HC1 Orthopedagogiek, wat is het eigenlijk? Orthopedagogiek §1.6 t/m 1.8, artikel BB §1.3 t/m 1.6
Begrip Definitie Extra uitleg
Orthopedagogiek
Orthopedagogiek Wetenschappelijk handelen ten behoeve van - Wetenschap die zich bezighoudt met de bijzondere
specifieke opvoedingsvragen op basis van opvoeding
belemmeringen in de ontwikkeling. - ‘Orthos’ = ‘recht/juist’
- Handelingsgerichte wetenschap
- Onderzoeken welke factoren in het
opvoedingsproces verstoord zijn:
Hoe dat komt
Welke invloed er van de omgeving uitgaat
Vooral te onderzoeken welke mogelijke
‘oplossingen’ voor handelen beschikbaar zijn
= Aangepaste les- en leermethoden, therapieën,
gespreksvormen etc.
Orthopedagogiek als deel van de pedagogiek
Verschil en overlap pedagogiek?
- In de orthopedagogiek komen de problemen scherper naar voren;
o Zijn de weerstanden hardnekkiger en onverbiddelijker
o Laten de grenzen van de mogelijkheden zich duidelijker gelden dan in de algemene pedagogiek
- Orthopedagogiek mogen we als verlengstuk van de pedagogiek beschouwen:
o De orthopedagogiek te hulp schiet wanneer binnen de pedagogiek grenzen van ‘haalbaarheid’ worden overschreden
- Orthopedagogiek kan ook worden beschouwd als een specialisatie van de algemene pedagogiek
o Want de gebruikelijke opvoedingsmethoden en middelen hebben niet altijd het gewenste effect
- Doel is gelijk maar verschil in noodzaak:
o Bij orthopedagogiek is de hulp noodzakelijk
o Bij pedagogiek is de hulp gewenst
o Orthopedagogiek zet spel in als speltheorie middelen worden intensiever en nadrukkelijker ingezet
o Pedagogiek zet spel in als middel om tot gesprek te komen
o Orthopedagoog doet onderzoek
o Pedagoog gaat met ouders aan de slag om de adviezen toe te passen
- Orthopedagoog komt in beeld als de pedagoog niet meer verder kan:
o Of als je denkt dat er meer aan de hand is met het kind
o Daarom is het een verlengstuk van de pedagogiek
o Orthopedagoog kan je nieuwe middelen aanrijken
, Waar komt het vandaan?
Een aantal ontwikkelingen vormen de basis voor het ontstaan en erkenning van de orthopedagogiek in ons land.
Pedagogisch pessimisme
Tot eind 18e eeuw
- Weinig of geen aandacht voor kinderen met een handicap; geen hoop op enig resultaat
- Kinderen opgevangen in zogeheten godshuizen en dolhuizen, gestichten en bewaarplaatsen; ver van bewoonde wereld
- Aandacht voor gehandicapten ging niet verder dan de verzorging en zo nodig een medische behandeling
- Aan hun lot overgelaten omdat men geen resultaat verwachtte van de inspanningen om hen iets te leren
Pedagogisch optimisme
Vanaf eind 18e eeuw
Beweging naar een andere manier van denken:
- Er ontstond bij artsen en anderen geleidelijk aan het idee dat er mogelijk toch bepaalde resultaten te behalen zouden zijn
- In het afleren van ongewenst gedrag; ‘brutale’ kinderen, criminaliteit
- Ook op het gebied van de bevordering van enige zelfredzaamheid
Het geloof in vooruitgang, zo kenmerkend voor de periode van de Verlichting, leidde tot de omslag naar een pedagogisch optimisme:
- Men kreeg meer aandacht voor de situatie van gehandicapten
- Binnen instituten ging men zich meer bezighouden met een ‘opvoedkundige’ benadering voor de kinderen
- Vanaf die tijd werd over Heilpädagogiek gesproken:
o Werd gezien als het ‘helen’ van ‘moeilijk opvoedbare kinderen’
o Later zochten deze artsen ook naar de samenwerking met leerkrachten
- Na verloop van tijd ontstond behoefte om aandacht en zorg voor kinderen ‘met handicap’ te gaan organiseren:
o 1790; eerste school voor doofstommen in gebruik genomen
o 1808; eerste school voor blinden en slechtzienden
o 1840; eerste instituut voor doven
o 1896; het onderwijs aan ‘zwakzinnigen’
o 1900; eerste school voor ‘lichamelijk gebrekkige kinderen’
Na WOII
Aandacht voor opvoeding van kinderen met beperking wordt groter
- Verdere ontwikkeling pedagogisch en psychologische modellen en methoden:
o Pedagogen en psychologen richten zich hierop ten gunste van de behandeling van ontwikkelings-, leer- of gedragsproblemen
o Bv. Mevrouw Bladergroen/Leer en opvoedingsmoeilijkheden
- Intrede term orthopedagogiek:
o Het gebruik van de term Heilpedagogiek werd geleidelijk naar de achtergrond gedrongen en vervangen door orthopedagogiek
o Waarom deze term: deskundige in die tijd besefte dat kinderen niet altijd ‘geheeld’ kunnen worden (sommige dingen horen bij het kind)
- Emancipatorische bewegingen:
o Vormden de basis voor een toenemende behoeften aan aandacht voor positie en integratiemogelijkheden voor mensen met een ‘handicap’
o Kinderen moeten niet ergens apart worden weggestopt maar zoveel mogelijk onderdeel zijn van de samenleving
o Geleidelijk ontstaan van verschillenden (aangepaste) woonvormen voor mensen met beperking
o Verschuiving onderwijs: van buitengewoon onderwijs naar speciaal onderwijs en vervolgens naar geïntegreerd onderwijs
o WSNS: Overheid had een betere integratie van kinderen met stoornis of beperking voor ogen
, - Wettelijk invoering Wet Passend Onderwijs 2014:
o Alle kinderen gelijke kansen Is het motto
o Aan alle kinderen moet, mogelijk met (extra) ondersteuning, tot hun 23 e jaar een passende onderwijsplek worden aangeboden
Orthopedagogiek - definities
De Ruyter spreekt van klassieke en van moderne definities die doel en object van orthopedagogiek aanduiden:
- Klassieke benadering; ‘opvallende’ en ‘afwijkende’ kind centraal
- Moderne formulering; problematische opvoedingssituatie als onderscheidend kenmerk gebruikt
Object:
- Binnen orthopedagogiek staat het kind als object veelal centraal
- Definitie Nakken:
‘De orthopedagogiek richt zich op de beschrijving van de aard en de achtergronden van problemen bij het opvoeden met het oog op onderkenning, behandeling en
preventie.
o Met het oog op onderkenning, behandeling en preventie
o Gaat niet om de diagnose, maar wat doe je ermee?
o Classificaties doen geen uitspraken over ‘oorzaken’
o Kijkt naar ouders én kind
o De DSMV gebruik je als middel (kennis te verweven) om de opvoeding (inde praktijk) zo goed mogelijk op het kind af te stemmen
- Hierbij zijn zowel het kind als de opvoeders onderdeel van het object van studie
- Daarom hoeft de orthopedagogiek zich niet specifiek te beperken tot het kind maar laat tevens ruimte voor de oudere persoon
Handelen:
- Agogisch handelen: het deskundig/methodisch en intentioneel omgaan met veranderingsprocessen
- Iemand is pedagoog wanneer hij als zodanig met de ‘opvoeding van kinderen’ bezig is
- Iemand is orthopedagoog als het methodisch handelen gericht is op de opvoedingshulp in ‘bijzondere’ situaties ten gevolge van (ernstige)ontwikkelings- en
opvoedingsproblemen
- De aard van het handelen is afhankelijk van de soort problemen en van de beschikbare methoden en middelen; wisselwerking tussen verschillende factoren:
- Handelingen (interventies) die direct zijn gericht op het verbeteren van ‘probleemgedrag’ van het kind
- Andere keer beter om je te oriënteren op het veranderen van systemen en structuren: gaat dan om het aanpassen van directe omgevingsinvloeden
(bijvoorbeeld een andere groepssamenstelling, aangepaste leefregels)
Het werkgebied van de orthopedagogiek
De aandacht en behandeling binnen het werkgebied is gericht op:
- Zorg en welzijn van mensen met een beperking; revalidatie en behandeling (thuis, dagcentra, gepaste woonvorm, instelling)
- Onderwijs; leerlingenzorg (leren, testen, motivatie, gedrag)
- Jeugdhulp/jeugdzorg; opvoedproblemen, gedragsproblemen (thuis, school)
- Forensische orthopedagogiek; maatschappij (preventie, aanpak en behandeling/rechtszaken van ernstige gedragsproblemen en jeugdcriminaliteit)
Het werkgebied van de orthopedagogiek:
- Divers en complex; omdat vaak moeilijk is om juiste oorzaak van probleem op te sporen en aan te geven op welke wijze te handelen
Te maken met gezinnen waar veel problemen op verschillende gebieden spelen
Hoofd van kind loopt vast of opvoedingssituatie loopt vast
- Als opvoeders in opvoeding ‘vastlopen’ en er (ernstige) opvoedingsproblemen (dreigen) te ontstaan, is dit aanleiding om hulp te zoeken
Begrip Definitie Extra uitleg
Orthopedagogiek
Orthopedagogiek Wetenschappelijk handelen ten behoeve van - Wetenschap die zich bezighoudt met de bijzondere
specifieke opvoedingsvragen op basis van opvoeding
belemmeringen in de ontwikkeling. - ‘Orthos’ = ‘recht/juist’
- Handelingsgerichte wetenschap
- Onderzoeken welke factoren in het
opvoedingsproces verstoord zijn:
Hoe dat komt
Welke invloed er van de omgeving uitgaat
Vooral te onderzoeken welke mogelijke
‘oplossingen’ voor handelen beschikbaar zijn
= Aangepaste les- en leermethoden, therapieën,
gespreksvormen etc.
Orthopedagogiek als deel van de pedagogiek
Verschil en overlap pedagogiek?
- In de orthopedagogiek komen de problemen scherper naar voren;
o Zijn de weerstanden hardnekkiger en onverbiddelijker
o Laten de grenzen van de mogelijkheden zich duidelijker gelden dan in de algemene pedagogiek
- Orthopedagogiek mogen we als verlengstuk van de pedagogiek beschouwen:
o De orthopedagogiek te hulp schiet wanneer binnen de pedagogiek grenzen van ‘haalbaarheid’ worden overschreden
- Orthopedagogiek kan ook worden beschouwd als een specialisatie van de algemene pedagogiek
o Want de gebruikelijke opvoedingsmethoden en middelen hebben niet altijd het gewenste effect
- Doel is gelijk maar verschil in noodzaak:
o Bij orthopedagogiek is de hulp noodzakelijk
o Bij pedagogiek is de hulp gewenst
o Orthopedagogiek zet spel in als speltheorie middelen worden intensiever en nadrukkelijker ingezet
o Pedagogiek zet spel in als middel om tot gesprek te komen
o Orthopedagoog doet onderzoek
o Pedagoog gaat met ouders aan de slag om de adviezen toe te passen
- Orthopedagoog komt in beeld als de pedagoog niet meer verder kan:
o Of als je denkt dat er meer aan de hand is met het kind
o Daarom is het een verlengstuk van de pedagogiek
o Orthopedagoog kan je nieuwe middelen aanrijken
, Waar komt het vandaan?
Een aantal ontwikkelingen vormen de basis voor het ontstaan en erkenning van de orthopedagogiek in ons land.
Pedagogisch pessimisme
Tot eind 18e eeuw
- Weinig of geen aandacht voor kinderen met een handicap; geen hoop op enig resultaat
- Kinderen opgevangen in zogeheten godshuizen en dolhuizen, gestichten en bewaarplaatsen; ver van bewoonde wereld
- Aandacht voor gehandicapten ging niet verder dan de verzorging en zo nodig een medische behandeling
- Aan hun lot overgelaten omdat men geen resultaat verwachtte van de inspanningen om hen iets te leren
Pedagogisch optimisme
Vanaf eind 18e eeuw
Beweging naar een andere manier van denken:
- Er ontstond bij artsen en anderen geleidelijk aan het idee dat er mogelijk toch bepaalde resultaten te behalen zouden zijn
- In het afleren van ongewenst gedrag; ‘brutale’ kinderen, criminaliteit
- Ook op het gebied van de bevordering van enige zelfredzaamheid
Het geloof in vooruitgang, zo kenmerkend voor de periode van de Verlichting, leidde tot de omslag naar een pedagogisch optimisme:
- Men kreeg meer aandacht voor de situatie van gehandicapten
- Binnen instituten ging men zich meer bezighouden met een ‘opvoedkundige’ benadering voor de kinderen
- Vanaf die tijd werd over Heilpädagogiek gesproken:
o Werd gezien als het ‘helen’ van ‘moeilijk opvoedbare kinderen’
o Later zochten deze artsen ook naar de samenwerking met leerkrachten
- Na verloop van tijd ontstond behoefte om aandacht en zorg voor kinderen ‘met handicap’ te gaan organiseren:
o 1790; eerste school voor doofstommen in gebruik genomen
o 1808; eerste school voor blinden en slechtzienden
o 1840; eerste instituut voor doven
o 1896; het onderwijs aan ‘zwakzinnigen’
o 1900; eerste school voor ‘lichamelijk gebrekkige kinderen’
Na WOII
Aandacht voor opvoeding van kinderen met beperking wordt groter
- Verdere ontwikkeling pedagogisch en psychologische modellen en methoden:
o Pedagogen en psychologen richten zich hierop ten gunste van de behandeling van ontwikkelings-, leer- of gedragsproblemen
o Bv. Mevrouw Bladergroen/Leer en opvoedingsmoeilijkheden
- Intrede term orthopedagogiek:
o Het gebruik van de term Heilpedagogiek werd geleidelijk naar de achtergrond gedrongen en vervangen door orthopedagogiek
o Waarom deze term: deskundige in die tijd besefte dat kinderen niet altijd ‘geheeld’ kunnen worden (sommige dingen horen bij het kind)
- Emancipatorische bewegingen:
o Vormden de basis voor een toenemende behoeften aan aandacht voor positie en integratiemogelijkheden voor mensen met een ‘handicap’
o Kinderen moeten niet ergens apart worden weggestopt maar zoveel mogelijk onderdeel zijn van de samenleving
o Geleidelijk ontstaan van verschillenden (aangepaste) woonvormen voor mensen met beperking
o Verschuiving onderwijs: van buitengewoon onderwijs naar speciaal onderwijs en vervolgens naar geïntegreerd onderwijs
o WSNS: Overheid had een betere integratie van kinderen met stoornis of beperking voor ogen
, - Wettelijk invoering Wet Passend Onderwijs 2014:
o Alle kinderen gelijke kansen Is het motto
o Aan alle kinderen moet, mogelijk met (extra) ondersteuning, tot hun 23 e jaar een passende onderwijsplek worden aangeboden
Orthopedagogiek - definities
De Ruyter spreekt van klassieke en van moderne definities die doel en object van orthopedagogiek aanduiden:
- Klassieke benadering; ‘opvallende’ en ‘afwijkende’ kind centraal
- Moderne formulering; problematische opvoedingssituatie als onderscheidend kenmerk gebruikt
Object:
- Binnen orthopedagogiek staat het kind als object veelal centraal
- Definitie Nakken:
‘De orthopedagogiek richt zich op de beschrijving van de aard en de achtergronden van problemen bij het opvoeden met het oog op onderkenning, behandeling en
preventie.
o Met het oog op onderkenning, behandeling en preventie
o Gaat niet om de diagnose, maar wat doe je ermee?
o Classificaties doen geen uitspraken over ‘oorzaken’
o Kijkt naar ouders én kind
o De DSMV gebruik je als middel (kennis te verweven) om de opvoeding (inde praktijk) zo goed mogelijk op het kind af te stemmen
- Hierbij zijn zowel het kind als de opvoeders onderdeel van het object van studie
- Daarom hoeft de orthopedagogiek zich niet specifiek te beperken tot het kind maar laat tevens ruimte voor de oudere persoon
Handelen:
- Agogisch handelen: het deskundig/methodisch en intentioneel omgaan met veranderingsprocessen
- Iemand is pedagoog wanneer hij als zodanig met de ‘opvoeding van kinderen’ bezig is
- Iemand is orthopedagoog als het methodisch handelen gericht is op de opvoedingshulp in ‘bijzondere’ situaties ten gevolge van (ernstige)ontwikkelings- en
opvoedingsproblemen
- De aard van het handelen is afhankelijk van de soort problemen en van de beschikbare methoden en middelen; wisselwerking tussen verschillende factoren:
- Handelingen (interventies) die direct zijn gericht op het verbeteren van ‘probleemgedrag’ van het kind
- Andere keer beter om je te oriënteren op het veranderen van systemen en structuren: gaat dan om het aanpassen van directe omgevingsinvloeden
(bijvoorbeeld een andere groepssamenstelling, aangepaste leefregels)
Het werkgebied van de orthopedagogiek
De aandacht en behandeling binnen het werkgebied is gericht op:
- Zorg en welzijn van mensen met een beperking; revalidatie en behandeling (thuis, dagcentra, gepaste woonvorm, instelling)
- Onderwijs; leerlingenzorg (leren, testen, motivatie, gedrag)
- Jeugdhulp/jeugdzorg; opvoedproblemen, gedragsproblemen (thuis, school)
- Forensische orthopedagogiek; maatschappij (preventie, aanpak en behandeling/rechtszaken van ernstige gedragsproblemen en jeugdcriminaliteit)
Het werkgebied van de orthopedagogiek:
- Divers en complex; omdat vaak moeilijk is om juiste oorzaak van probleem op te sporen en aan te geven op welke wijze te handelen
Te maken met gezinnen waar veel problemen op verschillende gebieden spelen
Hoofd van kind loopt vast of opvoedingssituatie loopt vast
- Als opvoeders in opvoeding ‘vastlopen’ en er (ernstige) opvoedingsproblemen (dreigen) te ontstaan, is dit aanleiding om hulp te zoeken
