Atlas van de Nederlandse taal (Editie Nederland)
H49: Waarom we niet (helemaal) schrijven zoals we spreken
Over de Nederlandse spelregels
Groene Boekje -> Woordenlijst Nederlandse Taal. Witte Boekje -> Spellingwijzer Onze Taal.
Het Witte Boekje is ontstaan na een vernieuwde versie van het Groene Boekje, waar de
spelling te moeilijk werd ervaren. Het Witte Boekje geeft meer vrijheid in de Nederlandse
spelling.
1. Spelregel nummer één. Schrijf zoals je spreekt! Het fonologisch principe, verdubbeling en
verenkeling.
De taalkundige term voor een deel van de klankleer is fonologie. Een nadeel van het
schrijven zoals je spreekt is dat er oneindig verschillende uitspraken mogelijk zijn die van
mens tot mens verschillen. Nog een nadeel is dat er meer Nederlandse spraakklanken (16
klinkers, 3 tweeklanken en 19 medeklinkers) zijn dan het alfabet letters telt (26 letters).
Klinkers vormen het grootste probleem, omdat deze anders kunnen worden uitgesproken of
gecombineerd worden met andere klanken.
2. Spelregel nummer twee. Gelijkheid Blijheid! Het gelijkvormigheidsprincipe.
Taalgebruikers spellen woorden, betekenisvolle klankcombinaties en geen aparte
klanken. Gaat erom dat het zo herkenbaar mogelijk gemaakt wordt. De basisvorm van een
woord -> ‘woordstam’ moet bewaard worden in de spelling. Wanneer je een ‘t’ hoort maar
een ‘d’ schrijft dan wordt er aan het gelijkvormigheidsprincipe gehouden, aangezien het
woord ‘goed’ ‘goede’ wordt wanneer je het langer maakt.
3. Spelregel nummer drie. Eer ’s woords herkomst! Het Etymologisch principe.
Het erfgoed van herkomst is belangrijker dan een woord schrijven zoals het vandaag
wordt uitgesproken. De tweeklanken ei / ij of ou / au zijn hier voorbeelden van. Geen
verschil meer in uitspraak tegenwoordig, wel in schrijfwijze. Nadeel dat je de woorden moet
inprenten voor de goede spelling, voordeel handige manier om homofone woorden (die
hetzelfde klinken, maar andere betekenis) uit elkaar te houden. De spellingswijze van
bastaardwoorden (geleende woorden uit een andere taal) heeft verschillende manieren van
schrijven, per woord anders.
H49: Waarom we niet (helemaal) schrijven zoals we spreken
Over de Nederlandse spelregels
Groene Boekje -> Woordenlijst Nederlandse Taal. Witte Boekje -> Spellingwijzer Onze Taal.
Het Witte Boekje is ontstaan na een vernieuwde versie van het Groene Boekje, waar de
spelling te moeilijk werd ervaren. Het Witte Boekje geeft meer vrijheid in de Nederlandse
spelling.
1. Spelregel nummer één. Schrijf zoals je spreekt! Het fonologisch principe, verdubbeling en
verenkeling.
De taalkundige term voor een deel van de klankleer is fonologie. Een nadeel van het
schrijven zoals je spreekt is dat er oneindig verschillende uitspraken mogelijk zijn die van
mens tot mens verschillen. Nog een nadeel is dat er meer Nederlandse spraakklanken (16
klinkers, 3 tweeklanken en 19 medeklinkers) zijn dan het alfabet letters telt (26 letters).
Klinkers vormen het grootste probleem, omdat deze anders kunnen worden uitgesproken of
gecombineerd worden met andere klanken.
2. Spelregel nummer twee. Gelijkheid Blijheid! Het gelijkvormigheidsprincipe.
Taalgebruikers spellen woorden, betekenisvolle klankcombinaties en geen aparte
klanken. Gaat erom dat het zo herkenbaar mogelijk gemaakt wordt. De basisvorm van een
woord -> ‘woordstam’ moet bewaard worden in de spelling. Wanneer je een ‘t’ hoort maar
een ‘d’ schrijft dan wordt er aan het gelijkvormigheidsprincipe gehouden, aangezien het
woord ‘goed’ ‘goede’ wordt wanneer je het langer maakt.
3. Spelregel nummer drie. Eer ’s woords herkomst! Het Etymologisch principe.
Het erfgoed van herkomst is belangrijker dan een woord schrijven zoals het vandaag
wordt uitgesproken. De tweeklanken ei / ij of ou / au zijn hier voorbeelden van. Geen
verschil meer in uitspraak tegenwoordig, wel in schrijfwijze. Nadeel dat je de woorden moet
inprenten voor de goede spelling, voordeel handige manier om homofone woorden (die
hetzelfde klinken, maar andere betekenis) uit elkaar te houden. De spellingswijze van
bastaardwoorden (geleende woorden uit een andere taal) heeft verschillende manieren van
schrijven, per woord anders.
