Inhoud
Bewegingsonderwijs in het speellokaal...................................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 1 | De les in vogelvlucht........................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 2 | Lesbedoelingen................................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 3 | Lestaken...........................................................................................3
Deel 3 | Bewegingsonderwijs binnen...................................................................................4
Deel 5 | Blz. 417 – 420 | Inleiding........................................................................................4
Deel 6 | Hoofdstuk 1 | Zwaaien............................................................................................5
Reader bewegingsonderwijs aan groep ½..............................................................................5
Hoofdstuk 1 | Taakgebied groepslk m.b.t. bewegingsonderwijs..........................................5
1.2 | Taakbieden groeps- en vakleerkracht......................................................................5
1.3 | Verschil in bewegingsact. in bewegingsonderw. en brede contexten.......................5
1.4 | Leerlijnen en bewegingsthema’s..............................................................................5
1.5 | Bekwaamheden voor de groepsleerkracht...............................................................7
1.6 | Organisatorische verbanden....................................................................................7
1.7 | Visie KVLO op bewegingsonderwijs........................................................................7
Hoofdstuk 2 | Tikspelen (groep )...................................................................................7
2.1 | Voorwaarden........................................................................................................... 7
2.2 | Opbouw van tikspelen.............................................................................................9
Hoofdstuk 3 | De speelplaats, een ruimte om te groeien...................................................10
Hoofdstuk 5.1 | Bewegingsonderwijs aan groep 1 en 2 in het speellokaal.........................10
Leerlijn 1 | Balanceren...................................................................................................10
Leerlijn 2 | Klimmen.......................................................................................................11
Leerlijn 3 | Zwaaien.......................................................................................................12
Leerlijn 4 | Over de kop gaan.........................................................................................12
Leerlijn 5 | Springen.......................................................................................................13
Leerlijn 6 | Hardlopen....................................................................................................14
Leerlijn 7 | Mikken.......................................................................................................... 14
Leerlijn 8 | Jongleren.....................................................................................................14
Leerlijn 9 | Doelspelen...................................................................................................15
Leerlijn 10 | Tikspelen....................................................................................................15
Leerlijn 11 | Stoeispelen................................................................................................16
Leerlijn 12 | Bewegen op muziek...................................................................................16
Hoofdstuk 5.2 | Bewegen in brede context........................................................................17
Hoofdstuk 7 | De les bewegingsonderwijs.........................................................................18
Hoofdstuk 8 | Organisatievormen in het speellokaal..........................................................19
8.1 | Organisatievormen van de les bewegingsonderwijs..............................................19
Hoofdstuk 9 | Psycho-fysieke kenmerken van kleuters......................................................25
What your child should be learning. Kindergarten Physical Education (M. Myers)................27
1
,Het schoolplein……………… spelenderwijs bewegen..........................................................27
Kennisbasis bewegingsonderwijs..........................................................................................28
Lesvoorbereidingen colleges.................................................................................................29
Overzicht leerlijnen basisonderwijs.......................................................................................29
Mikken veranderkaart............................................................................................................29
Oefenvragen......................................................................................................................... 30
Bewegingsonderwijs in het speellokaal
Deel 1 | Hoofdstuk 1 | De les in vogelvlucht
1.2 De inrichting
Als de ruimte goed is ingericht, geeft dat zowel lk als lln houvast + veiligheid.
Inrichting heeft functie:
- Bij uitleg kan lk met weinig woorden veel verduidelijken
- Tijdens activiteit vinden lln in ordening van het materiaal een ordening voor hun
handelen.
- Goede indeling van ruimte zorg voor ervoor dat verschillende groepen elkaar niet
hinderen.
- Efficiënte inrichting maakt mogelijk om in kleine speelzaal 4 of meer activiteiten plaats
te geven. Ruim aanbod van activiteiten medebepalend voor kwaliteit les.
1.3 De activiteiten
We proberen activiteiten zo te kiezen, dat er voor ieder kind een motiverende en passende
uitdaging aanwezig is. Het doel, de bewegingsuitdaging, kan doorgaans op verschillende
manieren of op verschillend niveau van vaardigheid worden gerealiseerd.
1.4 De leerkracht
De kinderen kunnen veel zelf, maar alleen als de lk zich daarvoor inspant.
De inrichting doet het werk. Daar is nodige voorbereiding aan vooraf gegaan. Het kiezen van
geschikte activiteiten, klaarzetten, uitleggen, afspraken maken, groepen indelen.
1.5 De kinderen
Tegemoet komen aan alle mogelijke verschillen ins niet uitvoerbaar. Maar voor iedere klas
en ieder kind probeer je de best mogelijke voorwaarden te creëren.
Steeds moet de lk zich afvragen wat de klas als geheel en bepaalde lln individueel nodig
hebben om optimaal bezig te blijven. De aanpak is er steeds op gericht lln tijd te geven in
hun eigen tempo vertrouwd te raken met gang van zaken.
Deel 1 | Hoofdstuk 2 | Lesbedoelingen
2.2 Visie en doelstelling
Beïnvloeden bewegingsgedrag. Voor jonge kinderen is bewegen een vanzelfsprekende vorm
van gedrag, als bewegen ze in staat stelt iets te bereiken of te beleven, dat voor hen de
moeite waard is. ‘Gedrag’ = handelen in bepaalde context, speelplaats andere context dan
klaslokaal, ander gedrag toegestaan.
Beweging is persoonlijk gekleurd gedrag, dat ontstaat in relatie tot een tot bewegen
uitnodigende context, de beweegsituatie. Er zijn grote verschillen in manieren waarop
kinderen betrokken zijn op een bewegingssituatie. In bewegingsonderwijs hou je daar
rekening mee.
Het doel van bewegingsonderwijs is gelegen in de ontwikkeling van het bewegingsgedrag
zelf. We helpen lln om al die kwaliteiten te ontw., die het deelnemen aan bewegingssituaties
kunnen bevorderen, nu en later.
2.3 Bewegingsthema’s en activiteiten
Onder een bewegingsthema zijn vergelijkbare activiteiten verzameld. Een weloverwogen
selectie van activiteiten uit de verschillende bewegingsthema’s stelt ons in staat om
2
,aansluiting te (blijven) vinden bij (veranderende) belangstelling en mogelijkheden van
kinderen en om veelzijdigheid en continuïteit in de ontw. van bewegingsgedrag na te streven.
Blz. 16, Schema 1 Bewegingsthema’s
Per les komen steeds verschillende thema’s aan de orde, variatie.
2.4 Organisatievormen
Blz. 20, Schema 3 Klassikaal werken
Blz. 22, Schema 4 Vrij werken
Blz. 23, Schema 5 In groepen werken
2.5 Kijkwijzer
- Loopt de organisatie van de situatie naar wens
- Lukt de activiteit voor kinderen van verschillende niveaus
- Leeft de eigenheid van ieder kind. Vanuit succesvol meedoen eigen keuzes maken in
hoe ze meedoen
2.6 Begeleiden
1. Activiteit aanpassen
2. Het arrangement (inrichting van activiteit) aanpassen
3. Voorbeeld geven
4. Aanwijzing geven
5. Hulpverlenen
6. Heroriënteren (lln zoeken zelf naar oplossing)
- Andere vorm negatieve beleving om te buigen
o Compliment geven moeilijk, toch probeer je het, knap
o Informeren vandaag 2x, nu maar 1x, snel geleerd
o Vraag stellen welke manier beste 1 of 2 benen
o Grenzen stellen bal komt overal terecht, niet meer schieten,
Probeer zo te schieten dat het niet meer gebeurt
2.7 Zorg
- Kinderen die direct opvallen in bewegen
- Die opvallen achterblijven
- Voor wie veel activiteiten te makkelijk zijn
- Die ‘onderwijs op maat’ nodig hebben
Deel 1 | Hoofdstuk 3 | Lestaken
3.2 Voorbereiden
- Inrichten
- Kiezen van activiteiten
- Pedagogisch-didactische accenten
- Kiezen organisatievorm(en)
- Rekening houden met speciale behoeften
- Voorbespreken
Blz. 36, Schema 7 Voorbereiden
3
, 3.3 Lesgeven
- starten vd les
- uitleggen
- groepen maken
- activiteiten straten
- overzicht en observeren
- begeleiden
- stopmomenten
- wisselen
- afsluiten
Blz. 36, Schema 8 Lesgeven
3.4 Terugblikken
- nabespreken met lln
- evalueren: wat ging goed/fout
- analyseren
- kiezen prioriteit(en)
- consequenties voor volgende les(sen)
3.5 Veiligheid
1. Opstelling van de situaties in ruimte
2. Arrangementen (materialen)
3. Activiteiten en regelingen
4. Werksfeer
- Geen gladde zolen of extra dikke
- Strak aansluitende kleding
- Bril blijft op
- Sieraden af
Blz. 40, Speciale aandachtspunten per cluster
Deel 3 | Bewegingsonderwijs binnen
De bewegingsactiviteiten die in de lessen aan bod zijn gekomen kennen (zie
lesvoorbereidingen naam en inhoud activiteit) en weten hoe je de organisatie hiervan moet
regelen, hoe je de activiteiten kunt uitbouwen.
Deel 5 | Blz. 417 – 420 | Inleiding
Omstandigheden buiten
Veel ruimte, geluid is niet hinderlijk en vervliegt, frisse lucht, voor afwisseling buiten les.
Specifieke aandachtspunten
Ondergrond: tegels + zand (uit zandbak) = uitglijden. Gras ’s ochtends nat, risico uitglijden.
Lesvoorbereiding in de klas: uitleg in de klas, activiteit kiezen die lln zelfst. kunnen doen,
vaste plek om hulp te vragen. Oudere lln laten assisteren.
Buitenclusters
- Stembereik is buiten minder > fluitje
- Schoenen, geen slippers
- 5 activiteiten zijn bekend, tenminste 3 à 4
- Les wordt in klas voorbereid
o Kort met voorbeeld toegelicht
o Groepen indelen (lintje)
o Wisselsignaal afspreken (2x fluiten = … 3x = …)
Bepaalde activiteiten uit binnenclusters kunnen ook buiten gedaan worden. Bij voorkeur
binnen als een keer aangeboden.
4
Bewegingsonderwijs in het speellokaal...................................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 1 | De les in vogelvlucht........................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 2 | Lesbedoelingen................................................................................2
Deel 1 | Hoofdstuk 3 | Lestaken...........................................................................................3
Deel 3 | Bewegingsonderwijs binnen...................................................................................4
Deel 5 | Blz. 417 – 420 | Inleiding........................................................................................4
Deel 6 | Hoofdstuk 1 | Zwaaien............................................................................................5
Reader bewegingsonderwijs aan groep ½..............................................................................5
Hoofdstuk 1 | Taakgebied groepslk m.b.t. bewegingsonderwijs..........................................5
1.2 | Taakbieden groeps- en vakleerkracht......................................................................5
1.3 | Verschil in bewegingsact. in bewegingsonderw. en brede contexten.......................5
1.4 | Leerlijnen en bewegingsthema’s..............................................................................5
1.5 | Bekwaamheden voor de groepsleerkracht...............................................................7
1.6 | Organisatorische verbanden....................................................................................7
1.7 | Visie KVLO op bewegingsonderwijs........................................................................7
Hoofdstuk 2 | Tikspelen (groep )...................................................................................7
2.1 | Voorwaarden........................................................................................................... 7
2.2 | Opbouw van tikspelen.............................................................................................9
Hoofdstuk 3 | De speelplaats, een ruimte om te groeien...................................................10
Hoofdstuk 5.1 | Bewegingsonderwijs aan groep 1 en 2 in het speellokaal.........................10
Leerlijn 1 | Balanceren...................................................................................................10
Leerlijn 2 | Klimmen.......................................................................................................11
Leerlijn 3 | Zwaaien.......................................................................................................12
Leerlijn 4 | Over de kop gaan.........................................................................................12
Leerlijn 5 | Springen.......................................................................................................13
Leerlijn 6 | Hardlopen....................................................................................................14
Leerlijn 7 | Mikken.......................................................................................................... 14
Leerlijn 8 | Jongleren.....................................................................................................14
Leerlijn 9 | Doelspelen...................................................................................................15
Leerlijn 10 | Tikspelen....................................................................................................15
Leerlijn 11 | Stoeispelen................................................................................................16
Leerlijn 12 | Bewegen op muziek...................................................................................16
Hoofdstuk 5.2 | Bewegen in brede context........................................................................17
Hoofdstuk 7 | De les bewegingsonderwijs.........................................................................18
Hoofdstuk 8 | Organisatievormen in het speellokaal..........................................................19
8.1 | Organisatievormen van de les bewegingsonderwijs..............................................19
Hoofdstuk 9 | Psycho-fysieke kenmerken van kleuters......................................................25
What your child should be learning. Kindergarten Physical Education (M. Myers)................27
1
,Het schoolplein……………… spelenderwijs bewegen..........................................................27
Kennisbasis bewegingsonderwijs..........................................................................................28
Lesvoorbereidingen colleges.................................................................................................29
Overzicht leerlijnen basisonderwijs.......................................................................................29
Mikken veranderkaart............................................................................................................29
Oefenvragen......................................................................................................................... 30
Bewegingsonderwijs in het speellokaal
Deel 1 | Hoofdstuk 1 | De les in vogelvlucht
1.2 De inrichting
Als de ruimte goed is ingericht, geeft dat zowel lk als lln houvast + veiligheid.
Inrichting heeft functie:
- Bij uitleg kan lk met weinig woorden veel verduidelijken
- Tijdens activiteit vinden lln in ordening van het materiaal een ordening voor hun
handelen.
- Goede indeling van ruimte zorg voor ervoor dat verschillende groepen elkaar niet
hinderen.
- Efficiënte inrichting maakt mogelijk om in kleine speelzaal 4 of meer activiteiten plaats
te geven. Ruim aanbod van activiteiten medebepalend voor kwaliteit les.
1.3 De activiteiten
We proberen activiteiten zo te kiezen, dat er voor ieder kind een motiverende en passende
uitdaging aanwezig is. Het doel, de bewegingsuitdaging, kan doorgaans op verschillende
manieren of op verschillend niveau van vaardigheid worden gerealiseerd.
1.4 De leerkracht
De kinderen kunnen veel zelf, maar alleen als de lk zich daarvoor inspant.
De inrichting doet het werk. Daar is nodige voorbereiding aan vooraf gegaan. Het kiezen van
geschikte activiteiten, klaarzetten, uitleggen, afspraken maken, groepen indelen.
1.5 De kinderen
Tegemoet komen aan alle mogelijke verschillen ins niet uitvoerbaar. Maar voor iedere klas
en ieder kind probeer je de best mogelijke voorwaarden te creëren.
Steeds moet de lk zich afvragen wat de klas als geheel en bepaalde lln individueel nodig
hebben om optimaal bezig te blijven. De aanpak is er steeds op gericht lln tijd te geven in
hun eigen tempo vertrouwd te raken met gang van zaken.
Deel 1 | Hoofdstuk 2 | Lesbedoelingen
2.2 Visie en doelstelling
Beïnvloeden bewegingsgedrag. Voor jonge kinderen is bewegen een vanzelfsprekende vorm
van gedrag, als bewegen ze in staat stelt iets te bereiken of te beleven, dat voor hen de
moeite waard is. ‘Gedrag’ = handelen in bepaalde context, speelplaats andere context dan
klaslokaal, ander gedrag toegestaan.
Beweging is persoonlijk gekleurd gedrag, dat ontstaat in relatie tot een tot bewegen
uitnodigende context, de beweegsituatie. Er zijn grote verschillen in manieren waarop
kinderen betrokken zijn op een bewegingssituatie. In bewegingsonderwijs hou je daar
rekening mee.
Het doel van bewegingsonderwijs is gelegen in de ontwikkeling van het bewegingsgedrag
zelf. We helpen lln om al die kwaliteiten te ontw., die het deelnemen aan bewegingssituaties
kunnen bevorderen, nu en later.
2.3 Bewegingsthema’s en activiteiten
Onder een bewegingsthema zijn vergelijkbare activiteiten verzameld. Een weloverwogen
selectie van activiteiten uit de verschillende bewegingsthema’s stelt ons in staat om
2
,aansluiting te (blijven) vinden bij (veranderende) belangstelling en mogelijkheden van
kinderen en om veelzijdigheid en continuïteit in de ontw. van bewegingsgedrag na te streven.
Blz. 16, Schema 1 Bewegingsthema’s
Per les komen steeds verschillende thema’s aan de orde, variatie.
2.4 Organisatievormen
Blz. 20, Schema 3 Klassikaal werken
Blz. 22, Schema 4 Vrij werken
Blz. 23, Schema 5 In groepen werken
2.5 Kijkwijzer
- Loopt de organisatie van de situatie naar wens
- Lukt de activiteit voor kinderen van verschillende niveaus
- Leeft de eigenheid van ieder kind. Vanuit succesvol meedoen eigen keuzes maken in
hoe ze meedoen
2.6 Begeleiden
1. Activiteit aanpassen
2. Het arrangement (inrichting van activiteit) aanpassen
3. Voorbeeld geven
4. Aanwijzing geven
5. Hulpverlenen
6. Heroriënteren (lln zoeken zelf naar oplossing)
- Andere vorm negatieve beleving om te buigen
o Compliment geven moeilijk, toch probeer je het, knap
o Informeren vandaag 2x, nu maar 1x, snel geleerd
o Vraag stellen welke manier beste 1 of 2 benen
o Grenzen stellen bal komt overal terecht, niet meer schieten,
Probeer zo te schieten dat het niet meer gebeurt
2.7 Zorg
- Kinderen die direct opvallen in bewegen
- Die opvallen achterblijven
- Voor wie veel activiteiten te makkelijk zijn
- Die ‘onderwijs op maat’ nodig hebben
Deel 1 | Hoofdstuk 3 | Lestaken
3.2 Voorbereiden
- Inrichten
- Kiezen van activiteiten
- Pedagogisch-didactische accenten
- Kiezen organisatievorm(en)
- Rekening houden met speciale behoeften
- Voorbespreken
Blz. 36, Schema 7 Voorbereiden
3
, 3.3 Lesgeven
- starten vd les
- uitleggen
- groepen maken
- activiteiten straten
- overzicht en observeren
- begeleiden
- stopmomenten
- wisselen
- afsluiten
Blz. 36, Schema 8 Lesgeven
3.4 Terugblikken
- nabespreken met lln
- evalueren: wat ging goed/fout
- analyseren
- kiezen prioriteit(en)
- consequenties voor volgende les(sen)
3.5 Veiligheid
1. Opstelling van de situaties in ruimte
2. Arrangementen (materialen)
3. Activiteiten en regelingen
4. Werksfeer
- Geen gladde zolen of extra dikke
- Strak aansluitende kleding
- Bril blijft op
- Sieraden af
Blz. 40, Speciale aandachtspunten per cluster
Deel 3 | Bewegingsonderwijs binnen
De bewegingsactiviteiten die in de lessen aan bod zijn gekomen kennen (zie
lesvoorbereidingen naam en inhoud activiteit) en weten hoe je de organisatie hiervan moet
regelen, hoe je de activiteiten kunt uitbouwen.
Deel 5 | Blz. 417 – 420 | Inleiding
Omstandigheden buiten
Veel ruimte, geluid is niet hinderlijk en vervliegt, frisse lucht, voor afwisseling buiten les.
Specifieke aandachtspunten
Ondergrond: tegels + zand (uit zandbak) = uitglijden. Gras ’s ochtends nat, risico uitglijden.
Lesvoorbereiding in de klas: uitleg in de klas, activiteit kiezen die lln zelfst. kunnen doen,
vaste plek om hulp te vragen. Oudere lln laten assisteren.
Buitenclusters
- Stembereik is buiten minder > fluitje
- Schoenen, geen slippers
- 5 activiteiten zijn bekend, tenminste 3 à 4
- Les wordt in klas voorbereid
o Kort met voorbeeld toegelicht
o Groepen indelen (lintje)
o Wisselsignaal afspreken (2x fluiten = … 3x = …)
Bepaalde activiteiten uit binnenclusters kunnen ook buiten gedaan worden. Bij voorkeur
binnen als een keer aangeboden.
4
