Aantekeningen hoorcollege’s OvC
1 ‘Introductie op de cursus’
• Analyseren en optimaliseren van een functionele tekst
• Verslag 1: bureau-analyse
Verdiepen in het onderwerp van specifieke thuisarts-pagina
Functionele analyse: hoe zou een ideale tekst over dit onderwerp er uitzien?
Revisie schrijven
• Verslag 2: lezersonderzoek
Eerste lezersonderzoek: wat vinden mensen uit de doelgroep van de gereviseerde tekst?
Op basis daarvan een tweede revisie schrijven
Tweede lezersonderzoek: is de tweede revisie beter dan het origineel? Vergelijkend onderzoek
bij een grotere groep mensen.
• Tentamen: meerkeuzetentamen
2 ‘Uitleg gezondheidscommunicatie en thuisarts.nl’
Introductie (online) gezondheidstekens
Hoeken et al. (20110: digitale communicatie in verschillende domeinen met ‘een grote invloed op
persoonlijke, sociale en professionele participatie in de maatschappij.’
Complexe informatie begrijpen, consequenties van keuzes overzien en informatie kunnen toepassen.
Gezondheidsgeletterdheid: ‘The degree to which individuals can obtain, process, understand, and
communicate about health-related information needed to make informed health decisions.’
➔ Informatie thuisarts.nl in de kennisclip
Gezondheidscommunicatie in het algemeen
• Technologie helpt zorg betaalbaar, toegankelijk en menselijk te houden.
• Online gezondheidscommunicatie wordt onder andere menselijk gehouden door tailoring:
gezondheidscommunicatie toesnijden op de specifieke ontvanger, informatie wordt op maat
gemaakt.
• Geen klachten -> geen motivatie
• Suboptimale zoekstrategieën -> te veel informatie -> lezen alleen vluchtig -> stoppen bij
‘goed genoeg’
3 ‘Uitleg functionele analyse (stap 1)’
Een functionele tekst is geslaagd als hij zijn doelen bereikt:
• Achterhalen wat de doelen van de tekst zijn
• Achterhalen of de tekst geschikt is om die doelen te bereiken
• Bepalen hoe de tekst verbeterd kan worden zodat de doelen beter bereikt kunnen worden.
Taalhandelingstheorie
Austin
Als je iets zegt, dat doe je iets. Een uiting is niet zomaar een uiting, maar daarmee doe je iets, het is
een handeling.
• Locutie (je produceert een betekenisvolle uitleg)
, • Illocutionaire strekking (met die uiting wil je iets doen)
• Perlocutionaire strekking (daarmee bereik je (mogelijk) iets bij de ontvanger)
Searle
Indeling in soorten taalhandelingen
Functionele analyse geeft inzicht in doelen die schrijver probeert te bereiken bij de lezer
FA helpt je voorspellen of deze bereikt zullen worden
• Rekening houden met doelgroep
• Bepalen doelen
• Bekijken hoe de inhoud van de tekst daarop is afgestemd
Stappen van functionele analyse:
1. Vaststellen (a) onderwerp, (b) zender, (c) doelgroep, (d) organisatiedoel
2. Vaststellen (a) consecutieve doelen, (b) communicatieve doelen
3. Vaststellen teksthandelingen
4. Beoordelen van tekst: draagt de tekst optimaal bij aan het bereiken van het doel?
1a: onderwerp vaststellen
Op basis van contextonderzoek, nog niet echt op basis van tekst.
• Onderwerp: gebruik titel, genrekenmerken, etc.
1b: zender vaststellen
Op basis van contextonderzoek, nog niet echt op basis van tekst.
• Zender: niet per se schrijver
1c: doelgroep vaststellen
Doelgroep
• Lezer
• Doelgroep
• Aangesproken lezer
Wat weet je van de doelgroep?
Denk zelf logisch na over de doelgroep:
• Welke mensen gaan de informatie opzoeken?
• Welke mensen zouden deze tekst eigenlijk moeten opzoeken?
• Heeft de tekst één doelgroep? Of zijn er meer doelgroepen?
• Indien meer, hoe verhouden die zich tot elkaar? Is de een belangrijker dan de ander? Moeten
ze door dezelfde tekst bediend worden of niet?
➔ Voorbeeld grieppriktekst in kennisclip
1d: organisatiedoel vaststellen
• Niet altijd duidelijk in de tekst terug te zien. Hoe wel? Logisch nadenken: bv mission
statement
• Wat een organisatie in zijn algemeen wil
➔ Voorbeeld grieppriktekst in kennisclip
, 4 ‘Uitleg functionele analyse (stap 2)’
2a: consecutieve doelen
Consecutief doel: de lezer gaat bepaald gedrag vertonen (en er is dus meer veranderd dan alleen de
cognitie van de lezer).
- Wat doet de lezer idealiter door/na het lezen van de tekst
- Uitgedrukt in termen van gedrag van de doelgroep
- Gekwantificeerd
2b: communicatieve doelen
Context en de globale lezing van de tekst zijn belangrijk
Effecten die de tekst zou moeten hebben op de cognities van de lezer
Beschouw deze doelen als een voorwaarde voor het bereiken van de consecutieve doelen.
Formuleer de communicatieve doelen in termen van de effecten die ze in het hoofd van de lezer
teweegbrengen.
Doel Cognitie
Informeren De doelgroep weet dat...
Overtuigen (van feiten) De doelgroep gelooft dat...
Overtuigen (van meningen) De doelgroep vindt dat...
Opiniëren De doelgroep heeft een mening over...
Instrueren De doelgroep is in staat...
Activeren (of motiveren) De doelgroep is van plan...
Emotioneren De doelgroep voelt...
Waarom: Ligt het perspectief bij de lezer en niet bij de producent van de tekst?
- De tekst is niet geslaagd als de tekst is uitgelegd, maar als het doel bij de lezer bereikt is.
Dus wat het doel bereikt bij de ontvanger.
Ligt het perspectief bij de eindtoestand als gevolg van het lezen van de tekst?
- De tekst is geslaagd als de cognities veranderen of passen bij wat je wil bereiken.
Is het perspectief een cognitie en geen gedrag?
- Omdat er nog allerlei dingen mis kunnen gaan tussen het van plan zijn en het daadwerkelijk
uitvoeren van het gedrag.
Houd steeds goed in de gaten: je hebt het vaak over IDEALE doelen, dus niet om de feitelijke tekst!
Dus: wat zijn de belangrijkste doelen die de tekst over jullie tekst idealiter wil bereiken voor precies
die doelgroep die je als de juiste ziet?
Ordening:
• Vraag je bij de doelen steeds af: helpt doel A bij doel B of doel B bij doel A?
Doelenboom:
Hiërarchische weergave van de doelen waarbij de ondergelegen doelen bijdragen aan de doelen
daarboven.
Tip:
- Zoveel mogelijk weten over de ziekte en zo snap je wat anderen zouden moeten weten, voelen ,
overtuigen, snappen en wat ze in staat moet stellen. Dus informatie opzoeken over die pagina.
5 ‘Verdere uitleg over de doelenboom’
Eerst proberen een (grove) structuur te maken.
1 ‘Introductie op de cursus’
• Analyseren en optimaliseren van een functionele tekst
• Verslag 1: bureau-analyse
Verdiepen in het onderwerp van specifieke thuisarts-pagina
Functionele analyse: hoe zou een ideale tekst over dit onderwerp er uitzien?
Revisie schrijven
• Verslag 2: lezersonderzoek
Eerste lezersonderzoek: wat vinden mensen uit de doelgroep van de gereviseerde tekst?
Op basis daarvan een tweede revisie schrijven
Tweede lezersonderzoek: is de tweede revisie beter dan het origineel? Vergelijkend onderzoek
bij een grotere groep mensen.
• Tentamen: meerkeuzetentamen
2 ‘Uitleg gezondheidscommunicatie en thuisarts.nl’
Introductie (online) gezondheidstekens
Hoeken et al. (20110: digitale communicatie in verschillende domeinen met ‘een grote invloed op
persoonlijke, sociale en professionele participatie in de maatschappij.’
Complexe informatie begrijpen, consequenties van keuzes overzien en informatie kunnen toepassen.
Gezondheidsgeletterdheid: ‘The degree to which individuals can obtain, process, understand, and
communicate about health-related information needed to make informed health decisions.’
➔ Informatie thuisarts.nl in de kennisclip
Gezondheidscommunicatie in het algemeen
• Technologie helpt zorg betaalbaar, toegankelijk en menselijk te houden.
• Online gezondheidscommunicatie wordt onder andere menselijk gehouden door tailoring:
gezondheidscommunicatie toesnijden op de specifieke ontvanger, informatie wordt op maat
gemaakt.
• Geen klachten -> geen motivatie
• Suboptimale zoekstrategieën -> te veel informatie -> lezen alleen vluchtig -> stoppen bij
‘goed genoeg’
3 ‘Uitleg functionele analyse (stap 1)’
Een functionele tekst is geslaagd als hij zijn doelen bereikt:
• Achterhalen wat de doelen van de tekst zijn
• Achterhalen of de tekst geschikt is om die doelen te bereiken
• Bepalen hoe de tekst verbeterd kan worden zodat de doelen beter bereikt kunnen worden.
Taalhandelingstheorie
Austin
Als je iets zegt, dat doe je iets. Een uiting is niet zomaar een uiting, maar daarmee doe je iets, het is
een handeling.
• Locutie (je produceert een betekenisvolle uitleg)
, • Illocutionaire strekking (met die uiting wil je iets doen)
• Perlocutionaire strekking (daarmee bereik je (mogelijk) iets bij de ontvanger)
Searle
Indeling in soorten taalhandelingen
Functionele analyse geeft inzicht in doelen die schrijver probeert te bereiken bij de lezer
FA helpt je voorspellen of deze bereikt zullen worden
• Rekening houden met doelgroep
• Bepalen doelen
• Bekijken hoe de inhoud van de tekst daarop is afgestemd
Stappen van functionele analyse:
1. Vaststellen (a) onderwerp, (b) zender, (c) doelgroep, (d) organisatiedoel
2. Vaststellen (a) consecutieve doelen, (b) communicatieve doelen
3. Vaststellen teksthandelingen
4. Beoordelen van tekst: draagt de tekst optimaal bij aan het bereiken van het doel?
1a: onderwerp vaststellen
Op basis van contextonderzoek, nog niet echt op basis van tekst.
• Onderwerp: gebruik titel, genrekenmerken, etc.
1b: zender vaststellen
Op basis van contextonderzoek, nog niet echt op basis van tekst.
• Zender: niet per se schrijver
1c: doelgroep vaststellen
Doelgroep
• Lezer
• Doelgroep
• Aangesproken lezer
Wat weet je van de doelgroep?
Denk zelf logisch na over de doelgroep:
• Welke mensen gaan de informatie opzoeken?
• Welke mensen zouden deze tekst eigenlijk moeten opzoeken?
• Heeft de tekst één doelgroep? Of zijn er meer doelgroepen?
• Indien meer, hoe verhouden die zich tot elkaar? Is de een belangrijker dan de ander? Moeten
ze door dezelfde tekst bediend worden of niet?
➔ Voorbeeld grieppriktekst in kennisclip
1d: organisatiedoel vaststellen
• Niet altijd duidelijk in de tekst terug te zien. Hoe wel? Logisch nadenken: bv mission
statement
• Wat een organisatie in zijn algemeen wil
➔ Voorbeeld grieppriktekst in kennisclip
, 4 ‘Uitleg functionele analyse (stap 2)’
2a: consecutieve doelen
Consecutief doel: de lezer gaat bepaald gedrag vertonen (en er is dus meer veranderd dan alleen de
cognitie van de lezer).
- Wat doet de lezer idealiter door/na het lezen van de tekst
- Uitgedrukt in termen van gedrag van de doelgroep
- Gekwantificeerd
2b: communicatieve doelen
Context en de globale lezing van de tekst zijn belangrijk
Effecten die de tekst zou moeten hebben op de cognities van de lezer
Beschouw deze doelen als een voorwaarde voor het bereiken van de consecutieve doelen.
Formuleer de communicatieve doelen in termen van de effecten die ze in het hoofd van de lezer
teweegbrengen.
Doel Cognitie
Informeren De doelgroep weet dat...
Overtuigen (van feiten) De doelgroep gelooft dat...
Overtuigen (van meningen) De doelgroep vindt dat...
Opiniëren De doelgroep heeft een mening over...
Instrueren De doelgroep is in staat...
Activeren (of motiveren) De doelgroep is van plan...
Emotioneren De doelgroep voelt...
Waarom: Ligt het perspectief bij de lezer en niet bij de producent van de tekst?
- De tekst is niet geslaagd als de tekst is uitgelegd, maar als het doel bij de lezer bereikt is.
Dus wat het doel bereikt bij de ontvanger.
Ligt het perspectief bij de eindtoestand als gevolg van het lezen van de tekst?
- De tekst is geslaagd als de cognities veranderen of passen bij wat je wil bereiken.
Is het perspectief een cognitie en geen gedrag?
- Omdat er nog allerlei dingen mis kunnen gaan tussen het van plan zijn en het daadwerkelijk
uitvoeren van het gedrag.
Houd steeds goed in de gaten: je hebt het vaak over IDEALE doelen, dus niet om de feitelijke tekst!
Dus: wat zijn de belangrijkste doelen die de tekst over jullie tekst idealiter wil bereiken voor precies
die doelgroep die je als de juiste ziet?
Ordening:
• Vraag je bij de doelen steeds af: helpt doel A bij doel B of doel B bij doel A?
Doelenboom:
Hiërarchische weergave van de doelen waarbij de ondergelegen doelen bijdragen aan de doelen
daarboven.
Tip:
- Zoveel mogelijk weten over de ziekte en zo snap je wat anderen zouden moeten weten, voelen ,
overtuigen, snappen en wat ze in staat moet stellen. Dus informatie opzoeken over die pagina.
5 ‘Verdere uitleg over de doelenboom’
Eerst proberen een (grove) structuur te maken.
