Burgerlijk procesrecht
,Hoofdstuk 1: burgerlijk procesrecht
een eerlijk proces
Inleiding
Het doel van het burgerlijk procesrecht:
- Geschilbeslechting
- Titelverschaffing:
Mogelijkheden die een executoriale titel biedt, namelijk afdwingen dat
daadwerkelijk verkregen wordt wat die andere partij volgens die titel zou moeten
doen.
De paraplu van art. 6 EVRM
Art. 6 lid 1 EVRM garandeert het recht op een eerlijk proces en geeft daarmee de
grenzen aan waarbinnen het burgerlijk procesrecht zich kan bewegen.
De garantie kan worden verdeeld in twee categorieën:
Institutionele beginselen de manier waarop een rechterlijke instantie vorm moet
worden gegeven om aan de eisen van rechtspraak in een rechtsstaat te voldoen
Processuele beginselen eisen die aan de procedures bij die rechterlijke instanties
worden gesteld.
Institutionele beginselen:
Institutionele beginselen gaan over de manier waarop een rechterlijke instantie vorm
moet worden gegeven. Volgens art. 6 EVRM eist dat over burgerlijke zaken moet worden
beslist door een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Deze rechter moet worden
ingesteld bij de wet. (Art. 17 lid 1 GW stelt dezelfde eisen).
Onafhankelijkheid:
Een aantal punten waarborgt de onafhankelijkheid van een rechter:
o Beslechting van burgerrechtelijke geschillen wordt opgedragen aan de
rechterlijke macht (art. 112 lid 1 GW).
o De leden van de rechterlijke macht worden voor het leven benoemd 1.
o Schorsing en ontslag zijn alleen mogelijk door de Hoge Raad, alleen in bepaalde
omschreven gevallen.2
o Een rechter kan zelf stoppen of hij gaat met pensioen op zijn zeventigste. 3
o Tot slot kunnen rechters die onrechtmatig handelen door het nemen van een
bepaalde beslissing niet persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de
schade.4
Onpartijdigheid:
1
Art. 117 lid 1 GW
2
Art. 117 lid 3 GW en art. 46i 46l en 46m WRRA
3
Art. 117 lid 2 GW en art. 46h lid 3 WRRA
4
Art. 42 lid 3 WRRA
,Een rechter mag geen voorkeur hebben om een bepaalde partij te laten winnen. Een
rechter wordt uit hoofde van zijn aanstelling vermoed onpartijdig te zijn.
Wanneer een rechter niet vrij een beslissing kan nemen hij kan zich verschonen op
grond van art. 40 RV.
Onpartijdigheid wordt bekeken vanuit de objectiviteit- en subjectiviteitstest,
geïntroduceerd door het Hauschildt- arrest.
Gerecht ingesteld bij de wet:
Art. 6 lid 1 EVRM, eerste zin stelt dat een gerecht bij de wet moet zijn ingesteld. Daarin
liggen drie eisen:
1. Het moet gaan om een rechterlijke instantie
2. De rechterlijke instantie moet zijn ingesteld
3. Het instellen moet bij de wet gebeuren.
Processuele beginselen
Processuele beginselen hebben betrekking op de eisen waaraan een procedure moet
voldoen.
Toegang tot de rechter en verbod op excessief formalisme:
Voor adequate rechtsbescherming dient er een procedure bij een rechter geregeld te zijn
(art. 13 EVRM). Er mogen geen onoverkomelijke financiële obstakels zijn. Ook dienen er
formele regels te zijn m.b.t. de procedure. Art. 6 EVRM verbindt 3 eisen aan formele
regels:
1. De formele regels mogen het recht tot toegang tot de rechter niet in de weg
staan
2. De formele regels dienen een redelijk doel te dienen
3. De beperkingen dienen proportioneel te zijn ten opzichte van het doel (= verbod
op excessief formalisme)
Voorbeeld excessief formalisme: te korte (onmogelijke) termijnen hanteren of geen
regels hebben m.b.t. verdachten die vanwege detentie niet zelf naar de rechtbank
kunnen komen.
Het recht van hoor en wederhoor:
Het recht op een eerlijk proces geeft het recht om als partij gehoord te worden en te
reageren op hetgeen de tegenpartij of derden inbrengt. Uit het recht van hoor en
wederhoor volgt ook dat de rechter niet buiten de procedure om stukken mag
aannemen.
Het recht op gelijkheid der wapenen (equality of arms):
Het beginsel houdt slechts in dat processuele middelen gelijkelijk aan alle partijen den
diensten moeten staan en dat een partij een redelijke kans moet krijgen om zijn zaak
naar voren te brengen zonder in een substantieel slechtere positie te verkeren dan de
andere partij (Suominen/ Finland).
Openbaarheid van behandeling en uitspraak:
Openbaarheid is neergelegd in art. 121 GW. Alleen bij de wet kunnen er uitzonderingen
worden gemaakt.
Art. 6 lid 1 EVRM volgt dezelfde constructie, maar geeft daarbij nog waarop de
uitzonderingen moeten berusten: de goede zeden, de openbare orde, de nationale
veiligheid, de belangen van minderjarigen, het privéleven van procespartijen en de eisen
van behoorlijke rechtspleging.
, Motiveren en beslissingen:
Beslissingen moeten gemotiveerd worden, zij moeten inhouden waar zij op rusten (art.
121 GW). Bij de wet kunnen uitzonderingen worden gemaakt.
Behandeling binnen een redelijke termijn:
Indien partijen te lang moeten wachten op een beslissing, en dus de termijnen niet in
acht zijn genomen, moet er volgens het EHRM een schadevergoeding worden betaald.
Recht op consistente rechtspraak:
Recht op consistente rechtspraak vereist dat er een effectief en toegankelijk
mechanisme in het nationale recht moet bestaan waarmee tegenstrijdigheden in de
rechtspraak kunnen worden opgelost.
In Nederland is dit systeem de Hoge Raad die altijd via cassatie uitspraak kan doen in
kwesties waarin tegenstrijdig wordt geoordeeld.
Recht op tenuitvoerlegging (executie):
Volgens het EVRM heeft de staat de verplichting om voorzieningen in het leven te roepen
die de winnende partij in staat stellen om naleving van de uitspraak zo veel mogelijk
zeker te stellen.
Fair trial in het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
In de RV zijn de garanties voor het recht op een eerlijk proces en de gemaakte keuzes
neergelegd in artt. 19 t/m 30 Rv (algemene beginselen voor procedures).
Recht van hoor en wederhoor (art. 19 lid 1 Rv):
De eerste zin: de verplichting van de rechter om partijen te horen
De tweede zin: de rechter mag zijn beslissing die ten nadele van een partij is alleen
baseren op feiten en stukken waarover die partij zich voldoende heeft kunnen uitlaten.
Behandeling binnen een redelijke termijn (art. 20 Rv):
De rechter waakt tegen onredelijke vertraging van de procedure, en treft zo nodig op
verzoek van een partij of ambtshalve maatregelen (lid 1). De verschillende bepalingen
die de rechter de bevoegdheid geven om termijnen te stellen aan partijen (zoals 133 lid
1 Rv), kunnen worden gezien als een uitwerking van art. 20 Rv.
Partijen zijn jegens elkaar verantwoordelijk om niet te zorgen voor een onredelijke
vertraging van de procedure (lid 2). Wat een redelijke termijnoverschrijding is, is
afhankelijk per zaak.
Bij termijnoverschrijding dient te worden gewacht totdat de uitspraak in gezag van
gewijsde is gegaan. Daarna kan er afzonderlijk een vordering tegen de Staat worden
ingesteld. Hierbij is 500 euro voor ieder half jaar het uitgangspunt.
Waarheidsplicht (21 Rv):
Materiele waarheid hoe het werkelijk is
Formele waarheid wat er in rechte, volgens regels van het procesrecht is komen vast
te staan.
Partijen zijn verplicht de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar
waarheid aan te voeren. Sanctie tweede zin: als in strijd wordt gehandeld met de
waarheidsplicht, dan mag de rechter daaruit gevolgtrekking maken die hij geraden acht.
,Hoofdstuk 1: burgerlijk procesrecht
een eerlijk proces
Inleiding
Het doel van het burgerlijk procesrecht:
- Geschilbeslechting
- Titelverschaffing:
Mogelijkheden die een executoriale titel biedt, namelijk afdwingen dat
daadwerkelijk verkregen wordt wat die andere partij volgens die titel zou moeten
doen.
De paraplu van art. 6 EVRM
Art. 6 lid 1 EVRM garandeert het recht op een eerlijk proces en geeft daarmee de
grenzen aan waarbinnen het burgerlijk procesrecht zich kan bewegen.
De garantie kan worden verdeeld in twee categorieën:
Institutionele beginselen de manier waarop een rechterlijke instantie vorm moet
worden gegeven om aan de eisen van rechtspraak in een rechtsstaat te voldoen
Processuele beginselen eisen die aan de procedures bij die rechterlijke instanties
worden gesteld.
Institutionele beginselen:
Institutionele beginselen gaan over de manier waarop een rechterlijke instantie vorm
moet worden gegeven. Volgens art. 6 EVRM eist dat over burgerlijke zaken moet worden
beslist door een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Deze rechter moet worden
ingesteld bij de wet. (Art. 17 lid 1 GW stelt dezelfde eisen).
Onafhankelijkheid:
Een aantal punten waarborgt de onafhankelijkheid van een rechter:
o Beslechting van burgerrechtelijke geschillen wordt opgedragen aan de
rechterlijke macht (art. 112 lid 1 GW).
o De leden van de rechterlijke macht worden voor het leven benoemd 1.
o Schorsing en ontslag zijn alleen mogelijk door de Hoge Raad, alleen in bepaalde
omschreven gevallen.2
o Een rechter kan zelf stoppen of hij gaat met pensioen op zijn zeventigste. 3
o Tot slot kunnen rechters die onrechtmatig handelen door het nemen van een
bepaalde beslissing niet persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de
schade.4
Onpartijdigheid:
1
Art. 117 lid 1 GW
2
Art. 117 lid 3 GW en art. 46i 46l en 46m WRRA
3
Art. 117 lid 2 GW en art. 46h lid 3 WRRA
4
Art. 42 lid 3 WRRA
,Een rechter mag geen voorkeur hebben om een bepaalde partij te laten winnen. Een
rechter wordt uit hoofde van zijn aanstelling vermoed onpartijdig te zijn.
Wanneer een rechter niet vrij een beslissing kan nemen hij kan zich verschonen op
grond van art. 40 RV.
Onpartijdigheid wordt bekeken vanuit de objectiviteit- en subjectiviteitstest,
geïntroduceerd door het Hauschildt- arrest.
Gerecht ingesteld bij de wet:
Art. 6 lid 1 EVRM, eerste zin stelt dat een gerecht bij de wet moet zijn ingesteld. Daarin
liggen drie eisen:
1. Het moet gaan om een rechterlijke instantie
2. De rechterlijke instantie moet zijn ingesteld
3. Het instellen moet bij de wet gebeuren.
Processuele beginselen
Processuele beginselen hebben betrekking op de eisen waaraan een procedure moet
voldoen.
Toegang tot de rechter en verbod op excessief formalisme:
Voor adequate rechtsbescherming dient er een procedure bij een rechter geregeld te zijn
(art. 13 EVRM). Er mogen geen onoverkomelijke financiële obstakels zijn. Ook dienen er
formele regels te zijn m.b.t. de procedure. Art. 6 EVRM verbindt 3 eisen aan formele
regels:
1. De formele regels mogen het recht tot toegang tot de rechter niet in de weg
staan
2. De formele regels dienen een redelijk doel te dienen
3. De beperkingen dienen proportioneel te zijn ten opzichte van het doel (= verbod
op excessief formalisme)
Voorbeeld excessief formalisme: te korte (onmogelijke) termijnen hanteren of geen
regels hebben m.b.t. verdachten die vanwege detentie niet zelf naar de rechtbank
kunnen komen.
Het recht van hoor en wederhoor:
Het recht op een eerlijk proces geeft het recht om als partij gehoord te worden en te
reageren op hetgeen de tegenpartij of derden inbrengt. Uit het recht van hoor en
wederhoor volgt ook dat de rechter niet buiten de procedure om stukken mag
aannemen.
Het recht op gelijkheid der wapenen (equality of arms):
Het beginsel houdt slechts in dat processuele middelen gelijkelijk aan alle partijen den
diensten moeten staan en dat een partij een redelijke kans moet krijgen om zijn zaak
naar voren te brengen zonder in een substantieel slechtere positie te verkeren dan de
andere partij (Suominen/ Finland).
Openbaarheid van behandeling en uitspraak:
Openbaarheid is neergelegd in art. 121 GW. Alleen bij de wet kunnen er uitzonderingen
worden gemaakt.
Art. 6 lid 1 EVRM volgt dezelfde constructie, maar geeft daarbij nog waarop de
uitzonderingen moeten berusten: de goede zeden, de openbare orde, de nationale
veiligheid, de belangen van minderjarigen, het privéleven van procespartijen en de eisen
van behoorlijke rechtspleging.
, Motiveren en beslissingen:
Beslissingen moeten gemotiveerd worden, zij moeten inhouden waar zij op rusten (art.
121 GW). Bij de wet kunnen uitzonderingen worden gemaakt.
Behandeling binnen een redelijke termijn:
Indien partijen te lang moeten wachten op een beslissing, en dus de termijnen niet in
acht zijn genomen, moet er volgens het EHRM een schadevergoeding worden betaald.
Recht op consistente rechtspraak:
Recht op consistente rechtspraak vereist dat er een effectief en toegankelijk
mechanisme in het nationale recht moet bestaan waarmee tegenstrijdigheden in de
rechtspraak kunnen worden opgelost.
In Nederland is dit systeem de Hoge Raad die altijd via cassatie uitspraak kan doen in
kwesties waarin tegenstrijdig wordt geoordeeld.
Recht op tenuitvoerlegging (executie):
Volgens het EVRM heeft de staat de verplichting om voorzieningen in het leven te roepen
die de winnende partij in staat stellen om naleving van de uitspraak zo veel mogelijk
zeker te stellen.
Fair trial in het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
In de RV zijn de garanties voor het recht op een eerlijk proces en de gemaakte keuzes
neergelegd in artt. 19 t/m 30 Rv (algemene beginselen voor procedures).
Recht van hoor en wederhoor (art. 19 lid 1 Rv):
De eerste zin: de verplichting van de rechter om partijen te horen
De tweede zin: de rechter mag zijn beslissing die ten nadele van een partij is alleen
baseren op feiten en stukken waarover die partij zich voldoende heeft kunnen uitlaten.
Behandeling binnen een redelijke termijn (art. 20 Rv):
De rechter waakt tegen onredelijke vertraging van de procedure, en treft zo nodig op
verzoek van een partij of ambtshalve maatregelen (lid 1). De verschillende bepalingen
die de rechter de bevoegdheid geven om termijnen te stellen aan partijen (zoals 133 lid
1 Rv), kunnen worden gezien als een uitwerking van art. 20 Rv.
Partijen zijn jegens elkaar verantwoordelijk om niet te zorgen voor een onredelijke
vertraging van de procedure (lid 2). Wat een redelijke termijnoverschrijding is, is
afhankelijk per zaak.
Bij termijnoverschrijding dient te worden gewacht totdat de uitspraak in gezag van
gewijsde is gegaan. Daarna kan er afzonderlijk een vordering tegen de Staat worden
ingesteld. Hierbij is 500 euro voor ieder half jaar het uitgangspunt.
Waarheidsplicht (21 Rv):
Materiele waarheid hoe het werkelijk is
Formele waarheid wat er in rechte, volgens regels van het procesrecht is komen vast
te staan.
Partijen zijn verplicht de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar
waarheid aan te voeren. Sanctie tweede zin: als in strijd wordt gehandeld met de
waarheidsplicht, dan mag de rechter daaruit gevolgtrekking maken die hij geraden acht.
