Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Over de eigen aard van de samenleving
Sociologie = bestudeert de samenleving
- Wat is de samenleving? Personen ? structuren? Objecten?
- Bent lid van samenleving, sinds de geboorte (eigenlijk zelfs al voor de geboorte, want de
personen die u geschept hebben, zijn al lid van samenleving + er wordt over je gepraat zelfs
al voor je geboren bent (verwachtingen)
1.1 Een beeld van een titel
Het speelveld, de spelregels en de speler => drukt de fundamenteel sociologische
verhouding uit tussen de samenleving (het speelveld)-de sociale spelregels (zoals wetten en
gedragsregels)-de maatschappelijke spelers (mensen, organisaties, instituties)
De samenleving
o Permanent in evolutie
o Is een speelveld met spelregels en spelers
Het speelveld
o Binnen de “lijnen” – “afgebakend gebied” => spelers die (mogen) deelnemen
o Buiten het speelveld => spelers die niet kunnen meespelen of spelers die niet
mogen spelen (omdat ze werden uitgesloten wegens een zware inbreuk op de
spelregels)
De spelers
o Moeten zich aan de spelregels houden
o Houden ze zich niet aan de spelregels => scheidsrechter
Hij bestraft de inbreuken naargelang van de ernst ( de geringere met
een lichte straf en de ergere met een zware straf)
, Samenleving is ៛ Spelregels: moeten gevolgd worden , doe je dit niet dan word je hiervoor gestr
een speelveld met ៛ Spelers moeten zich conformeren aan de regel, regels ontdekken – aanpassen
spelregels en veranderen
spelers ៛ De samenleving is permanent in evolutie
Specifieke (bv. Vak sociologie: Student, meerdere in aula + 1 docent die studenten moeten
posities helpen + 1 assistent, positie tussen student en docent) => 100’en posities in de
samenleving
- bij voetbal: keeper-verdediger-middenvelder
- in de samenleving: beroepsposities, tussen al deze posities bestaat een
taakverdeling: de arbeidsdeling.
Specifieke rollen ៛ De manier waarop je invulling geeft aan je positie
៛ Gaan gepaard met posities
៛ Vb. voetbal: verwachten van keeper dat hij geen ballen binnenlaat
៛ Vb. in de samenleving verwachten we van sommige beroepen ze creatief zijn
spektakel brengen of risico’s nemen (kunstenaars- tekstschrijvers), maar dit
verwachten we dan niet van andere beroepen (luchtverkeersleiders-
treinbestuurder die ons veilig en tijdig op onze locatie moeten brengen
Hoge of lage ៛ De waarde die de buitenwaarde geeft aan individuen (een student, docent- ….)
status ៛ Sommige jobs hebben een hoge waardering ( chirurg, advocaat, ..) , terwijl
andere een lagere waardering krijgen (leraar, vuilnis man, .. ).
o Ondanks hun lagere waardering, zijn de beroepen niet minder belangri
voor de goede werking van de samenleving
Informatie en ៛ Vb. voetbal : elkaar aanmoedigen, informatie uitwisselen, uitschelden ---
communicatie anticiperen op de acties van anderen
Taakverdeling en ៛ Hiërarchie tussen de posities
hiërarchie ៛ De manier waarop de samenleving gestructureerd is
Productiviteit ៛ De spelers moeten zich nuttig maken.
៛ De verhouding tussen eindproduct en aantal werknemers // aantal middelen o
aantal producten te behalen
o Waar minst middelen nodig om zelfde aantal auto’s te maken
o ls productie proces veel meer kost, dan zal het aantal auto’s veel minde
groot zijn
Motieven ៛ Wat is het doel?
៛ Waarom doen mensen dingen die ze doen?
Neutrale ៛ De mensen die toekijken, langs de zijlijn => moeten neutraal zijn
waarnemers ៛ Bekijken alles met de nodige distantie
៛ Vb. wetenschappers en sociologen
Sluiten regels en vrijheid elkaar uit?
NEEN je hebt pas vrijheid als je regels hebt. Spelregels zorgen voor de zekerheid en
voorspelbaarheid die mensen nodig hebben om eigen leven te leiden.
, 1.2 Het dagelijkse leven door de bril van de socioloog
Charles W. Mills (eerste kritische socioloog). Sociologische verbeelding is het vermogen om
afstand te nemen van de actuele toestand en een alternatief standpunt in te nemen. Voor
hem waren de drie componenten van de sociologische verbeelding 1) geschiedenis 2)
biografie en 3) sociale structuur. Met andere woorden, de ervaring van de dagelijkse
werkelijkheid is niet zonder betekenis, maar moet in haar context worden geplaatst. En dit
kan het beste door afstand te nemen van vanzelfsprekendheden, zoals routines.
1.2.1 Over eten en drinken
Eten en drinken zijn primaire behoeften, maar toch eten en drinken mensen niet altijd en
overal op dezelfde wijze. Hoe mensen omgaan met voedsel en drank is ingebed in de sociale
en culturele context. Ook binnen eenzelfde samenleving zijn er verschillen aan te treffen.
Door t àe kijken naar de wijze van eten, worden sociale patronen zichtbaar. Deze sociale
patronen kunnen ook veranderen. Verandering in kookboeken verraden enkele culturele
verschuivingen. (bv. ‘Ons kookboek’ 1927 - nu → Wereldkeuken: toename in reislust (bv.
sushi) + Vlaanderen wordt multiculturele samenleving). Kookboeken waren vroeger een stuk
van het socialisatieproces (bruidsschat van moeder naar dochter), nu geven bekende tv-
chefs de toon aan voor de vrijetijdsbesteding. De maatschappelijke rol van eten en drinken is
veranderd. Het is meer dan een primaire drift ‘zich voeden’ (bv. kookprogramma’s (hobby),
koffiedrinken (gaat niet enkel om het drinken)
1.2.2 Over sport
Ook aan vrijetijdsactiviteiten kleeft er een sociaal gekleurd kaartje (Van Reusel). Zo heb je
tussen sporten statusverschillen. Sporten kunnen hoge sociale status hebben, zoals golfen,
skiën, tennis, maar ook een lage sociale status, zoals Hengelen, boogschieten, wielrennen,
deze krijgen een lagere waardering mee. Ook kun je sociale verschillen hebben tussen
sporten, namelijk duurdere (bv. skiën) en goedkopere sporten (vb. korfbal).
Sport is een drager van symbolische codes, smaken en leefstijlen.
Hogere sporten worden uitgedrukt als “distance en finesse”. Lichaamscontact wordt
vermeden door het gebruik van hulpmiddelen, zoals golfclubs, rackets en hockeysticks. De
lagere sporten (arbeidsklasse) hebben een patroon van lijf-aan-lijfgevechten, maar kunnen
wel gelijkelijke evolutie van de “blood sports” zoals boksen vaststellen, de blote handen
moeten nu bekleed worden met bokshandschoenen. Dit is te linken aan “algemene
disciplinering” van de arbeidersklasse.
Over de eigen aard van de samenleving
Sociologie = bestudeert de samenleving
- Wat is de samenleving? Personen ? structuren? Objecten?
- Bent lid van samenleving, sinds de geboorte (eigenlijk zelfs al voor de geboorte, want de
personen die u geschept hebben, zijn al lid van samenleving + er wordt over je gepraat zelfs
al voor je geboren bent (verwachtingen)
1.1 Een beeld van een titel
Het speelveld, de spelregels en de speler => drukt de fundamenteel sociologische
verhouding uit tussen de samenleving (het speelveld)-de sociale spelregels (zoals wetten en
gedragsregels)-de maatschappelijke spelers (mensen, organisaties, instituties)
De samenleving
o Permanent in evolutie
o Is een speelveld met spelregels en spelers
Het speelveld
o Binnen de “lijnen” – “afgebakend gebied” => spelers die (mogen) deelnemen
o Buiten het speelveld => spelers die niet kunnen meespelen of spelers die niet
mogen spelen (omdat ze werden uitgesloten wegens een zware inbreuk op de
spelregels)
De spelers
o Moeten zich aan de spelregels houden
o Houden ze zich niet aan de spelregels => scheidsrechter
Hij bestraft de inbreuken naargelang van de ernst ( de geringere met
een lichte straf en de ergere met een zware straf)
, Samenleving is ៛ Spelregels: moeten gevolgd worden , doe je dit niet dan word je hiervoor gestr
een speelveld met ៛ Spelers moeten zich conformeren aan de regel, regels ontdekken – aanpassen
spelregels en veranderen
spelers ៛ De samenleving is permanent in evolutie
Specifieke (bv. Vak sociologie: Student, meerdere in aula + 1 docent die studenten moeten
posities helpen + 1 assistent, positie tussen student en docent) => 100’en posities in de
samenleving
- bij voetbal: keeper-verdediger-middenvelder
- in de samenleving: beroepsposities, tussen al deze posities bestaat een
taakverdeling: de arbeidsdeling.
Specifieke rollen ៛ De manier waarop je invulling geeft aan je positie
៛ Gaan gepaard met posities
៛ Vb. voetbal: verwachten van keeper dat hij geen ballen binnenlaat
៛ Vb. in de samenleving verwachten we van sommige beroepen ze creatief zijn
spektakel brengen of risico’s nemen (kunstenaars- tekstschrijvers), maar dit
verwachten we dan niet van andere beroepen (luchtverkeersleiders-
treinbestuurder die ons veilig en tijdig op onze locatie moeten brengen
Hoge of lage ៛ De waarde die de buitenwaarde geeft aan individuen (een student, docent- ….)
status ៛ Sommige jobs hebben een hoge waardering ( chirurg, advocaat, ..) , terwijl
andere een lagere waardering krijgen (leraar, vuilnis man, .. ).
o Ondanks hun lagere waardering, zijn de beroepen niet minder belangri
voor de goede werking van de samenleving
Informatie en ៛ Vb. voetbal : elkaar aanmoedigen, informatie uitwisselen, uitschelden ---
communicatie anticiperen op de acties van anderen
Taakverdeling en ៛ Hiërarchie tussen de posities
hiërarchie ៛ De manier waarop de samenleving gestructureerd is
Productiviteit ៛ De spelers moeten zich nuttig maken.
៛ De verhouding tussen eindproduct en aantal werknemers // aantal middelen o
aantal producten te behalen
o Waar minst middelen nodig om zelfde aantal auto’s te maken
o ls productie proces veel meer kost, dan zal het aantal auto’s veel minde
groot zijn
Motieven ៛ Wat is het doel?
៛ Waarom doen mensen dingen die ze doen?
Neutrale ៛ De mensen die toekijken, langs de zijlijn => moeten neutraal zijn
waarnemers ៛ Bekijken alles met de nodige distantie
៛ Vb. wetenschappers en sociologen
Sluiten regels en vrijheid elkaar uit?
NEEN je hebt pas vrijheid als je regels hebt. Spelregels zorgen voor de zekerheid en
voorspelbaarheid die mensen nodig hebben om eigen leven te leiden.
, 1.2 Het dagelijkse leven door de bril van de socioloog
Charles W. Mills (eerste kritische socioloog). Sociologische verbeelding is het vermogen om
afstand te nemen van de actuele toestand en een alternatief standpunt in te nemen. Voor
hem waren de drie componenten van de sociologische verbeelding 1) geschiedenis 2)
biografie en 3) sociale structuur. Met andere woorden, de ervaring van de dagelijkse
werkelijkheid is niet zonder betekenis, maar moet in haar context worden geplaatst. En dit
kan het beste door afstand te nemen van vanzelfsprekendheden, zoals routines.
1.2.1 Over eten en drinken
Eten en drinken zijn primaire behoeften, maar toch eten en drinken mensen niet altijd en
overal op dezelfde wijze. Hoe mensen omgaan met voedsel en drank is ingebed in de sociale
en culturele context. Ook binnen eenzelfde samenleving zijn er verschillen aan te treffen.
Door t àe kijken naar de wijze van eten, worden sociale patronen zichtbaar. Deze sociale
patronen kunnen ook veranderen. Verandering in kookboeken verraden enkele culturele
verschuivingen. (bv. ‘Ons kookboek’ 1927 - nu → Wereldkeuken: toename in reislust (bv.
sushi) + Vlaanderen wordt multiculturele samenleving). Kookboeken waren vroeger een stuk
van het socialisatieproces (bruidsschat van moeder naar dochter), nu geven bekende tv-
chefs de toon aan voor de vrijetijdsbesteding. De maatschappelijke rol van eten en drinken is
veranderd. Het is meer dan een primaire drift ‘zich voeden’ (bv. kookprogramma’s (hobby),
koffiedrinken (gaat niet enkel om het drinken)
1.2.2 Over sport
Ook aan vrijetijdsactiviteiten kleeft er een sociaal gekleurd kaartje (Van Reusel). Zo heb je
tussen sporten statusverschillen. Sporten kunnen hoge sociale status hebben, zoals golfen,
skiën, tennis, maar ook een lage sociale status, zoals Hengelen, boogschieten, wielrennen,
deze krijgen een lagere waardering mee. Ook kun je sociale verschillen hebben tussen
sporten, namelijk duurdere (bv. skiën) en goedkopere sporten (vb. korfbal).
Sport is een drager van symbolische codes, smaken en leefstijlen.
Hogere sporten worden uitgedrukt als “distance en finesse”. Lichaamscontact wordt
vermeden door het gebruik van hulpmiddelen, zoals golfclubs, rackets en hockeysticks. De
lagere sporten (arbeidsklasse) hebben een patroon van lijf-aan-lijfgevechten, maar kunnen
wel gelijkelijke evolutie van de “blood sports” zoals boksen vaststellen, de blote handen
moeten nu bekleed worden met bokshandschoenen. Dit is te linken aan “algemene
disciplinering” van de arbeidersklasse.
