NCOI Opleidingen
HBO
Bouwkunde
Module Installatietechniek
Naam:
Studentnummer:
Datum: 28-09-2019
,Hbo bouwkunde 2019
Voorwoord
Dit projectplan schrijf ik als moduleopdracht voor de module installatietechniek en ter beoordeling door
het NCOI.
Mijn naam is ….., … jaar en werkzaam als …..
Voor deze module opdracht kon er gekozen worden voor een woning of bedrijfspand. Ik heb gekozen
voor de woning omdat ik in de toekomst graag een eigen woning zou willen ontwerpen die indien
mogelijk zo energieneutraal mogelijk is. Het projectplan voor de woning is geschreven om mijn visie
op de installaties in een nieuwbouw woning uit te werken. De woning is volgens de aangedragen
gegevens gesitueerd op en privéterrein ergens in Nederland.
1
,Hbo bouwkunde 2019
Samenvatting
Duurzaamheid is in de bouwwereld een veelgenoemd item. De wereld om ons heen heeft het nodig
dat we nadenken over oplossingen waarbij we de aarde sparen. Veel van deze oplossingen zijn als
prestatie eisen vastgelegd in het bouwbesluit en in NEN normen. In het bouwbesluit staan ook
praktische eisen, zoals bijvoorbeeld hoeveel oppervlakte een bepaalde ruimte dient te hebben. Maar
de belangrijkste eisen zijn eigenlijk de prestatie eisen. De Energie Prestatie Coëfficiënt is zo’n eis. Hoe
lager de EPC, hoe beter er over het gebouw of kunstwerk is nagedacht om het milieu te sparen. Elke
installatie of bouwmateriaal is te relateren aan de EPC eis.
Om een woning te laten voldoen aan de EPC eisen (die overigens langzaam steeds lager worden)
dient er nagedacht te worden over wat voor soorten installaties er gebruikt dienen te worden.
Ventilatie is heel belangrijk voor een woning, de constructie dient droog te blijven zodat er geen
schimmel ontstaat. Dit is tevens een belangrijk item voor de gezondheid van de personen die in de
woning verblijven. Ventileren van een woning is door middel van diverse systemen (A,B,C en D)
mogelijk. Natuurlijke toe en afvoer (A), mechanische toevoer-natuurlijke afvoer (B), mechanische toe
en afvoer (C) en balansventilatie (D). Door te berekenen hoeveel verse lucht er toegevoerd en
verontreinigde lucht afgevoerd dient te worden is het mogelijk te bepalen wat voor systeem voor de
woning in aanmerking komt.
Om een aangename temperatuur in de woning te krijgen dient er een installatie ontworpen te worden
die de woning verwarmt bij koude temperaturen en koelt indien het te warm wordt. Hier zijn diverse
opties mogelijk. Verwarmen en koelen kan centraal of juist decentraal (elke ruimte afzonderlijk). Een
installatie kan bijvoorbeeld elektrisch, op gas of een hybride manier de woning verwarmen of koelen.
De elektrische installatie is hierin heel belangrijk, bovengenoemde installaties hebben voeding
(stroom) nodig om te kunnen functioneren. Tevens dient er verlichting en voldoende
wandcontactdozen in een woning aanwezig te zijn. Deze installaties hebben specifiek vermogen die
berekend kan worden. Zodoende is er te berekenen hoeveel energie er (gemiddeld) benodigd is.
Deze energie kan geleverd worden door een netbeheerder, maar het is ook mogelijk duurzame
energie zelf op te wekken, door bijvoorbeeld het gebruik van zonnepanelen.
Voor gezondheid en hygiëne is het belangrijk dat er schoon drinkwater aanwezig is in de woning. Het
is mogelijk om diverse tappunten in de woning te realiseren. Dit betekend dat er water gedistribueerd
wordt door leidingen. De waterleiding moet aan een aantal eisen voldoen, deze eisen zijn vastgelegd
in bovengenoemde NEN normen. Om comfortabel te douchen is het mogelijk dit water te verwarmen,
ook hier zijn een aantal mogelijkheden voor, door de verwarmingsketel, zonneboiler of door close-in
boilers.
Het afvalwater en regenwater zal afgevoerd moeten worden naar het gemeentelijke hoofdriool. Ook dit
is op diverse manieren mogelijk. Gemengd, waarbij regenwater en huishoudelijk afvalwater samen
door dezelfde afvoerleidingen worden afgevoerd, of door dit gescheiden te doen. Dit is per gemeente
nog verschillend maar in het kader duurzaamheid is het beter om het relatief schone regenwater te
lozen op oppervlaktewater. Dit betekend dat er een gescheiden riolering ontworpen dient te worden.
Al deze installaties hebben kabels en leidingen die de woning binnen komen of verlaten. Om alles
overzichtelijk en beheersbaar te houden is hiervoor een technische ruimte ofwel meterruimte ingericht
in een gebouw. Deze ruimte dient aan een aantal eisen te voldoen.
De woning waar al bovengenoemde installaties in worden verwerkt dient ook nog afgewerkt te
worden. Enerzijds esthetisch, anderzijds zijn er mogelijkheden om de woning energiezuiniger te
maken. Dit kan door bijvoorbeeld triple glas te gebruiken, wat beter isoleert. Maar het is belangrijk om
een goede milieubewuste keuze te maken wat voor materialen er gebruikt worden om een woning af
te werken. Het NIBE heeft een milieuklasse opgesteld. Zo is te zien welk materiaal duurzaam is en
welke wat minder.
Zo zijn er nog een aantal zaken in een woning die aandacht behoeven, dit kan om praktische redenen
zijn zoals bijvoorbeeld de trap. Als deze aan bepaalde afmetingen voldoet (volgens het bouwbesluit),
dan loopt deze comfortabel (bijvoorbeeld de hoogte van de treden, de optrede) en dit komt de
veiligheid ten goede.
2
,Hbo bouwkunde 2019
Inhoudsopgave
Voorwoord ............................................................................................................................................... 1
Samenvatting ........................................................................................................................................... 2
Inleiding ................................................................................................................................................... 4
Uitgangspunten visie ....................................................................................................................... 5
Ventilatie .......................................................................................................................................... 5
2.1 Natuurlijke ventilatie (systeem A) ................................................................................................ 5
2.2 Mechanische ventilatie (systeem B+C) ....................................................................................... 5
2.3 Balansventilatie (systeem D) ....................................................................................................... 6
2.4 Luchtbehandeling ........................................................................................................................ 6
2.5 Systeemkeuze ventilatie voor project woning ............................................................................. 6
Verwarmen en koelen ...................................................................................................................... 7
3.1 Warmtepomp ............................................................................................................................... 7
3.2 Systeemkeuze verwarming voor project woning ......................................................................... 7
E-Installatie ...................................................................................................................................... 8
4.1 PV Panelen/zonnepannen ........................................................................................................... 8
Waterinstallatie ................................................................................................................................ 9
Riolering ........................................................................................................................................... 9
Meterruimte en technische ruimte ................................................................................................... 9
Gebruikte materialen en afwerkingstechnieken .............................................................................. 9
Eisen omtrent trap woning (bij nieuwbouw) ................................................................................... 10
Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 11
Bijlage 1: ................................................................................................................................................ 12
Bijlage 2: ................................................................................................................................................ 13
3
, Hbo bouwkunde 2019
Inleiding
De bedoeling van dit verslag is een visie te ontwikkelen op het gebied van installaties en deze toe te
passen op het gegeven voorbeeldwoning. De volgende items worden achtereenvolgens behandeld in
dit voorstel:
1. Ventilatie
2. Verwarmen en koelen
3. E-installatie
4. Waterinstallatie (warm en koud)
5. Riolering
6. Meterruimte en technische ruimte
7. De gebruikte materialen en afwerkingstechnieken voor scheidingswanden, wandafwerking,
plafonds, vloerafwerking, trappen en beglazing.
8. Eisen omtrent trappen
Om tot een gedegen voorstel te komen zal normaal gesproken een programma van eisen opgesteld
worden. In dit geval is dit niet aan de orde, maar er zijn richtlijnen meegegeven waardoor een visie is
te ontwikkelen op het gebied van de installaties. De eis om te voldoen aan het bouwbesluit is goed, zo
krijgt de student een goed beeld van de eisen en regels die in de praktijk gelden. Echter verwijst het
bouwbesluit voornamelijk naar de NEN-bladen, deze zijn als NCOI student niet in te zien en dit maakt
het lastig om een opdracht uit te voeren.
Gesteld is dat de tekeningen op A3 gemaakt dienen te worden in verband met de schaal. De
tekeningen die in bijlage 1 zijn toegevoegd zijn gemaakt op A2-A0 formaat (in verband met de
zichtbaarheid van onder andere de gebruikte symbolen) maar op A3 formaat te printen. Hierdoor kan
het mogelijk zijn dat niet alles duidelijk te zien is. Op verzoek is het mogelijk de tekeningen op het
juiste formaat te ontvangen.
4
HBO
Bouwkunde
Module Installatietechniek
Naam:
Studentnummer:
Datum: 28-09-2019
,Hbo bouwkunde 2019
Voorwoord
Dit projectplan schrijf ik als moduleopdracht voor de module installatietechniek en ter beoordeling door
het NCOI.
Mijn naam is ….., … jaar en werkzaam als …..
Voor deze module opdracht kon er gekozen worden voor een woning of bedrijfspand. Ik heb gekozen
voor de woning omdat ik in de toekomst graag een eigen woning zou willen ontwerpen die indien
mogelijk zo energieneutraal mogelijk is. Het projectplan voor de woning is geschreven om mijn visie
op de installaties in een nieuwbouw woning uit te werken. De woning is volgens de aangedragen
gegevens gesitueerd op en privéterrein ergens in Nederland.
1
,Hbo bouwkunde 2019
Samenvatting
Duurzaamheid is in de bouwwereld een veelgenoemd item. De wereld om ons heen heeft het nodig
dat we nadenken over oplossingen waarbij we de aarde sparen. Veel van deze oplossingen zijn als
prestatie eisen vastgelegd in het bouwbesluit en in NEN normen. In het bouwbesluit staan ook
praktische eisen, zoals bijvoorbeeld hoeveel oppervlakte een bepaalde ruimte dient te hebben. Maar
de belangrijkste eisen zijn eigenlijk de prestatie eisen. De Energie Prestatie Coëfficiënt is zo’n eis. Hoe
lager de EPC, hoe beter er over het gebouw of kunstwerk is nagedacht om het milieu te sparen. Elke
installatie of bouwmateriaal is te relateren aan de EPC eis.
Om een woning te laten voldoen aan de EPC eisen (die overigens langzaam steeds lager worden)
dient er nagedacht te worden over wat voor soorten installaties er gebruikt dienen te worden.
Ventilatie is heel belangrijk voor een woning, de constructie dient droog te blijven zodat er geen
schimmel ontstaat. Dit is tevens een belangrijk item voor de gezondheid van de personen die in de
woning verblijven. Ventileren van een woning is door middel van diverse systemen (A,B,C en D)
mogelijk. Natuurlijke toe en afvoer (A), mechanische toevoer-natuurlijke afvoer (B), mechanische toe
en afvoer (C) en balansventilatie (D). Door te berekenen hoeveel verse lucht er toegevoerd en
verontreinigde lucht afgevoerd dient te worden is het mogelijk te bepalen wat voor systeem voor de
woning in aanmerking komt.
Om een aangename temperatuur in de woning te krijgen dient er een installatie ontworpen te worden
die de woning verwarmt bij koude temperaturen en koelt indien het te warm wordt. Hier zijn diverse
opties mogelijk. Verwarmen en koelen kan centraal of juist decentraal (elke ruimte afzonderlijk). Een
installatie kan bijvoorbeeld elektrisch, op gas of een hybride manier de woning verwarmen of koelen.
De elektrische installatie is hierin heel belangrijk, bovengenoemde installaties hebben voeding
(stroom) nodig om te kunnen functioneren. Tevens dient er verlichting en voldoende
wandcontactdozen in een woning aanwezig te zijn. Deze installaties hebben specifiek vermogen die
berekend kan worden. Zodoende is er te berekenen hoeveel energie er (gemiddeld) benodigd is.
Deze energie kan geleverd worden door een netbeheerder, maar het is ook mogelijk duurzame
energie zelf op te wekken, door bijvoorbeeld het gebruik van zonnepanelen.
Voor gezondheid en hygiëne is het belangrijk dat er schoon drinkwater aanwezig is in de woning. Het
is mogelijk om diverse tappunten in de woning te realiseren. Dit betekend dat er water gedistribueerd
wordt door leidingen. De waterleiding moet aan een aantal eisen voldoen, deze eisen zijn vastgelegd
in bovengenoemde NEN normen. Om comfortabel te douchen is het mogelijk dit water te verwarmen,
ook hier zijn een aantal mogelijkheden voor, door de verwarmingsketel, zonneboiler of door close-in
boilers.
Het afvalwater en regenwater zal afgevoerd moeten worden naar het gemeentelijke hoofdriool. Ook dit
is op diverse manieren mogelijk. Gemengd, waarbij regenwater en huishoudelijk afvalwater samen
door dezelfde afvoerleidingen worden afgevoerd, of door dit gescheiden te doen. Dit is per gemeente
nog verschillend maar in het kader duurzaamheid is het beter om het relatief schone regenwater te
lozen op oppervlaktewater. Dit betekend dat er een gescheiden riolering ontworpen dient te worden.
Al deze installaties hebben kabels en leidingen die de woning binnen komen of verlaten. Om alles
overzichtelijk en beheersbaar te houden is hiervoor een technische ruimte ofwel meterruimte ingericht
in een gebouw. Deze ruimte dient aan een aantal eisen te voldoen.
De woning waar al bovengenoemde installaties in worden verwerkt dient ook nog afgewerkt te
worden. Enerzijds esthetisch, anderzijds zijn er mogelijkheden om de woning energiezuiniger te
maken. Dit kan door bijvoorbeeld triple glas te gebruiken, wat beter isoleert. Maar het is belangrijk om
een goede milieubewuste keuze te maken wat voor materialen er gebruikt worden om een woning af
te werken. Het NIBE heeft een milieuklasse opgesteld. Zo is te zien welk materiaal duurzaam is en
welke wat minder.
Zo zijn er nog een aantal zaken in een woning die aandacht behoeven, dit kan om praktische redenen
zijn zoals bijvoorbeeld de trap. Als deze aan bepaalde afmetingen voldoet (volgens het bouwbesluit),
dan loopt deze comfortabel (bijvoorbeeld de hoogte van de treden, de optrede) en dit komt de
veiligheid ten goede.
2
,Hbo bouwkunde 2019
Inhoudsopgave
Voorwoord ............................................................................................................................................... 1
Samenvatting ........................................................................................................................................... 2
Inleiding ................................................................................................................................................... 4
Uitgangspunten visie ....................................................................................................................... 5
Ventilatie .......................................................................................................................................... 5
2.1 Natuurlijke ventilatie (systeem A) ................................................................................................ 5
2.2 Mechanische ventilatie (systeem B+C) ....................................................................................... 5
2.3 Balansventilatie (systeem D) ....................................................................................................... 6
2.4 Luchtbehandeling ........................................................................................................................ 6
2.5 Systeemkeuze ventilatie voor project woning ............................................................................. 6
Verwarmen en koelen ...................................................................................................................... 7
3.1 Warmtepomp ............................................................................................................................... 7
3.2 Systeemkeuze verwarming voor project woning ......................................................................... 7
E-Installatie ...................................................................................................................................... 8
4.1 PV Panelen/zonnepannen ........................................................................................................... 8
Waterinstallatie ................................................................................................................................ 9
Riolering ........................................................................................................................................... 9
Meterruimte en technische ruimte ................................................................................................... 9
Gebruikte materialen en afwerkingstechnieken .............................................................................. 9
Eisen omtrent trap woning (bij nieuwbouw) ................................................................................... 10
Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 11
Bijlage 1: ................................................................................................................................................ 12
Bijlage 2: ................................................................................................................................................ 13
3
, Hbo bouwkunde 2019
Inleiding
De bedoeling van dit verslag is een visie te ontwikkelen op het gebied van installaties en deze toe te
passen op het gegeven voorbeeldwoning. De volgende items worden achtereenvolgens behandeld in
dit voorstel:
1. Ventilatie
2. Verwarmen en koelen
3. E-installatie
4. Waterinstallatie (warm en koud)
5. Riolering
6. Meterruimte en technische ruimte
7. De gebruikte materialen en afwerkingstechnieken voor scheidingswanden, wandafwerking,
plafonds, vloerafwerking, trappen en beglazing.
8. Eisen omtrent trappen
Om tot een gedegen voorstel te komen zal normaal gesproken een programma van eisen opgesteld
worden. In dit geval is dit niet aan de orde, maar er zijn richtlijnen meegegeven waardoor een visie is
te ontwikkelen op het gebied van de installaties. De eis om te voldoen aan het bouwbesluit is goed, zo
krijgt de student een goed beeld van de eisen en regels die in de praktijk gelden. Echter verwijst het
bouwbesluit voornamelijk naar de NEN-bladen, deze zijn als NCOI student niet in te zien en dit maakt
het lastig om een opdracht uit te voeren.
Gesteld is dat de tekeningen op A3 gemaakt dienen te worden in verband met de schaal. De
tekeningen die in bijlage 1 zijn toegevoegd zijn gemaakt op A2-A0 formaat (in verband met de
zichtbaarheid van onder andere de gebruikte symbolen) maar op A3 formaat te printen. Hierdoor kan
het mogelijk zijn dat niet alles duidelijk te zien is. Op verzoek is het mogelijk de tekeningen op het
juiste formaat te ontvangen.
4
