Hoofdstuk 5 Aarde
- L
a
n
d/
zee (bij zee vochtiger en gematigder. 2 plaatsen op dezelfde breedte, de een aan
zee en de ander niet. Aan zee gematigde temperaturen. Land extreme temperaturen.
Kaart 244 is belangrijk köppen linksonder
240 windrichtingen
§1 Circulatiesystemen
De stralingsbalans van de aarde is het dynamisch evenwicht tussen in- en uitstraling.
De hoeveelheid straling die uiteindelijk het aardoppervlak bereikt, hangt af van:
, 1. De dichtheid van het wolkendek
2. De breedteligging op aarde
3. De lengte van de dag en de zonnestand gedurende de dag
De verschillen in opwarming van het aardoppervlak zorgen voor het ontstaan van de
atmosferische circulatie (verplaatsing op grote schaal van lucht in de atmosfeer).
Kenmerken:
1. Wind waait van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied. Op het noordelijk
halfrond heeft de wind altijd een afwijking naar rechts en op het zuidelijk halfrond
altijd naar links (met je rug in de wind). Wet van Buys Ballot. Deze afwijking is een
gevolg van de draaiing van de aarde (corioliseffect).
2. Een passaat is een stabiele, stevige wind die vanaf het subtropisch hogedrukgebied
naar de evenaar waait.
3. De Intertropische Convergentie Zone (ITCZ) beweegt tussen de keerkringen, juli
staat hij op het noordelijk halfrond en in januari op het zuidelijk halfrond. Het is een
lagedrukgebied rond de evenaar.
4. Moesson. Een halfjaarlijks wisselende wind. Als het ITCZ op het noordelijk halfrond
is (april tot september) veroorzaakt dat een zuidoostpassaat naar het noordelijk
halfrond. Hier krijgt de wind een afwijking naar rechts en gaat uit het zuidwesten
waaien, dit veroorzaakt in Azië een natte moesson omdat het een zeewind is. In de
wintermaanden ontstaat een noordoostpassaat en veroorzaakt deze een droge
moesson omdat het een landwind is.
5. Op onze breedten stijgt de warme lucht uit de subtropen op tegen de koude lucht van
de polen. We vinden hier dus lagedrukgebieden.
Lagedrukgebied: Luchtdeeltjes zetten door de warmte uit waardoor de lucht lichter is (per
volume eenheid minder luchtdeeltjes). De lucht stijgt op > koelt af > gaat condenseren >
wolken > neerslag
Hogedrukgebied: Zodra de lucht is afgekoeld gaat hij weer dalen, hij is dan zwaar. Lucht
warmt op > verdampen > geen wolk > droog
Oceanische circulatie (wind + verschillen in temperatuur + zoutgehalte zeewater):
1. Koude en warme zeestromen: Worden veroorzaakt door wind. Warme zeestroom
stroomt uit relatief warm gebied (lagere breedte). Zorgt voor warmer klimaat. Koude
zeestroom stroomt uit relatief koud gebied (hogere breedte). Zorgt voor kouder
klimaat.
2. Thermohaliene circulatie: Dit wordt veroorzaakt door dichtheidsverschillen in het
zeewater, die op hun beurt worden veroorzaakt door temperatuurverschillen en
verschillen in zoutgehalte. De diepwaterpomp speelt hierbij een rol. Warm water
stroomt naar een kouder gebied. Onderweg verdampt eerst een hoop water,
waardoor achterblijvend zeewater zouter wordt. Vervolgens koelt het water af, zelfs
zo erg dat een deel ervan bevriest. Omdat zout niet bevriest wordt het water nog
zouter. Dit koude en zoute zeewater is zwaarder dan zoet en warm water en begint
daardoor te zinken.
De atmosferische en oceanische circulatie zorgen voor warmte-uitwisseling tussen
koude en warme gebieden. Netto vindt er een transport van warmte richting de polen
plaats.
- L
a
n
d/
zee (bij zee vochtiger en gematigder. 2 plaatsen op dezelfde breedte, de een aan
zee en de ander niet. Aan zee gematigde temperaturen. Land extreme temperaturen.
Kaart 244 is belangrijk köppen linksonder
240 windrichtingen
§1 Circulatiesystemen
De stralingsbalans van de aarde is het dynamisch evenwicht tussen in- en uitstraling.
De hoeveelheid straling die uiteindelijk het aardoppervlak bereikt, hangt af van:
, 1. De dichtheid van het wolkendek
2. De breedteligging op aarde
3. De lengte van de dag en de zonnestand gedurende de dag
De verschillen in opwarming van het aardoppervlak zorgen voor het ontstaan van de
atmosferische circulatie (verplaatsing op grote schaal van lucht in de atmosfeer).
Kenmerken:
1. Wind waait van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied. Op het noordelijk
halfrond heeft de wind altijd een afwijking naar rechts en op het zuidelijk halfrond
altijd naar links (met je rug in de wind). Wet van Buys Ballot. Deze afwijking is een
gevolg van de draaiing van de aarde (corioliseffect).
2. Een passaat is een stabiele, stevige wind die vanaf het subtropisch hogedrukgebied
naar de evenaar waait.
3. De Intertropische Convergentie Zone (ITCZ) beweegt tussen de keerkringen, juli
staat hij op het noordelijk halfrond en in januari op het zuidelijk halfrond. Het is een
lagedrukgebied rond de evenaar.
4. Moesson. Een halfjaarlijks wisselende wind. Als het ITCZ op het noordelijk halfrond
is (april tot september) veroorzaakt dat een zuidoostpassaat naar het noordelijk
halfrond. Hier krijgt de wind een afwijking naar rechts en gaat uit het zuidwesten
waaien, dit veroorzaakt in Azië een natte moesson omdat het een zeewind is. In de
wintermaanden ontstaat een noordoostpassaat en veroorzaakt deze een droge
moesson omdat het een landwind is.
5. Op onze breedten stijgt de warme lucht uit de subtropen op tegen de koude lucht van
de polen. We vinden hier dus lagedrukgebieden.
Lagedrukgebied: Luchtdeeltjes zetten door de warmte uit waardoor de lucht lichter is (per
volume eenheid minder luchtdeeltjes). De lucht stijgt op > koelt af > gaat condenseren >
wolken > neerslag
Hogedrukgebied: Zodra de lucht is afgekoeld gaat hij weer dalen, hij is dan zwaar. Lucht
warmt op > verdampen > geen wolk > droog
Oceanische circulatie (wind + verschillen in temperatuur + zoutgehalte zeewater):
1. Koude en warme zeestromen: Worden veroorzaakt door wind. Warme zeestroom
stroomt uit relatief warm gebied (lagere breedte). Zorgt voor warmer klimaat. Koude
zeestroom stroomt uit relatief koud gebied (hogere breedte). Zorgt voor kouder
klimaat.
2. Thermohaliene circulatie: Dit wordt veroorzaakt door dichtheidsverschillen in het
zeewater, die op hun beurt worden veroorzaakt door temperatuurverschillen en
verschillen in zoutgehalte. De diepwaterpomp speelt hierbij een rol. Warm water
stroomt naar een kouder gebied. Onderweg verdampt eerst een hoop water,
waardoor achterblijvend zeewater zouter wordt. Vervolgens koelt het water af, zelfs
zo erg dat een deel ervan bevriest. Omdat zout niet bevriest wordt het water nog
zouter. Dit koude en zoute zeewater is zwaarder dan zoet en warm water en begint
daardoor te zinken.
De atmosferische en oceanische circulatie zorgen voor warmte-uitwisseling tussen
koude en warme gebieden. Netto vindt er een transport van warmte richting de polen
plaats.
