College aantekeningen KOM Experimenteel onderzoek (+ Integriteit)

HC8: EXPERIMENTEEL ONDERZOEK I

1 oktober 2024



CAUSALE VERBANDEN


Onderzoekers zijn geïnteresseerd in causale verbanden om te begrijpen hoe de (sociale)
werkelijkheid in elkaar zit en hoe die werkelijkheid wordt beïnvloed.


Er zijn drie voorwaarden voor causaliteit:
1. Covariantie: er moet een relatie zijn tussen oorzaak en gevolg
2. Temporal precedence: de oorzaak moet in de tijd voorafgaan aan het gevolg
3. Interne validiteit: alternatieve verklaringen voor de gevonden relatie moeten zijn
uitgesloten


De beste manier om te kunnen voldoen aan de drie voorwaarden voor causaliteit is door
gebruikt te maken van een gerandomiseerd experiment:
 Door randomisatie worden de groepen hetzelfde verondersteld
 De onderzoeker manipuleert één variabele (varieert) (--> onafhankelijke
variabele)
 De onderzoeker meet het effect daarvan op een andere (afhankelijke) variabele


ONDERZOEKSVRAAG EXPERIMENTEEL ONDERZOEK


Een onderzoeksvraag van experimenteel onderzoek is te herkennen aan de volgende
elementen:
 Population (P): de groep mensen die de onderzoeker wil onderzoeken
 Intervention (I): de experimentele conditie
 Comparison (C): de controlegroep
 Outcome (O): de uitkomst variabele




1. COVARIANTIE


We kunnen pas spreken van samenhang wanneer we een verschil zien tussen de twee
groepen, dus tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele.



1

, 2. TEMPORAL PRECEDENCE


In een experiment kan de onderzoeker er voor zorgen dat oorzaak vooraf gaat aan
gevolg. Dit kan door de manipulatie uit te voeren voorafgaand aan de meting van de
afhankelijke variabele.


3. INTERNE VALIDITEIT


Is het wel de gemanipuleerde variabele die het verschil tussen de groepen verklaart of is
er een alternatieve verklaring?


Bedreigingen van interne validiteit:
 Design confounds: was de gemanipuleerde variabele wel het enige verschil in
de behandeling van de twee groepen?
 Selectie effect: waren de groepen wel vergelijkbaar bij aanvang van het
experiment?


Om het selectie effect tegen te kunnen gaan, moet er sprake zijn van willekeurige
toewijzing. Het doel van willekeurige toewijzing (randomisatie) is om ervoor te zorgen
dat de gemiddelde scores en spreiding in scores op alle variabelen, zowel gemeten als
ongemeten, bij aanvang vergelijkbaar zijn tussen groepen.


UITVOEREN VAN WILLEKEURIGE TOEWIJZING


Soms is randomisatie van deelnemers in experimenteel onderzoek niet mogelijk omdat
het niet ethisch is of praktisch onhaalbaar. Soms is het wel mogelijk, maar gaat het mis:
 Contaminatie: deelnemers in de experimentele groep vertellen deelnemers in
controlegroep over deelname
 Deelnemers houden zich niet aan de behandeling
 Er bestaat beïnvloeding door de onderzoeker


ONDERZOEKSONTWERP EXPERIMENTEEL ONDERZOEK


De onderzoeker kiest bij wie en hoe de data verzameld wordt. De onderzoeker begint met
een steekproef van participanten --> bij voorkeur een aselecte steekproef.




2

, EXPERIMENTELE GROEPEN


Er kunnen twee verschillende soorten groepen worden gebruikt in experimenteel
onderzoek:
1. Independent-groups design: elke participant wordt willekeurig toegewezen aan
slechts één conditie van het experiment, zodat welke groep deelnemers slechts
één niveau van de onafhankelijke variabele ervaart.
a. Posttest-only design: het uitvoeren van een meting alleen achteraf
b. Prestest/posttest design: het uitvoeren van een meting zowel vooraf als
achteraf
2. Within-subjects design: alle deelnemers worden aan elke conditie van het
experiment blootgesteld, zodat dezelfde personen in meerdere condities worden
gemeten
a. Repeated measure design: deelnemers worden meerdere keren
gemeten, waarbij ze op verschillende tijdstippen aan alle condities van het
experiment worden blootgesteld
b. Concurrent-measures design: deelnemers worden aan alle condities
blootgesteld, zodat ze in één enkele meting een keuze of voorkeur kunnen
uitdrukken


Het within-groups design is gevoelig voor het carry-over effect, waarbij de ene conditie
effect heeft op de volgende conditie waar de deelnemer aan wordt blootgesteld.


INFERENTIËLE STATISTIEK: STAPPEN NHST


1. Formuleren van hypothesen
2. Keuze en berekenen van een toetsingsgrootheid
3. Kans bepalen op resultaat of nog extremer gegeven H0
4. Beslissing nemen over H0 (wel of niet verwerpen)
5. (Extra) conclusie opschrijven




1. FORMULEREN VAN HYPOTHESEN


Naast de onderzoekshypothese, stelt de onderzoeker de nulhypothese op.




3

, In de statistiek worden hypothesen vaak in symbolen opgeschreven. Voor populaties en
steekproeven gebruiken onderzoekers verschillende symbolen:
 Steekproefgemiddelde = M
 Populatiegemiddelde = 


Aan de hand van deze symbolen kunnen statistische hypothesen geschreven worden.


2. KEUZE EN BEREKENEN TOETSINGSGROOTHEID


Op basis van de hypothesen (onderzoeksvraag en operationalisatie) kiest een
onderzoeker de juiste toetsprocedure. Als de gemiddelde scores van twee onafhankelijke
groepen worden vergeleken, wordt een t-toets voor onafhankelijke groepen
gebruikt.


Verschillen tussen gemiddelden zijn afhankelijk van de meeteenheid en liggen voor ieder
onderzoek weer op een andere schaal.


Met de t-toets bepalen we het relatieve verschil tussen de twee groepen op grond van:
 Verschil in gemiddelden tussen de groepen: M1 – M2
 De spreiding in scores in de groepen: SD1 en SD2
 De grootte van de groepen: n1 en n2


TOETSINGSGROOTHEID T


Net als dat de correlatie van steekproef tot steekproef varieert, zullen de waarden van M1
– M2 ook van steekproef tot steekproef variëren. Ook bij het verschil M1 – M2 wordt er een
standaardfout berekend. Dit gebeurt aan de hand van:
 De grootte van de groepen ( n1 en n2 )
 De spreiding in de steekproeven ( SD1 en SD2 )


Wanneer we het verschil M1 – M2 delen door de standaardfout krijgen we een
gestandaardiseerde score. Dit is de toetsingsgrootheid t.




De waarden van t zijn onafhankelijk van de meeteenheid en liggen allemaal op
dezelfde schaal.


HOE WERKT DE TOETSINGSGROOTHEID T?


4