis van de groei
voor samenlevingen van ijzerarbeid boeren en vee-grazers.
, Amerika
In Mexico was de dominante macht in 1500 die van de Azteken. Hun expansie
werd aangedreven door materiële en religieuze imperatieven. De ongelijkheid
tussen de technologie en de oorlogsmethoden die in de Oude Wereld werden
gevonden met de aanwezigen in de Nieuwe Werelden was ook duidelijk in de
andere grote Amerikaanse beschaving van c. 1500. In tegenstelling tot de
Azteken richtten de Inca's regeringen op in de gebieden die zij veroverden, maar
stonden coöperatieve hoofden van ondergeschikte etnische groepen toe om hun
autoriteit te delen. Ze gebruikten ook veroverde volken als bondgenoten en
verdeelden goederen onder gemeenschappen die de Inca-regel aanvaardden.
Beoordeling
De wereld in c. 1500 werd gekenmerkt door een enorme diversiteit. Het was
dezelfde diversiteit tussen verschillende delen van de wereld die reizigers,
handelaren en missionarissen aanspoorden om verbindingen te maken en te
verbeteren tussen verschillende delen van de wereld. De wereld in 1500 was dus
nog geen Europese wereld.
Europese betrekkingen met de Ottomaanse wereld – James Baldwin
Wie waren de Ottomanen?
Het Ottomaanse Rijk is ontstaan als een klein vorstendom aan de Byzantijnse
grens in de late 13de eeuw. De geschiedenis van de uitbreiding ervan is complex,
maar twee gebeurtenissen in het bijzonder waren cruciaal om het om te vormen
tot een groot wereldrijk. De eerste was de verovering van Constantinopel in
1453. Voor christenen was de val ervan een tragedie; in de moslimwereld was
het een propaganda-staatsgreep voor de Ottomanen. De tweede gebeurtenis was
Sultan Selim I's nederlaag van het Mamluk-sultanaat in 1517. Dit omvatte de
islamitische heilige steden. Het Ottomaanse Rijk verenigde twee overleveringen:
het was een mediterrane en een islamitische macht. Er waren veel immigranten
maar er was vrede. De populatie van het Ottomaanse rijk was zeer divers.
Ondanks West-Europese claims van gedwongen bekering was religieuze
tolerantie de norm: een opvallend contrast met het grootste deel van het
vroegmoderne Europa. Het Ottomaanse rijk beschreef zichzelf als een
islamitische staat, maar de islam was niet de enige identiteit.
Militaire en diplomatieke betrekkingen
Gezien de spectaculaire verovering van de Ottomane in de vijftiende en
zestiende eeuw, beschouwden christelijke Europeanen hen vaak met angst.
Propaganda portretteerde de Turken als wrede fanatici die besloten christenen
tot slaaf te maken of ze op zwaardpunt te bekeren. Oorlog was inderdaad
gebruikelijk. Zelfs wanneer ze niet actief oorlog voerden, werden de Ottomaanse
betrekkingen met erfgenaam van christelijke rivalen gekenmerkt door geweld op
laag niveau. Het karakteriseren van de Ottomaans-Europese betrekkingen als
een lange reeks oorlogen zou veel verdoezelen.
Beoordeling
De betrekkingen tussen het Ottomaanse rijk en Europa waren gedurende de
vroegmoderne periode nauw. De retoriek van een titanenstrijd tussen de islam
en het christendom was prominent aanwezig in de politiek van beide kanten,
maar de feitelijke situatie was veel complexer. Handel vormde een belangrijkere
dynamiek van de Ottomaans-Europese betrekkingen dan oorlog: het rijk was een
bron van veel wenselijke goederen en de Europese diplomatie zocht naar
gunstige voorwaarden voor handelaren. Pas in de tweede helft van de 18e eeuw
