PIW Hoorcollege 5C – Burgers en belangen 3
Vandaag: shockschade en affectieschade & het wettelijk stelsel hieromtrent
Het wettelijk stelsel
Iedereen draagt zijn eigen schade, tenzij grond voor afwenteling.
Maar, bij schade door letsel of overlijden geldt een andere regeling:
De wet somt limitatief op welke schadeposten voor vergoeding in aanmerking komen en wie
voor vergoeding in aanmerking komen.
Limitatieve stelsel:
- Bij letsel heeft alleen de gekwetste zelf een aanspraak. Derden hebben slechts via
artikel 6:107 BW schade: slechts de in de wet genoemde schade, de verplaatste
schade: kosten die zij ten behoeve van de gekwetste hebben gemaakt (die voor
vergoeding in aanmerking zouden komen als de gekwetste deze zelf zou hebben
moeten maken), of artikel 6:107a BW schade voor de werkgever: als de ziekte van de
werknemer is ontstaan door schade de een ander heeft veroorzaakt, verplaatst de
schade van de gekwetste naar de werkgever.
- Bij overlijden hebben alleen de in artikel 6:108 BW genoemde mensen recht op
vergoeding en slechts op de daar genoemde schadeposten: derving,
levensonderhoud, kosten lijkbezorging.
- Per 1 januari 2019 worden beide bepalingen uitgebreid op een recht op smartengeld
voor naasten bij letsel, en nabestaanden bij overlijden (affectieschade).
Let op dat je hierbij als partner zijnde niet hoeft te bewijzen dat ook jegens jou
onrechtmatig is gehandeld, dat jij genoemd bent in de wet en dat jij die schadeposten
hebt is genoeg voor het toekennen van een vergoeding (nml. op grond van de wet).
Het exclusieve karakter van het stelsel:
- Anderen hebben geen recht op vergoeding van andere dan naar de genoemde
schade die het gevolg is van letsel of overlijden van een ander: dus alleen de
mensen die in artikel 107, 107a en 108 hebben recht op de daar genoemde
schadeposten.
- Zelfs niet wanneer ook jegens hen onrechtmatig is gehandeld! (Denk aan iemand die
PTSS = geestelijk letsel heeft opgelopen na het zien van een ongeluk van iemand
met wie hij geen band had)
Hoe verhoudt dit zich tegenover de rechtsregel uit het Taxi-bus zaak?
Nou, ook dan heb je geen recht op vergoeding wanneer je schade hebt als gevolg van
het overlijden. (Dit wordt gezien als schade door het verdriet door het overlijden). Bij
Taxibus heb je namelijk alleen recht op schade als gevolg van de confrontatie en de
vereisten daarbij!
Pas op met terminologie:
Shockschade heeft niets te maken met shock en niets met schade!
‘Shock’ is een syndroom is waarbij de bloedvaten zich verwijden waardoor de bloeddruk
daalt en de toevoer naar het hart en de hersenen, waardoor je kunt flauwvallen. Het heeft
1
, dus niks te maken met geschrokken zijn, maar ook niet met schade zoals we in de wet
bedoelen: dit is namelijk geen schadepost.
De wet kent alleen vermogensschade en ander nadeel.
Bij schade door schrik spelen beide schadesoorten!
Je hebt vermogensschade zoals bijvoorbeeld inkomstenderving, en je hebt ander nadeel
doordat je bijvoorbeeld in je persoon bent aangetast.
Hoe zit het dan wel?
De wortel van het probleem ligt in het wettelijk stelsel:
- De benadeelde heeft een aanspraak
- Aanspraken van derden die schade lijden als gevolg van het letsel of overlijden van
de benadeelde zijn wettelijk beperkt
Twee mogelijkheden:
- De sluiproute van Taxibus
- En de koninklijke weg: uitbreiding van wettelijke mogelijkheden, denk aan
‘affectieschade’
Er is dus een kleine opening in het Taxibus-arrest
Casus: kind wordt overreden, moeder komt later ter plaatste en wordt geconfronteerd met
haar dode kind, door deze hevig emotionele schok loopt zij ernstig psychisch letsel op.
Welke schade heeft de moeder?
Volgens de wet alleen vermogensschade: wellicht lijkbezorging, maar dit is meestal al gedekt
door de verzekering.
Maar, zij zegt dat ze er letterlijk ziek van is geworden. Ze wil toch schadevergoeding.
De Hoge Raad gaat in deze zaak ‘empathisch rechtspreken’
De Hoge Raad stelt dat onder omstandigheden het mogelijk kan zijn dat ook jegens de
moeder onrechtmatig is gehandeld, waardoor zij toch recht op schadevergoeding zal hebben
voor haar geestelijk letsel als gevolg van de confrontatie.
Op deze manier maakt de Hoge Raad dus een opening in het wettelijk stelsel, waarbij
eigenlijk naasten of nabestaanden de schade die zij heeft niet vergoed kunnen krijgen.
De Hoge Raad probeert hier dus een rechtsgrond te vinden (zoals in de overwegingen ook
wordt gezegd) die aangewezen kan worden die leidt tot aansprakelijkheid voor haar schade.
Het is mogelijk dat er leed wordt ondervonden als gevolg van een verkeersongeval zonder
dat iemand voor dit leed in rechte verantwoordelijk kan worden gehouden.
Het stelsel van de wet brengt mee dat nabestaanden ingeval iemand met wie zij een nauwe
of affectieve band hadden, overlijdt ten gevolge van een gebeurtenis waarvoor een ander
jegens hem aansprakelijk is, geen vordering gelden kunnen maken voor nadeel dat zij
ondervinden wegens verdriet als gevolg van dit overlijden. Artikel 6:108 BW geeft immers
slechts in een beperkt aantal gevallen de mogelijkheid tot het vergoeden van
vermogensschade.
2
Vandaag: shockschade en affectieschade & het wettelijk stelsel hieromtrent
Het wettelijk stelsel
Iedereen draagt zijn eigen schade, tenzij grond voor afwenteling.
Maar, bij schade door letsel of overlijden geldt een andere regeling:
De wet somt limitatief op welke schadeposten voor vergoeding in aanmerking komen en wie
voor vergoeding in aanmerking komen.
Limitatieve stelsel:
- Bij letsel heeft alleen de gekwetste zelf een aanspraak. Derden hebben slechts via
artikel 6:107 BW schade: slechts de in de wet genoemde schade, de verplaatste
schade: kosten die zij ten behoeve van de gekwetste hebben gemaakt (die voor
vergoeding in aanmerking zouden komen als de gekwetste deze zelf zou hebben
moeten maken), of artikel 6:107a BW schade voor de werkgever: als de ziekte van de
werknemer is ontstaan door schade de een ander heeft veroorzaakt, verplaatst de
schade van de gekwetste naar de werkgever.
- Bij overlijden hebben alleen de in artikel 6:108 BW genoemde mensen recht op
vergoeding en slechts op de daar genoemde schadeposten: derving,
levensonderhoud, kosten lijkbezorging.
- Per 1 januari 2019 worden beide bepalingen uitgebreid op een recht op smartengeld
voor naasten bij letsel, en nabestaanden bij overlijden (affectieschade).
Let op dat je hierbij als partner zijnde niet hoeft te bewijzen dat ook jegens jou
onrechtmatig is gehandeld, dat jij genoemd bent in de wet en dat jij die schadeposten
hebt is genoeg voor het toekennen van een vergoeding (nml. op grond van de wet).
Het exclusieve karakter van het stelsel:
- Anderen hebben geen recht op vergoeding van andere dan naar de genoemde
schade die het gevolg is van letsel of overlijden van een ander: dus alleen de
mensen die in artikel 107, 107a en 108 hebben recht op de daar genoemde
schadeposten.
- Zelfs niet wanneer ook jegens hen onrechtmatig is gehandeld! (Denk aan iemand die
PTSS = geestelijk letsel heeft opgelopen na het zien van een ongeluk van iemand
met wie hij geen band had)
Hoe verhoudt dit zich tegenover de rechtsregel uit het Taxi-bus zaak?
Nou, ook dan heb je geen recht op vergoeding wanneer je schade hebt als gevolg van
het overlijden. (Dit wordt gezien als schade door het verdriet door het overlijden). Bij
Taxibus heb je namelijk alleen recht op schade als gevolg van de confrontatie en de
vereisten daarbij!
Pas op met terminologie:
Shockschade heeft niets te maken met shock en niets met schade!
‘Shock’ is een syndroom is waarbij de bloedvaten zich verwijden waardoor de bloeddruk
daalt en de toevoer naar het hart en de hersenen, waardoor je kunt flauwvallen. Het heeft
1
, dus niks te maken met geschrokken zijn, maar ook niet met schade zoals we in de wet
bedoelen: dit is namelijk geen schadepost.
De wet kent alleen vermogensschade en ander nadeel.
Bij schade door schrik spelen beide schadesoorten!
Je hebt vermogensschade zoals bijvoorbeeld inkomstenderving, en je hebt ander nadeel
doordat je bijvoorbeeld in je persoon bent aangetast.
Hoe zit het dan wel?
De wortel van het probleem ligt in het wettelijk stelsel:
- De benadeelde heeft een aanspraak
- Aanspraken van derden die schade lijden als gevolg van het letsel of overlijden van
de benadeelde zijn wettelijk beperkt
Twee mogelijkheden:
- De sluiproute van Taxibus
- En de koninklijke weg: uitbreiding van wettelijke mogelijkheden, denk aan
‘affectieschade’
Er is dus een kleine opening in het Taxibus-arrest
Casus: kind wordt overreden, moeder komt later ter plaatste en wordt geconfronteerd met
haar dode kind, door deze hevig emotionele schok loopt zij ernstig psychisch letsel op.
Welke schade heeft de moeder?
Volgens de wet alleen vermogensschade: wellicht lijkbezorging, maar dit is meestal al gedekt
door de verzekering.
Maar, zij zegt dat ze er letterlijk ziek van is geworden. Ze wil toch schadevergoeding.
De Hoge Raad gaat in deze zaak ‘empathisch rechtspreken’
De Hoge Raad stelt dat onder omstandigheden het mogelijk kan zijn dat ook jegens de
moeder onrechtmatig is gehandeld, waardoor zij toch recht op schadevergoeding zal hebben
voor haar geestelijk letsel als gevolg van de confrontatie.
Op deze manier maakt de Hoge Raad dus een opening in het wettelijk stelsel, waarbij
eigenlijk naasten of nabestaanden de schade die zij heeft niet vergoed kunnen krijgen.
De Hoge Raad probeert hier dus een rechtsgrond te vinden (zoals in de overwegingen ook
wordt gezegd) die aangewezen kan worden die leidt tot aansprakelijkheid voor haar schade.
Het is mogelijk dat er leed wordt ondervonden als gevolg van een verkeersongeval zonder
dat iemand voor dit leed in rechte verantwoordelijk kan worden gehouden.
Het stelsel van de wet brengt mee dat nabestaanden ingeval iemand met wie zij een nauwe
of affectieve band hadden, overlijdt ten gevolge van een gebeurtenis waarvoor een ander
jegens hem aansprakelijk is, geen vordering gelden kunnen maken voor nadeel dat zij
ondervinden wegens verdriet als gevolg van dit overlijden. Artikel 6:108 BW geeft immers
slechts in een beperkt aantal gevallen de mogelijkheid tot het vergoeden van
vermogensschade.
2
