Module 1 – Life span Development (MLD)
Prenatale fase
Ontwikkelingstaken:
• Spontane of kunstmatige bevruchting
• Interactie genetische aanleg en omgeving
• Grote kwetsbaarheid voor invloeden van buiten: toxiciteit
• Foetus reageert op stem en gedrag van moeder
• Stress moeder tijdens zwangerschap Impact ontstaan ziekten bij kind
Infants (0-3)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Hechting • Bieden van basisveiligheid: responsiviteit
• Exploratie • Stimuleren van exploratie
• Ontdekking ik en anderen • Aangeven van grenzen
Gezondheid: Responsiviteit onder druk Zorg:
• Prematuriteit maximaliseren ouder-kind contact
• Voedingsproblemen zorg voor ouder en systeem
• Langdurige opnames en behandelingen flexibiliteit
• Ontwikkelingsstoornissen
• Emotionele belasting
• Kwetsbare ouders
Schoolkind (4-12)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Cognitieve ontwikkeling • Eisen stellen
• Sociaal-emotionele ontwikkeling • Frustratietolerantie verhogen
• Vrije tijd/sport (motorisch) • Randvoorwaarden creëren om zelf
• Zelfredzaamheid/zelfstandigheid problemen op te lossen
Gezondheid: Zorg:
• Ziekte, opnames en behandelingen beperken de interacties maximaliseren (scholing)
ontwikkeling ouders, maar ook kind betrekken in
• Grote gevolgen op domeinen van school, vrijetijd, zorg, zo mogelijk
sport, zelfredzaamheid aandacht voor andere kinderen in het
• Motorische ontwikkeling gezin
• Cognitieve problemen, direct en indirect
• Sociaal emotioneel ontwikkeling
• Frustratietolerantie
• Sociale interacties
• zelfbeeld
Adolescent (12-18)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Identiteitsontwikkeling Ouder meer op afstand
• Autonomie ontwikkeling Coachende rol
• Sociale relaties
• Lichamelijke ontwikkeling
,Gezondheid:
• Cognitief:
abstract redeneren en oorzaak-gevolg denken
wisselende aandacht, hormonen, impulsen
risicogedrag en kwetsbaarheid brein
• Symptoomperceptie en coping
eigen ideeën en gedrag rondom gezondheid / ziekte
Autonomie versus ziekte, ouders en artsen, afzetten
• Stress en coping
body image en ziekte
Sociale steun; peer group
Seksualiteit en intimiteit
• Ik ben anders, ik hoor er niet bij
Jong volwassenen (18-40)
Ontwikkelingstaken: sociale steun:
• Piek fysieke conditie “onkwetsbaar” • Ontmoeten van leeftijdsgenoten, lotgenoten
• Autonomie: zelfstandigheid wonen, financiën • Aandacht voor specifieke somatische aspecten
• Afronden opleiding ziekten op jong volwassen leeftijd
• Opbouwen loopbaan • Aandacht voor specifieke impact ziekte op andere domeinen
• Hobby’s en sociale activiteiten • Werk
• Partner relaties: stabiliseren • relaties
• Stichten gezin • Gezin
• Vrijetijd
Gezondheid: • Zelfbeeld en zingeving
• Mythe van onkwetsbaarheid • Ook en juist na de ziekte
• Autonomie versus afhankelijkheid
• Invloed op gezin en gezinsvorming
• Invloed sociale omgeving, isolatie
• Arbeidsproces en ziekten
• Vrije tijd
Middelbare leeftijd (40-65)
Ontwikkelingstaken:
• Mentale conditie piekt
• Begin vermindering fysieke kracht
• Bezinning ...mid life crisis
• Dubbele belasting zorg kinderen/ ouders: mantelzorg
Gezondheid:
• Confrontatie met verlies conditie
• Confrontatie met chronische ziekten
• Impact op verschillende levensdomeinen: werk relatie ouderschap
• Seksualiteit en intimiteit
• Omgaan met chronische ziekte, curatief versus palliatief
• Symptoom perceptie ziekte of symptomen ouder worden
• Stress coping goal engagement, disengagement, adaption
,Ouderen (>65)
Ontwikkelingstaken:
• Omgaan met verlies fysieke en cognitieve conditie
• Afbouwen maatschappelijke activiteit
• Doelen volhouden, opgeven, aanpassen dan wel alternatieve zoeken
• Belang sociaal netwerk
• Betekenisgeving: ego integrity vs despair = eigenwaarde
Chronisch naar palliatief:
• Chronisch en levensbedreigende aandoeningen
• Toenemende medicaties en behandelingen die invaliderend zijn
• Cognitieve beperkingen
• Toenemende afhankelijkheid
• Balans opmaken: kwantiteit versus kwaliteit van leven
• Nalatenschap
• Levensbeschouwing, betekenis van de dood
Module 2 – groei en ontwikkeling
Intra-uteriene groei
Week 0-2 = pre-embryonale/conceptus periode eerste celdelingen, transport en innesteling
Week 3-12 = embryonale periode: hyperplasie organogenese; aanleg basis organen
Week 12-geboorte = foetale periode: hypertrofie groei en verdere ontwikkeling
Het onderscheid tussen de embryonale en foetale periode is klinisch zeer relevant aangezien
blootstellingen aan teratogenen (externe schadelijke invloeden) in beide periodes
verschillende effecten zal hebben op het kind.
Het tijdsinterval tussen bevruchting en innesteling is ongeveer 6 dagen. In deze periode deelt de cel
zich maar neemt de omvang niet toe (klievingsdeling). Rond de 5e dag ontstaat er een holte in de
celklomp, men spreekt nu van een blastocyst. De blastocyst differentieert tot trophoblast (buitenste
cellaag holte) en embryoblast (binnenste celmassa)
Trophoplast vormt placenta; embryoblast vormt embryo
, Op dag 7 komt de blastocyst aan bij het endometrium. De blastocyst zal de zona pellicuda (voorkomt
te vroege innesteling) afstoten. De trophoblast bestaat inmiddels uit 2 verschillende celtypen: het
syncytiotrofoblast en het cytotrofoblast.
Syncytiotrofoblasten: produceren HCG en vormen microvilli. Ze liggen het meest oppervlakkig
en maken contact met het endometrium. Hierop volgt de innesteling.
Op dag 8 banen de cytotrofoblastcellen en syncytiotrofoblastcellen zich een weg naar de diepte van
het endometrium en het myometrium.
Op dag 9 zinkt de blastocyste weg in de stroma van het endometrium dat zich binnen een week over
de blastula sluit.
Vrijwel direct na de innesteling vermenigvuldigen de trofoblast cellen in een snel tempo en begin met
het produceren van HCG.
De placenta bestaat uit vlokken. De primaire vlokken vertakken zich in secundaire vlokken, die zich
weer vertakken in tertiaire vlokken. Door de vlokken lopen bloedvaten:
Iedere primaire vlok groeit uit tot een foetale uitwisselingseenheid een cotelydon. De placenta
bestaat uit zo’n 18 cotelydonen. De verankering van iedere cotelydon aan de decidua met
hechtvlokken zorgt voor stabiliteit bij contact met maternaal bloed. De bloedvoorziening van de
intervilleuze ruimte van iedere cotelydon wordt verzorgd door een aantal spiraalarteriën.
Functies van de placenta:
1. Uitwisseling passieve diffusie
2. Bescherming infectie/afstoting en IgG
3. Productie hormonen en voedingsstoffen
Het zwangerschapsproduct bestaat uit: de foetus, het vruchtwater, de vruchtvliezen, de placenta en
de navelstreng
Prenatale fase
Ontwikkelingstaken:
• Spontane of kunstmatige bevruchting
• Interactie genetische aanleg en omgeving
• Grote kwetsbaarheid voor invloeden van buiten: toxiciteit
• Foetus reageert op stem en gedrag van moeder
• Stress moeder tijdens zwangerschap Impact ontstaan ziekten bij kind
Infants (0-3)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Hechting • Bieden van basisveiligheid: responsiviteit
• Exploratie • Stimuleren van exploratie
• Ontdekking ik en anderen • Aangeven van grenzen
Gezondheid: Responsiviteit onder druk Zorg:
• Prematuriteit maximaliseren ouder-kind contact
• Voedingsproblemen zorg voor ouder en systeem
• Langdurige opnames en behandelingen flexibiliteit
• Ontwikkelingsstoornissen
• Emotionele belasting
• Kwetsbare ouders
Schoolkind (4-12)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Cognitieve ontwikkeling • Eisen stellen
• Sociaal-emotionele ontwikkeling • Frustratietolerantie verhogen
• Vrije tijd/sport (motorisch) • Randvoorwaarden creëren om zelf
• Zelfredzaamheid/zelfstandigheid problemen op te lossen
Gezondheid: Zorg:
• Ziekte, opnames en behandelingen beperken de interacties maximaliseren (scholing)
ontwikkeling ouders, maar ook kind betrekken in
• Grote gevolgen op domeinen van school, vrijetijd, zorg, zo mogelijk
sport, zelfredzaamheid aandacht voor andere kinderen in het
• Motorische ontwikkeling gezin
• Cognitieve problemen, direct en indirect
• Sociaal emotioneel ontwikkeling
• Frustratietolerantie
• Sociale interacties
• zelfbeeld
Adolescent (12-18)
Ontwikkelingstaken: Opvoedingstaken:
• Identiteitsontwikkeling Ouder meer op afstand
• Autonomie ontwikkeling Coachende rol
• Sociale relaties
• Lichamelijke ontwikkeling
,Gezondheid:
• Cognitief:
abstract redeneren en oorzaak-gevolg denken
wisselende aandacht, hormonen, impulsen
risicogedrag en kwetsbaarheid brein
• Symptoomperceptie en coping
eigen ideeën en gedrag rondom gezondheid / ziekte
Autonomie versus ziekte, ouders en artsen, afzetten
• Stress en coping
body image en ziekte
Sociale steun; peer group
Seksualiteit en intimiteit
• Ik ben anders, ik hoor er niet bij
Jong volwassenen (18-40)
Ontwikkelingstaken: sociale steun:
• Piek fysieke conditie “onkwetsbaar” • Ontmoeten van leeftijdsgenoten, lotgenoten
• Autonomie: zelfstandigheid wonen, financiën • Aandacht voor specifieke somatische aspecten
• Afronden opleiding ziekten op jong volwassen leeftijd
• Opbouwen loopbaan • Aandacht voor specifieke impact ziekte op andere domeinen
• Hobby’s en sociale activiteiten • Werk
• Partner relaties: stabiliseren • relaties
• Stichten gezin • Gezin
• Vrijetijd
Gezondheid: • Zelfbeeld en zingeving
• Mythe van onkwetsbaarheid • Ook en juist na de ziekte
• Autonomie versus afhankelijkheid
• Invloed op gezin en gezinsvorming
• Invloed sociale omgeving, isolatie
• Arbeidsproces en ziekten
• Vrije tijd
Middelbare leeftijd (40-65)
Ontwikkelingstaken:
• Mentale conditie piekt
• Begin vermindering fysieke kracht
• Bezinning ...mid life crisis
• Dubbele belasting zorg kinderen/ ouders: mantelzorg
Gezondheid:
• Confrontatie met verlies conditie
• Confrontatie met chronische ziekten
• Impact op verschillende levensdomeinen: werk relatie ouderschap
• Seksualiteit en intimiteit
• Omgaan met chronische ziekte, curatief versus palliatief
• Symptoom perceptie ziekte of symptomen ouder worden
• Stress coping goal engagement, disengagement, adaption
,Ouderen (>65)
Ontwikkelingstaken:
• Omgaan met verlies fysieke en cognitieve conditie
• Afbouwen maatschappelijke activiteit
• Doelen volhouden, opgeven, aanpassen dan wel alternatieve zoeken
• Belang sociaal netwerk
• Betekenisgeving: ego integrity vs despair = eigenwaarde
Chronisch naar palliatief:
• Chronisch en levensbedreigende aandoeningen
• Toenemende medicaties en behandelingen die invaliderend zijn
• Cognitieve beperkingen
• Toenemende afhankelijkheid
• Balans opmaken: kwantiteit versus kwaliteit van leven
• Nalatenschap
• Levensbeschouwing, betekenis van de dood
Module 2 – groei en ontwikkeling
Intra-uteriene groei
Week 0-2 = pre-embryonale/conceptus periode eerste celdelingen, transport en innesteling
Week 3-12 = embryonale periode: hyperplasie organogenese; aanleg basis organen
Week 12-geboorte = foetale periode: hypertrofie groei en verdere ontwikkeling
Het onderscheid tussen de embryonale en foetale periode is klinisch zeer relevant aangezien
blootstellingen aan teratogenen (externe schadelijke invloeden) in beide periodes
verschillende effecten zal hebben op het kind.
Het tijdsinterval tussen bevruchting en innesteling is ongeveer 6 dagen. In deze periode deelt de cel
zich maar neemt de omvang niet toe (klievingsdeling). Rond de 5e dag ontstaat er een holte in de
celklomp, men spreekt nu van een blastocyst. De blastocyst differentieert tot trophoblast (buitenste
cellaag holte) en embryoblast (binnenste celmassa)
Trophoplast vormt placenta; embryoblast vormt embryo
, Op dag 7 komt de blastocyst aan bij het endometrium. De blastocyst zal de zona pellicuda (voorkomt
te vroege innesteling) afstoten. De trophoblast bestaat inmiddels uit 2 verschillende celtypen: het
syncytiotrofoblast en het cytotrofoblast.
Syncytiotrofoblasten: produceren HCG en vormen microvilli. Ze liggen het meest oppervlakkig
en maken contact met het endometrium. Hierop volgt de innesteling.
Op dag 8 banen de cytotrofoblastcellen en syncytiotrofoblastcellen zich een weg naar de diepte van
het endometrium en het myometrium.
Op dag 9 zinkt de blastocyste weg in de stroma van het endometrium dat zich binnen een week over
de blastula sluit.
Vrijwel direct na de innesteling vermenigvuldigen de trofoblast cellen in een snel tempo en begin met
het produceren van HCG.
De placenta bestaat uit vlokken. De primaire vlokken vertakken zich in secundaire vlokken, die zich
weer vertakken in tertiaire vlokken. Door de vlokken lopen bloedvaten:
Iedere primaire vlok groeit uit tot een foetale uitwisselingseenheid een cotelydon. De placenta
bestaat uit zo’n 18 cotelydonen. De verankering van iedere cotelydon aan de decidua met
hechtvlokken zorgt voor stabiliteit bij contact met maternaal bloed. De bloedvoorziening van de
intervilleuze ruimte van iedere cotelydon wordt verzorgd door een aantal spiraalarteriën.
Functies van de placenta:
1. Uitwisseling passieve diffusie
2. Bescherming infectie/afstoting en IgG
3. Productie hormonen en voedingsstoffen
Het zwangerschapsproduct bestaat uit: de foetus, het vruchtwater, de vruchtvliezen, de placenta en
de navelstreng
