SOCIALE AGOGIEK
HOOFDSTUK 1: SOCIALE AGOGIEK EN SOCIAAL AGOGISCH HANDELEN
1.1. Afbakening agogiek
Verandering = last of lust (uitdaging) bv. covid: voor sommigen rust, anderen haten lockdowns
➢ Veel soorten beïnvloeding die tot een verandering leiden
- Bv. media beïnvloedt vrouwen met ideaalbeeld of mening van je peergroups beïnvloedt je, …
➢ Bij agogiek: professionele beïnvloeding
- Deze beïnvloeding heeft als doel dat deze mensen het op een of andere manier beter krijgen
- Hoe kunnen we als PGR ortho het veranderingsproces ondersteunen?
Agogie = verzamelnaam voor de praktijk van ondersteuners/hulpverleners/… die bezig zijn met professionele
beïnvloeding van mensen zodat zij het beter krijgen
➢ Het werkveld: niet probleemoplossen, wel zorgen dat ze zelf terug vat krijgen op leven
Agogiek = de leer van het doen veranderen van mensen (leren hoe je mensen kan beïnvloeden/begeleiden bij
veranderingsprocessen)
➢ Veranderingsdeskundige, de studie of leer ervan, …
1.1.1. De opkomst van de agogie
Enkele eeuwen geleden: leven op platteland, kleine gemeenschap, je wist wat je te wachten stond, … Regels van
de samenleving waren bepaald voor je of de kerk deed dit
➢ Maatschappelijke veranderingen deden intrede
- Industriële revolutie (trek naar steden), scheiding kerk/staat, individualisering
➢ Deze veranderingen brengen twijfel, onzekerheid, ongelijkheid mee
- Nood aan (professionele) begeleiding!
Aanbod van ondersteuning en begeleiding professionaliseert zich: verschillende werkvelden ontstaan
1.2. Kenmerken van agogie
Beïnvloeding en verandering Kernbegrippen, dit zijn de prioriteiten van een agoog
Wisselwerking psychisch en sociaal functioneren
Psychosociale verandering - Gevoelens = effect op je gedrag en omgekeerd
- Agogisch leerproces = gaat verder dan enkel kennis
Typerend dat de ‘veranderaar’ herkenbaar/aanspreekbaar is
Beroepsmatige beïnvloeding
- Ook opgeleide vrijwilligers!
Doelgerichte beïnvloeding Gerichte poging tot veranderen, verandering is bedoeld
Systematisch werken Planmatig, hulpverlening gebaseerd op vakkennis en ervaring
Bewuste beïnvloeding Beïnvloeding is open en eerlijk, geen manipulatie of indoctrinatie
Is niet zonder tegenwerken, maar het uiteindelijk doel moet wel gewenst zijn
Gewenste beïnvloeding
- Bv. budgetbeheer in armoede niet leuk, maar is voor doel
Niet wederzijds Ongelijke rolverdeling: niet de bedoeling dat cliënt jou beïnvloed
(Jong)volwassenen Niet over kinderen: we gaan niet opvoeden, maar ondersteunen
,1.2.1. Definitie van agogiek
De kenmerken hierboven zijn eerder richtinggevend dan absoluut, dus ook deze definitie…
Agogiek is de leer van eenzijdige, systematische en doelgerichte, beroepsmatige
beïnvloeding die gericht is op het bereiken van een meer wenselijk geachte
VANBUITEN!!!
psychosociale situatie van volwassenen (individueel of in onderling verband) die
zich van deze beïnvloeding bewust zijn en die deze situatie ook nastreven.
Betrokkenen bij de verandering:
1. Agoog degene die helpt veranderen, ondersteunt, begeleidt, hulp verleent, …
2. Cliënt(systeem) degene die de verandering/beïnvloeding ondergaat (ook pupil, bewoner, gast, ..)
1.2.2. Agogisch werk en sociaal agogisch werk
= huisje van agogisch werk
Agogische aspecten = kenmerken van de agogie, deze komen in
veel beroepen voor (verzamelnaam = agogisch werk)
In grote groep van agogische aspecten (leraar, zorgkundige, …) is
er een kleinere groep: sociaal agogisch werk
= dit zijn beroepen waarbij agogische aspecten centraal staan
Orthoagogiek = mensen met specifieke nood/begeleidingsvraag
Sociale agogiek = mensen in kwetsbaar maatschappelijke positie
Agogisch werk = zekere gerichtheid op gedragsverandering maar dit is niet de centrale opdracht (bv. leraar)
Sociaal agogisch werk = gerichtheid op gedragsverandering staat centraal (bv. ortho)
1.2.3. Afbakening voor dit opleidingsonderdeel
Sociale agogiek is gericht op het verhogen van de kwaliteit van het bestaan van
volwassenen. De focus ligt hierbij op volwassenen die vooral omwille van hun
maatschappelijk kwetsbare positie en door structureel maatschappelijke factoren VANBUITEN!!!
drempels ervaren. Die drempels situeren zich op de verschillende levensdomeinen:
wonen, werken, onderwijs/vorming, gezondheid, vrije tijd en relaties.
1.3. Beroep en werkveld
Beroepen waar agogisch werk centraal staat vs. beroepen die een agogisch aspect in zich dragen
➢ Meer of minder agogische beroepen = terug te vinden in werkvelden (ook wel sector)
- CAW Antwerpen
- Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Soorten cliëntsystemen: onderscheiden op basis van aard van het psychosociale functioneren
1. Individuele personen microniveau bv. agoog
2. (Kleine) groepen micro/mesoniveau bv. ortho
3. Organisaties mesoniveau bv. sociaal werker
4. Samenleving(sverbanden) macroniveau bv. sociaal werker
Afhankelijk van cliëntsysteem kan psychosociale verandering er anders uit zien
, 1.3.2. Agogisch werk
Een agoog acht verandering mogelijk: helpt betrokkenen om verantwoordelijkheid op te nemen voor de eigen
situatie en de keuze voor behoud of verandering
= geen probleemoplossing, eerder zorgen dat de persoon zelf het in handen kan nemen/oplossen
1. Incidenteel eenmalige, neemt het probleem niet per se weg, enkel op korte termijn
Bv. invoering €1 maaltijden: past structureel niets aan zoals schoolkansen
2. Structureel beleid aanpassen op lange termijn, het verschil echt maken
Bv. kindergeld structureel verhogen voor mensen in armoede
In agogisch werk beïnvloedt agogie het handelen:
1. Je neemt verantwoordelijkheid 3. Je stelt een doel
2. Je maakt een bewuste keuze 4. Je koppelt een betekenis aan je handelen
Ons handelen = doordrongen van een visie van inclusie!
➢ Agogisch werk = procesgericht i.p.v. productgericht, gericht op cliënt i.p.v. op het probleem
➢ Meer oog voor veranderingsproces en relatie met cliënt (zelfredzaamheid!) dan voor het probleem
Basishouding = krachtgericht
Wat biedt de (sociale) agogiek?
= een manier van kijken, een begrippenkader, inzichten en ervaringen van anderen, technieken, …
Sociaal agogisch handelen als systematische, doelgerichte en beroepsmatige
beïnvloeding gericht op het bereiken van een meer wenselijk geachte
psychosociale situatie van volwassenen. Beïnvloeding en verandering kunnen
zich situeren op microniveau (individuele en interpersoonlijk niveau), op
mesoniveau (organisatieniveau) en op macroniveau (structureel
maatschappelijke niveau).
1.4. Actualiteit en media
Beeldvorming = hoe bepaalde thema’s of groepen in onze samenleving worden voorgesteld
➢ Beïnvloeding van verschillende bronnen
- Makkelijke beïnvloeding: je gelooft bv. het nieuws snel (1 invalshoek, vaak stereotiep)
Waarom is het volgen van actua nu zo belangrijk? Waarom moeten we kritisch zijn over berichtgeving?
1.4.1. Het maatschappelijk belang
1. Je bent hulpverlener én burger in de maatschappij
2. De 4e macht = media (na senaat, rechtbank, …) hoe brengt deze thema’s in beeld? Welke meer/minder?
3. Sociaal-culturele realiteit: specifieke historische en maatschappelijke context
- Migratie vandaag begrijpen = mee zijn met geschiedenis ervan
1.4.2. Het professioneel belang
1. Confrontatie met uitdagingen zoals armoede, criminaliteit, uitsluiting
2. Achtergrondkennis i.v.m. thema’s en recente maatschappelijke ontwikkelingen
3. Rechtstreekse invloed van politieke beslissingen op het werkveld (bv. werkloosheid, asiel, energie)
1.4.3. Het belang van de opleiding
1. Theoretische basis m.b.t. sociaal-agogische begrippen en processen
2. Inzicht in actuele gebeurtenissen = helpt om inhoud sociale agogiek én maatschappij beter te begrijpen
3. Een kritische kijk op media = essentieel!
HOOFDSTUK 1: SOCIALE AGOGIEK EN SOCIAAL AGOGISCH HANDELEN
1.1. Afbakening agogiek
Verandering = last of lust (uitdaging) bv. covid: voor sommigen rust, anderen haten lockdowns
➢ Veel soorten beïnvloeding die tot een verandering leiden
- Bv. media beïnvloedt vrouwen met ideaalbeeld of mening van je peergroups beïnvloedt je, …
➢ Bij agogiek: professionele beïnvloeding
- Deze beïnvloeding heeft als doel dat deze mensen het op een of andere manier beter krijgen
- Hoe kunnen we als PGR ortho het veranderingsproces ondersteunen?
Agogie = verzamelnaam voor de praktijk van ondersteuners/hulpverleners/… die bezig zijn met professionele
beïnvloeding van mensen zodat zij het beter krijgen
➢ Het werkveld: niet probleemoplossen, wel zorgen dat ze zelf terug vat krijgen op leven
Agogiek = de leer van het doen veranderen van mensen (leren hoe je mensen kan beïnvloeden/begeleiden bij
veranderingsprocessen)
➢ Veranderingsdeskundige, de studie of leer ervan, …
1.1.1. De opkomst van de agogie
Enkele eeuwen geleden: leven op platteland, kleine gemeenschap, je wist wat je te wachten stond, … Regels van
de samenleving waren bepaald voor je of de kerk deed dit
➢ Maatschappelijke veranderingen deden intrede
- Industriële revolutie (trek naar steden), scheiding kerk/staat, individualisering
➢ Deze veranderingen brengen twijfel, onzekerheid, ongelijkheid mee
- Nood aan (professionele) begeleiding!
Aanbod van ondersteuning en begeleiding professionaliseert zich: verschillende werkvelden ontstaan
1.2. Kenmerken van agogie
Beïnvloeding en verandering Kernbegrippen, dit zijn de prioriteiten van een agoog
Wisselwerking psychisch en sociaal functioneren
Psychosociale verandering - Gevoelens = effect op je gedrag en omgekeerd
- Agogisch leerproces = gaat verder dan enkel kennis
Typerend dat de ‘veranderaar’ herkenbaar/aanspreekbaar is
Beroepsmatige beïnvloeding
- Ook opgeleide vrijwilligers!
Doelgerichte beïnvloeding Gerichte poging tot veranderen, verandering is bedoeld
Systematisch werken Planmatig, hulpverlening gebaseerd op vakkennis en ervaring
Bewuste beïnvloeding Beïnvloeding is open en eerlijk, geen manipulatie of indoctrinatie
Is niet zonder tegenwerken, maar het uiteindelijk doel moet wel gewenst zijn
Gewenste beïnvloeding
- Bv. budgetbeheer in armoede niet leuk, maar is voor doel
Niet wederzijds Ongelijke rolverdeling: niet de bedoeling dat cliënt jou beïnvloed
(Jong)volwassenen Niet over kinderen: we gaan niet opvoeden, maar ondersteunen
,1.2.1. Definitie van agogiek
De kenmerken hierboven zijn eerder richtinggevend dan absoluut, dus ook deze definitie…
Agogiek is de leer van eenzijdige, systematische en doelgerichte, beroepsmatige
beïnvloeding die gericht is op het bereiken van een meer wenselijk geachte
VANBUITEN!!!
psychosociale situatie van volwassenen (individueel of in onderling verband) die
zich van deze beïnvloeding bewust zijn en die deze situatie ook nastreven.
Betrokkenen bij de verandering:
1. Agoog degene die helpt veranderen, ondersteunt, begeleidt, hulp verleent, …
2. Cliënt(systeem) degene die de verandering/beïnvloeding ondergaat (ook pupil, bewoner, gast, ..)
1.2.2. Agogisch werk en sociaal agogisch werk
= huisje van agogisch werk
Agogische aspecten = kenmerken van de agogie, deze komen in
veel beroepen voor (verzamelnaam = agogisch werk)
In grote groep van agogische aspecten (leraar, zorgkundige, …) is
er een kleinere groep: sociaal agogisch werk
= dit zijn beroepen waarbij agogische aspecten centraal staan
Orthoagogiek = mensen met specifieke nood/begeleidingsvraag
Sociale agogiek = mensen in kwetsbaar maatschappelijke positie
Agogisch werk = zekere gerichtheid op gedragsverandering maar dit is niet de centrale opdracht (bv. leraar)
Sociaal agogisch werk = gerichtheid op gedragsverandering staat centraal (bv. ortho)
1.2.3. Afbakening voor dit opleidingsonderdeel
Sociale agogiek is gericht op het verhogen van de kwaliteit van het bestaan van
volwassenen. De focus ligt hierbij op volwassenen die vooral omwille van hun
maatschappelijk kwetsbare positie en door structureel maatschappelijke factoren VANBUITEN!!!
drempels ervaren. Die drempels situeren zich op de verschillende levensdomeinen:
wonen, werken, onderwijs/vorming, gezondheid, vrije tijd en relaties.
1.3. Beroep en werkveld
Beroepen waar agogisch werk centraal staat vs. beroepen die een agogisch aspect in zich dragen
➢ Meer of minder agogische beroepen = terug te vinden in werkvelden (ook wel sector)
- CAW Antwerpen
- Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Soorten cliëntsystemen: onderscheiden op basis van aard van het psychosociale functioneren
1. Individuele personen microniveau bv. agoog
2. (Kleine) groepen micro/mesoniveau bv. ortho
3. Organisaties mesoniveau bv. sociaal werker
4. Samenleving(sverbanden) macroniveau bv. sociaal werker
Afhankelijk van cliëntsysteem kan psychosociale verandering er anders uit zien
, 1.3.2. Agogisch werk
Een agoog acht verandering mogelijk: helpt betrokkenen om verantwoordelijkheid op te nemen voor de eigen
situatie en de keuze voor behoud of verandering
= geen probleemoplossing, eerder zorgen dat de persoon zelf het in handen kan nemen/oplossen
1. Incidenteel eenmalige, neemt het probleem niet per se weg, enkel op korte termijn
Bv. invoering €1 maaltijden: past structureel niets aan zoals schoolkansen
2. Structureel beleid aanpassen op lange termijn, het verschil echt maken
Bv. kindergeld structureel verhogen voor mensen in armoede
In agogisch werk beïnvloedt agogie het handelen:
1. Je neemt verantwoordelijkheid 3. Je stelt een doel
2. Je maakt een bewuste keuze 4. Je koppelt een betekenis aan je handelen
Ons handelen = doordrongen van een visie van inclusie!
➢ Agogisch werk = procesgericht i.p.v. productgericht, gericht op cliënt i.p.v. op het probleem
➢ Meer oog voor veranderingsproces en relatie met cliënt (zelfredzaamheid!) dan voor het probleem
Basishouding = krachtgericht
Wat biedt de (sociale) agogiek?
= een manier van kijken, een begrippenkader, inzichten en ervaringen van anderen, technieken, …
Sociaal agogisch handelen als systematische, doelgerichte en beroepsmatige
beïnvloeding gericht op het bereiken van een meer wenselijk geachte
psychosociale situatie van volwassenen. Beïnvloeding en verandering kunnen
zich situeren op microniveau (individuele en interpersoonlijk niveau), op
mesoniveau (organisatieniveau) en op macroniveau (structureel
maatschappelijke niveau).
1.4. Actualiteit en media
Beeldvorming = hoe bepaalde thema’s of groepen in onze samenleving worden voorgesteld
➢ Beïnvloeding van verschillende bronnen
- Makkelijke beïnvloeding: je gelooft bv. het nieuws snel (1 invalshoek, vaak stereotiep)
Waarom is het volgen van actua nu zo belangrijk? Waarom moeten we kritisch zijn over berichtgeving?
1.4.1. Het maatschappelijk belang
1. Je bent hulpverlener én burger in de maatschappij
2. De 4e macht = media (na senaat, rechtbank, …) hoe brengt deze thema’s in beeld? Welke meer/minder?
3. Sociaal-culturele realiteit: specifieke historische en maatschappelijke context
- Migratie vandaag begrijpen = mee zijn met geschiedenis ervan
1.4.2. Het professioneel belang
1. Confrontatie met uitdagingen zoals armoede, criminaliteit, uitsluiting
2. Achtergrondkennis i.v.m. thema’s en recente maatschappelijke ontwikkelingen
3. Rechtstreekse invloed van politieke beslissingen op het werkveld (bv. werkloosheid, asiel, energie)
1.4.3. Het belang van de opleiding
1. Theoretische basis m.b.t. sociaal-agogische begrippen en processen
2. Inzicht in actuele gebeurtenissen = helpt om inhoud sociale agogiek én maatschappij beter te begrijpen
3. Een kritische kijk op media = essentieel!
