Vascular Biology Evelien Floor
Immunologie van de vaatwand
Venen zijn gevoeliger voor atherosclerose dan arteriën omdat de flow daar veel lager is. Normaliter is
de vaatwand niet doordringbaar voor immuun cellen. Dit komt doordat het endotheel een sterke
barrière vormt. De intima bevat losmazig ECM met enkele
patrouillerende fagocyten. De organisatie van de media
voorkomt accumulatie van immuun cellen, daarnaast
bevat deze laag geen vasa vasorum in het binnenste
gedeelte. De adventitia is de ‘vrije wereld’ bestaande uit
los bindweefsel waardoor het bereikbaar is voor immuun
cellen. Deze laag is ook rijk aan bloed- en lymfevaten.
Immuun cellen doordingen eerst het luminale endotheel en doorkruisen dan de intima. Vervolgens
kunnen ze door kleine openingen in de interne elastische lamina migreren. Zo komen ze eenmaal in
de media terecht.
Het endotheel speelt een centrale rol in regulatie van de vasomotorische tonus. Bij een ontsteking
ontstaat een verhoogde zuurstofbehoefte, hierdoor treedt vasodilatatie op. Het vaatbed draagt zo bij
aan het oplossen van ontstekingsreacties. Daarnaast
zorgt het endotheel voor lokale homeostase en
controle van het coagulatie proces. Endotheliale cellen
hebben sensoren en mediatoren op het celoppervlak.
Endotheelcellen produceren eNOS waarmee L-Arg
omgezet kan worden in NO. NO kan verschillende
functies hebben in de vaatwand: verlaagde activatie
van bloedplaatjes, meer O2 afgifte door rode
bloedcellen, minder adhesie van leukocyten en
verhoogde contractiliteit van vasculaire gladde
spiercellen.
Rol van endotheelcellen in immuun responsen
Endotheelcellen brengen verschillende soorten patroon herkenningsreceptoren van het innate
immuunsysteem tot expressie:
• Toll like receptoren (gemodificeerde lipoproteïnen)
• NOD like receptoren (cholesterol kristallen)
• Scavenger receptoren (lipoproteïnen)
Activatie van deze receptoren leidt tot de productie van pro-inflammatoire cytokines. Inflammatoire
cytokines zorgen voor een upregulatie van adhesie moleculen. Hierdoor zijn endotheelcellen in staat
witte bloedcellen te rekruteren. Dit is belangrijk tijdens afweerreacties.
Endotheelcellen zijn in staat antigenen te presenteren op MHC-I moleculen maar ook MHC-II
moleculen na inductie van IFN-g. MHC-II is dus enkel aanwezig bij imuunactivatie. MHC-II moleculen
presenteren antigene peptiden afkomstig van gefagocyteerde antigenen. Door cytokine geactiveerde
endotheliale cellen die antigen tot expressie brengen zijn in staat effector T-cellen te activeren. Ze
kunnen echter geen naïeve T-cellen activeren, de T-cellen moeten eerst door gespecialiseerde APCs
geprimed worden.
Gladde spiercellen
Mediale gladde spiercellen reageren sterk op cytokines geproduceerd door T-helper cellen. IFN-g
indiceert antigen presentatie door VSMCs en remt de contractiele functie en collageen productie. IL17
1
Immunologie van de vaatwand
Venen zijn gevoeliger voor atherosclerose dan arteriën omdat de flow daar veel lager is. Normaliter is
de vaatwand niet doordringbaar voor immuun cellen. Dit komt doordat het endotheel een sterke
barrière vormt. De intima bevat losmazig ECM met enkele
patrouillerende fagocyten. De organisatie van de media
voorkomt accumulatie van immuun cellen, daarnaast
bevat deze laag geen vasa vasorum in het binnenste
gedeelte. De adventitia is de ‘vrije wereld’ bestaande uit
los bindweefsel waardoor het bereikbaar is voor immuun
cellen. Deze laag is ook rijk aan bloed- en lymfevaten.
Immuun cellen doordingen eerst het luminale endotheel en doorkruisen dan de intima. Vervolgens
kunnen ze door kleine openingen in de interne elastische lamina migreren. Zo komen ze eenmaal in
de media terecht.
Het endotheel speelt een centrale rol in regulatie van de vasomotorische tonus. Bij een ontsteking
ontstaat een verhoogde zuurstofbehoefte, hierdoor treedt vasodilatatie op. Het vaatbed draagt zo bij
aan het oplossen van ontstekingsreacties. Daarnaast
zorgt het endotheel voor lokale homeostase en
controle van het coagulatie proces. Endotheliale cellen
hebben sensoren en mediatoren op het celoppervlak.
Endotheelcellen produceren eNOS waarmee L-Arg
omgezet kan worden in NO. NO kan verschillende
functies hebben in de vaatwand: verlaagde activatie
van bloedplaatjes, meer O2 afgifte door rode
bloedcellen, minder adhesie van leukocyten en
verhoogde contractiliteit van vasculaire gladde
spiercellen.
Rol van endotheelcellen in immuun responsen
Endotheelcellen brengen verschillende soorten patroon herkenningsreceptoren van het innate
immuunsysteem tot expressie:
• Toll like receptoren (gemodificeerde lipoproteïnen)
• NOD like receptoren (cholesterol kristallen)
• Scavenger receptoren (lipoproteïnen)
Activatie van deze receptoren leidt tot de productie van pro-inflammatoire cytokines. Inflammatoire
cytokines zorgen voor een upregulatie van adhesie moleculen. Hierdoor zijn endotheelcellen in staat
witte bloedcellen te rekruteren. Dit is belangrijk tijdens afweerreacties.
Endotheelcellen zijn in staat antigenen te presenteren op MHC-I moleculen maar ook MHC-II
moleculen na inductie van IFN-g. MHC-II is dus enkel aanwezig bij imuunactivatie. MHC-II moleculen
presenteren antigene peptiden afkomstig van gefagocyteerde antigenen. Door cytokine geactiveerde
endotheliale cellen die antigen tot expressie brengen zijn in staat effector T-cellen te activeren. Ze
kunnen echter geen naïeve T-cellen activeren, de T-cellen moeten eerst door gespecialiseerde APCs
geprimed worden.
Gladde spiercellen
Mediale gladde spiercellen reageren sterk op cytokines geproduceerd door T-helper cellen. IFN-g
indiceert antigen presentatie door VSMCs en remt de contractiele functie en collageen productie. IL17
1
