Nieuwe media & communicatie aantekeningen
Hoorcollege 1: impact van nieuwe media
Nieuwe media
Een definitie van nieuwe media is: nieuwe media als convergentie (samengaan) van twee
afzonderlijke historische trajecten: computer- en mediatechnologieën. Gebaseerd hierop
kwam een andere definitie: nieuwe media is digitale media, en het zijn vormen van media die
eigen zijn aan computers.
In de jaren ’90 ontwikkelde de digitale media en computer zich, zoals bijvoorbeeld de
ontwikkeling van het World Wide Web. Ook ontwikkelde zich een nieuw onderzoeksgebied,
namelijk: nieuwe media studies en digitale cultuur. Een belangrijk boek uit die tijd is die van
Bolter en Grusin (1999). Zij kwamen met het begrip ‘remediation: “wat nieuw is aan nieuwe
media komt van de specifieke manieren waarop ze oudere media opnieuw vormgeven
(“refashion”) en de manieren waarop oudere media zichzelf opnieuw vormgeven om de
uitdagingen van nieuwe media aan te gaan”
Kernvraagstukken uit het onderzoeksgebied van nieuwe media studies en digitale cultuur
waren onder andere:
- Wat maakt ‘nieuwe media’ nieuw in vergelijking tot de oude media?
- Wat is de essentie van ‘nieuwe media’? Ofwel: wat zijn de karakteristieken, de
eigenschappen van ‘nieuwe media’?
In de laatste twintig jaar is er echter veel veranderd, wat deels verklaard kan worden aan de
hand van twee tendensen/ontwikkelen die er de afgelopen twintig jaar zijn geweest:
1. Er is een verbreiding van nieuwe digitale media. Nieuwe media zijn online media,
vormen van media die eigen zijn aan het web. Het web is de basis voor bijna alle
digitale media geworden.
2. Er is integratie van digitale media in ons dagelijks leven en in onze samenleving; het
gebruik van sociale media en internet is tegenwoordig niet meer weg te denken uit
ons dagelijks leven.
Het boek van Baym gaan ook over de verbreding en integratie. Ze heeft het bijvoorbeeld
over domesticatie: de inbedding van sociale media in het dagelijks leven. Ze spreekt over
verbreding en integratie (domesticatie) van media in interpersoonlijke communicatie. Oude
(media) communicatie bestaan uit face-to-face conversaties, vaste telefonie en post. Nieuwe
(media) communicatie bestaat uit email, mobiele telefonie, tekst messaging, instant
messaging, etc. Wat ze sterk benadrukt is dat de mediavormen op zich bestaan, elke vorm
van media heeft zijn eigen mogelijkheden en beperkingen. Het kernvraagstuk in het boek is:
wat zijn de consequenties van nieuwe digitale media voor persoonlijke relatie? Dit komt
overeen met het kernvraagstuk die de afgelopen 20 jaar centraal staat, namelijk: Wat zijn de
sociaal-maatschappelijke consequenties van (nieuwe) digitale media? Er zijn een aantal
benaderingswijzen die verschillende blikken werpen op dit vraagstuk.
Drie benaderingen
Ook in deze cursus staat de volgende vraag over wat de maatschappelijke en sociale
consequenties van digitale media zijn centraal. Er zijn drie benaderingen die zich hier mee
bezig houden, namelijk: technologisch determinisme, sociale constructie van technologie en
affordances/social shaping. Dit zijn verschillende theoretische veronderstellingen om
oorzakelijke relaties tussen technologie en maatschappij te begrijpen.
,Technologisch determinisme (TD)
Het kernvraagstuk binnen TD is: Wat doen nieuwe digitale media met ons en de
maatschappij? Binnen de benadering worden de media als oorzaak gezien van sociaal-
maatschappelijke consequenties. De benadering wil de essentie van technologie begrijpen,
om vervolgens iets te zeggen over haar sociaal-maatschappelijke impact. Een voorbeeld van
TD is een van krantenartikel dat stelt dat de jeugd lijdt aan stress door social media. Hiermee
zorgen sociale media dus voor psychische problemen, zoals angst, depressie en
slaapproblemen.
De grondleggen van TD was Marshall McLuhan. Hij stelde dat je een boodschap niet kan
begrijpen als je het medium niet kent. Hij keek niet naar de inhoud van een medium, maar
naar de vorm. Wanneer we de gevolgen van media willen begrijpen, moeten we kijken naar
de vorm. Hij benadrukt de rol van de media als de vorm, die effect heeft op ons.
“The medium is the message.”
Sociale constructie van technologie (SCOT)
Het kernvraagstuk binnen SCOT is: Hoe ontstaan media technologieën en hun gebruik
vanuit sociale factoren? Hierbij wordt de technologie, haar gebruik en sociaal
maatschappelijke gevolgen uiteindelijk gezien als een consequentie van sociale factoren
(mens, politiek, economie). Binnen SCOT wordt technologie als tekst benadert. De tekst kan
geschreven of gelezen worden:
Geschreven (ontwikkeld) door ontwikkelaars, producenten, marketeers. De
betekenis wordt toegekend aan technologie beïnvloed door sociale, politieke en
economische factoren
Gelezen door wetenschappers, gebruikers of consumenten. Deze interpreteren
technologie op basis van eigen doeleinden die niet voorzien zijn door de maker.
Een veelgebruikte metafoor bij SCOT is het ui-model: een ui heeft geen kern, geen essentie.
Het bestaat uit allemaal laagjes/schilletjes. Die schilletjes vormen verschillende betekenissen
die mensen toekennen aan technologie. Er is geen kern/essentie van technologie, er is niks
eigen aan een media-vorm.
“Zelfs in het middelpunt van de ui is er in principe geen resterende technische
kern die ongevoelig is voor sociale relaties.”
Ook de Self-Determination Theory (SDT) wordt vaak gebruikt binnen de SCOT-benadering.
SDT stelt dat de mens drie basisbehoeften (autonomie, bekwaamheid en verbondenheid)
heeft, en als die bevredigd zijn dan hebben mensen een goed welbevinden. Niet het medium
zelf, maar het gevoel dat we willen van verbondenheid is het probleem.
Affordances/social shaping
Het kernvraagstuk binnen de affordance-benadering is: Hoe oefenen zowel mens als media
technologie invloed uit op de maatschappij? Volgens de benadering zijn sociaal-
maatschappelijke consequenties het resultaat van een samenspel tussen technologie en
sociale praktijken. Hiermee vormt de benadering een soort middenweg tussen TD en SCOT:
de relatie tussen objectieve eigenschappen van technologie en subjectieve
perceptie/interpretatie van gebruikers wordt begrepen om iets te zeggen over de
consequenties (relationeel perspectief).
Affordances zijn ‘de acties/handelingsmogelijkheden beschikbaar gesteld door een
technologie aan een bepaalde actor’. Het begrip affordances komt van James Gibson. Hij
wilde begrijpen hoe dieren interacteren met hun omgeving in termen van beschikbare acties,
ofwel affordances. Deze affordances (beschikbare acties) bestaan in de relatie tussen het
dier en zijn omgeving. Het ene dier ziet bijvoorbeeld andere eigenschappen in een boom
(relaxen, leeuw) dan een ander dier (camouflage, pad). Een object in een omgeving heeft
, een bepaalde gebruikshandeling die beschikbaar zijn in de omgeving. Hierop voortbordurend
stelt Curinga het volgende: digitale media bestaan niet puur in het conceptuele domein. Ze
bieden harde beperkingen en mogelijkheden voor handelen/acties net als fysieke objecten.
Digitale media hebben een bepaalde materialiteit (het bieden van mogelijkheden of
beperkingen voor acties). De sociale consequenties zijn het gevolg van een samenspel
tussen materialiteit en cognitieve factoren.
Concepten Baym: persoonlijke communicatie
Om de consequenties te begrijpen hebben we inzicht nodig in de eigenschappen van digitale
media in relatie tot persoonlijke communicatie. Dat zijn er zeven:
1. Mobiliteit: de mate waarin je deze mee kan dragen.
2. Interactiviteit: de mate waarin deze interactie mogelijk maakt.
3. Temporale structuur: de mate van (a)synchrone communicatie.
4. Sociale cues: de mate waarin deze visuele, auditieve, contextuele informatie
verschaft.
5. Opslag: de mate waarin berichten behouden blijven over tijd.
6. Repliceerbaarheid: de mogelijkheid kopieën te maken.
7. Bereik: de grote van het publiek dat bereikt kan worden.
Een andere auteur die interessante concepten aandraagt die zich specifiek houden tot
sociale media, is Boyd. Ze stelt vier karakteristieken die een publieke ruimte creëren door
sociale media. Deze karakteristieken gaan dus meer in op sociale media die een publieke
ruimte creëren, terwijl Baym vooral ingaat op sociale media en persoonlijke communicatie.
De vier karakteristieken van Boyd zijn:
1. Persistentie: het blijvend bestaan van online expressies en content.
2. Zichtbaarheid: het potentieel publiek welke content kan zien.
3. Verspreidbaarheid: het gemak waarmee content gedeeld kan worden.
4. Zoekbaarheid: de mogelijkheid om content te vinden. Berichtgeving is makkelijk
vindbaar.
Hoorcollege 1b
Aan het begin van hoorcollege 2 wordt nog duidelijk het verschil tussen materialiteit en
affordances uitgelegd.
- Materialiteit: digitale media hebben een wezenlijk bestaan. Het heeft niet een hard
bestaan zoals andere objecten wel hebben, maar dat betekent niet dat ze bepaalde
eigenschappen hebben. Die eigenschappen zijn tot op bepaalde hoogte bepalend
met wat we ermee kunnen doen. Een voorbeeld is de retweet + comment
functionaliteit van Twitter. Dit is onderdeel van de specifieke vormeigenschappen van
Twitter.
- Affordances: materialiteit gaat over de vormeigenschap van het medium, is er
ingeprogrammeerd. Affordances gaat over de gebruiksmogelijkheden. Ze zijn geen
essentieel onderdeel van het medium zelf, maar worden wel mede mogelijk gemaakt
door. Een voorbeeld is ‘drive-by response’ op Twitter ontstaan uit materialiteit van
Twitter en gedragsnormen van gebruikers (relationeel). Het is niet voor iedereen
bepalend om zo te handelen, maar het versterkt het wel.
Hoorcollege 1: impact van nieuwe media
Nieuwe media
Een definitie van nieuwe media is: nieuwe media als convergentie (samengaan) van twee
afzonderlijke historische trajecten: computer- en mediatechnologieën. Gebaseerd hierop
kwam een andere definitie: nieuwe media is digitale media, en het zijn vormen van media die
eigen zijn aan computers.
In de jaren ’90 ontwikkelde de digitale media en computer zich, zoals bijvoorbeeld de
ontwikkeling van het World Wide Web. Ook ontwikkelde zich een nieuw onderzoeksgebied,
namelijk: nieuwe media studies en digitale cultuur. Een belangrijk boek uit die tijd is die van
Bolter en Grusin (1999). Zij kwamen met het begrip ‘remediation: “wat nieuw is aan nieuwe
media komt van de specifieke manieren waarop ze oudere media opnieuw vormgeven
(“refashion”) en de manieren waarop oudere media zichzelf opnieuw vormgeven om de
uitdagingen van nieuwe media aan te gaan”
Kernvraagstukken uit het onderzoeksgebied van nieuwe media studies en digitale cultuur
waren onder andere:
- Wat maakt ‘nieuwe media’ nieuw in vergelijking tot de oude media?
- Wat is de essentie van ‘nieuwe media’? Ofwel: wat zijn de karakteristieken, de
eigenschappen van ‘nieuwe media’?
In de laatste twintig jaar is er echter veel veranderd, wat deels verklaard kan worden aan de
hand van twee tendensen/ontwikkelen die er de afgelopen twintig jaar zijn geweest:
1. Er is een verbreiding van nieuwe digitale media. Nieuwe media zijn online media,
vormen van media die eigen zijn aan het web. Het web is de basis voor bijna alle
digitale media geworden.
2. Er is integratie van digitale media in ons dagelijks leven en in onze samenleving; het
gebruik van sociale media en internet is tegenwoordig niet meer weg te denken uit
ons dagelijks leven.
Het boek van Baym gaan ook over de verbreding en integratie. Ze heeft het bijvoorbeeld
over domesticatie: de inbedding van sociale media in het dagelijks leven. Ze spreekt over
verbreding en integratie (domesticatie) van media in interpersoonlijke communicatie. Oude
(media) communicatie bestaan uit face-to-face conversaties, vaste telefonie en post. Nieuwe
(media) communicatie bestaat uit email, mobiele telefonie, tekst messaging, instant
messaging, etc. Wat ze sterk benadrukt is dat de mediavormen op zich bestaan, elke vorm
van media heeft zijn eigen mogelijkheden en beperkingen. Het kernvraagstuk in het boek is:
wat zijn de consequenties van nieuwe digitale media voor persoonlijke relatie? Dit komt
overeen met het kernvraagstuk die de afgelopen 20 jaar centraal staat, namelijk: Wat zijn de
sociaal-maatschappelijke consequenties van (nieuwe) digitale media? Er zijn een aantal
benaderingswijzen die verschillende blikken werpen op dit vraagstuk.
Drie benaderingen
Ook in deze cursus staat de volgende vraag over wat de maatschappelijke en sociale
consequenties van digitale media zijn centraal. Er zijn drie benaderingen die zich hier mee
bezig houden, namelijk: technologisch determinisme, sociale constructie van technologie en
affordances/social shaping. Dit zijn verschillende theoretische veronderstellingen om
oorzakelijke relaties tussen technologie en maatschappij te begrijpen.
,Technologisch determinisme (TD)
Het kernvraagstuk binnen TD is: Wat doen nieuwe digitale media met ons en de
maatschappij? Binnen de benadering worden de media als oorzaak gezien van sociaal-
maatschappelijke consequenties. De benadering wil de essentie van technologie begrijpen,
om vervolgens iets te zeggen over haar sociaal-maatschappelijke impact. Een voorbeeld van
TD is een van krantenartikel dat stelt dat de jeugd lijdt aan stress door social media. Hiermee
zorgen sociale media dus voor psychische problemen, zoals angst, depressie en
slaapproblemen.
De grondleggen van TD was Marshall McLuhan. Hij stelde dat je een boodschap niet kan
begrijpen als je het medium niet kent. Hij keek niet naar de inhoud van een medium, maar
naar de vorm. Wanneer we de gevolgen van media willen begrijpen, moeten we kijken naar
de vorm. Hij benadrukt de rol van de media als de vorm, die effect heeft op ons.
“The medium is the message.”
Sociale constructie van technologie (SCOT)
Het kernvraagstuk binnen SCOT is: Hoe ontstaan media technologieën en hun gebruik
vanuit sociale factoren? Hierbij wordt de technologie, haar gebruik en sociaal
maatschappelijke gevolgen uiteindelijk gezien als een consequentie van sociale factoren
(mens, politiek, economie). Binnen SCOT wordt technologie als tekst benadert. De tekst kan
geschreven of gelezen worden:
Geschreven (ontwikkeld) door ontwikkelaars, producenten, marketeers. De
betekenis wordt toegekend aan technologie beïnvloed door sociale, politieke en
economische factoren
Gelezen door wetenschappers, gebruikers of consumenten. Deze interpreteren
technologie op basis van eigen doeleinden die niet voorzien zijn door de maker.
Een veelgebruikte metafoor bij SCOT is het ui-model: een ui heeft geen kern, geen essentie.
Het bestaat uit allemaal laagjes/schilletjes. Die schilletjes vormen verschillende betekenissen
die mensen toekennen aan technologie. Er is geen kern/essentie van technologie, er is niks
eigen aan een media-vorm.
“Zelfs in het middelpunt van de ui is er in principe geen resterende technische
kern die ongevoelig is voor sociale relaties.”
Ook de Self-Determination Theory (SDT) wordt vaak gebruikt binnen de SCOT-benadering.
SDT stelt dat de mens drie basisbehoeften (autonomie, bekwaamheid en verbondenheid)
heeft, en als die bevredigd zijn dan hebben mensen een goed welbevinden. Niet het medium
zelf, maar het gevoel dat we willen van verbondenheid is het probleem.
Affordances/social shaping
Het kernvraagstuk binnen de affordance-benadering is: Hoe oefenen zowel mens als media
technologie invloed uit op de maatschappij? Volgens de benadering zijn sociaal-
maatschappelijke consequenties het resultaat van een samenspel tussen technologie en
sociale praktijken. Hiermee vormt de benadering een soort middenweg tussen TD en SCOT:
de relatie tussen objectieve eigenschappen van technologie en subjectieve
perceptie/interpretatie van gebruikers wordt begrepen om iets te zeggen over de
consequenties (relationeel perspectief).
Affordances zijn ‘de acties/handelingsmogelijkheden beschikbaar gesteld door een
technologie aan een bepaalde actor’. Het begrip affordances komt van James Gibson. Hij
wilde begrijpen hoe dieren interacteren met hun omgeving in termen van beschikbare acties,
ofwel affordances. Deze affordances (beschikbare acties) bestaan in de relatie tussen het
dier en zijn omgeving. Het ene dier ziet bijvoorbeeld andere eigenschappen in een boom
(relaxen, leeuw) dan een ander dier (camouflage, pad). Een object in een omgeving heeft
, een bepaalde gebruikshandeling die beschikbaar zijn in de omgeving. Hierop voortbordurend
stelt Curinga het volgende: digitale media bestaan niet puur in het conceptuele domein. Ze
bieden harde beperkingen en mogelijkheden voor handelen/acties net als fysieke objecten.
Digitale media hebben een bepaalde materialiteit (het bieden van mogelijkheden of
beperkingen voor acties). De sociale consequenties zijn het gevolg van een samenspel
tussen materialiteit en cognitieve factoren.
Concepten Baym: persoonlijke communicatie
Om de consequenties te begrijpen hebben we inzicht nodig in de eigenschappen van digitale
media in relatie tot persoonlijke communicatie. Dat zijn er zeven:
1. Mobiliteit: de mate waarin je deze mee kan dragen.
2. Interactiviteit: de mate waarin deze interactie mogelijk maakt.
3. Temporale structuur: de mate van (a)synchrone communicatie.
4. Sociale cues: de mate waarin deze visuele, auditieve, contextuele informatie
verschaft.
5. Opslag: de mate waarin berichten behouden blijven over tijd.
6. Repliceerbaarheid: de mogelijkheid kopieën te maken.
7. Bereik: de grote van het publiek dat bereikt kan worden.
Een andere auteur die interessante concepten aandraagt die zich specifiek houden tot
sociale media, is Boyd. Ze stelt vier karakteristieken die een publieke ruimte creëren door
sociale media. Deze karakteristieken gaan dus meer in op sociale media die een publieke
ruimte creëren, terwijl Baym vooral ingaat op sociale media en persoonlijke communicatie.
De vier karakteristieken van Boyd zijn:
1. Persistentie: het blijvend bestaan van online expressies en content.
2. Zichtbaarheid: het potentieel publiek welke content kan zien.
3. Verspreidbaarheid: het gemak waarmee content gedeeld kan worden.
4. Zoekbaarheid: de mogelijkheid om content te vinden. Berichtgeving is makkelijk
vindbaar.
Hoorcollege 1b
Aan het begin van hoorcollege 2 wordt nog duidelijk het verschil tussen materialiteit en
affordances uitgelegd.
- Materialiteit: digitale media hebben een wezenlijk bestaan. Het heeft niet een hard
bestaan zoals andere objecten wel hebben, maar dat betekent niet dat ze bepaalde
eigenschappen hebben. Die eigenschappen zijn tot op bepaalde hoogte bepalend
met wat we ermee kunnen doen. Een voorbeeld is de retweet + comment
functionaliteit van Twitter. Dit is onderdeel van de specifieke vormeigenschappen van
Twitter.
- Affordances: materialiteit gaat over de vormeigenschap van het medium, is er
ingeprogrammeerd. Affordances gaat over de gebruiksmogelijkheden. Ze zijn geen
essentieel onderdeel van het medium zelf, maar worden wel mede mogelijk gemaakt
door. Een voorbeeld is ‘drive-by response’ op Twitter ontstaan uit materialiteit van
Twitter en gedragsnormen van gebruikers (relationeel). Het is niet voor iedereen
bepalend om zo te handelen, maar het versterkt het wel.
