c-ETH1 inleiding in Ethiek
2 vragen
Leerdoelen
• 1. Na dit college heeft de FIO kennis van de medisch historische ontwikkelingen die
aanleiding hebben gegeven tot het vormen van een medisch-ethisch vakgebied.
• 2. Na dit college kan de FIO in verschillende conversaties normen en waarden herkennen
en benoemen. De FIO heeft inzicht in de betekenis van de begrippen ‘ethiek’ en ‘moreel
dilemma’.
Ethiek??
• Wat is ethiek eigenlijk?
• Waarom is ethiek belangrijk in de fysiotherapie?
• En wat kun je er eigenlijk mee?
Wat is ethiek?
• Ethiek = denken over goed en kwaad
• Ruimere definitie:
Ethiek is de systematische studie van de moraal. Bij ‘moraal’ gaat het om “het geheel van morele
normen en waarden dat door een individu of binnen een groep, instelling of cultuur als belangrijke
richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd” (Bolt, 2003)
Wat zijn normen en waarden?
• Wat is een norm?
= wat normaal (of gangbaar) gevonden wordt. Kan een principe
zijn of een ‘ongeschreven regel’
• Wat zijn waarden?
= wat van waarde is, waar belang aan gehecht wordt.
Normen zijn vaak afgeleid van bepaalde waarden
Hoe kijken wij naar ethische problemen?
• Ethische problemen ook wel gedefinieerd als morele dilemma’s kunnen voortkomen uit
meningsverschil, ofwel verschil van opvatting (conflict) over wat goed of niet goed is.
• Cultuur waarin we opgroeien bepaalt voor een groot deel hoe wij denken en kijken naar de
wereld (werkelijkheid) en wat we zien als ‘goed’ of ‘kwaad’
• Morele dilemma’s gaan voornamelijk over wezenlijke problemen en niet over onbelangrijke
zaken.
, Morele dilemma’s
• Wie kan er een voorbeeld noemen van een moreel dilemma waar hij of zij voor stond?
• Hoe ga je om met een moreel dilemma?
• Hoe kun je het goede doen in een concrete (zorg)situatie?
• Rationeel afwegend, of emotioneel?
Universele principes in de (bio-)medische ethiek
– Niet-schaden (met min. zorg)
– Weldoen (postieve zorg)
– Autonomie (respectvol)
– Rechtvaardigheid (eerlijkheid)
Wij (als beroepsgroep) vinden dat zorg voor fysiotherapeuten gezien wordt als een houding/attitude
(= voorbeeld van een ‘deugd’)
Hoe kun je kijken naar morele dilemma’s?
Verschillende perspectieven (gilligan)
Rechtvaardigheidsmoraal (Jake)
• Abstract
• Rationeel
• Vanuit een ‘onthecht’ standpunt (autonoom)
• ‘Rechtvaardigheid’ en regels zijn leidend
Zorgmoraal (Amy)
• Concreet
• Emotioneel
• Verbonden, onderling afhankelijk
• ‘Zorg’ is leidend
• Verantwoordelijkheden zijn leidend
Medische ethiek (1 tm 4) en zorgethische ethiek (5 tm 8)
1. Rechtvaardige verdeling: universaliseerbaarheid en abstractie
2. Vrijheid en autonomie: de client kiest zelf -> klantgerichtheid
3. Ziekte, veroudering, kwetsbaarheid, lijden en dood bestrijden
4. Ieder mens is een zelfstandig individu
5. Erkenning van het unieke van iedere mens; het specifieke van elke situatie
6. Erkenning van afhankelijkheid
7. Erkenning van kwetsbaarheid
8. Erkenning van het feit dat mensen betrekkingen nodig hebben om te kunnen bloeien
2 vragen
Leerdoelen
• 1. Na dit college heeft de FIO kennis van de medisch historische ontwikkelingen die
aanleiding hebben gegeven tot het vormen van een medisch-ethisch vakgebied.
• 2. Na dit college kan de FIO in verschillende conversaties normen en waarden herkennen
en benoemen. De FIO heeft inzicht in de betekenis van de begrippen ‘ethiek’ en ‘moreel
dilemma’.
Ethiek??
• Wat is ethiek eigenlijk?
• Waarom is ethiek belangrijk in de fysiotherapie?
• En wat kun je er eigenlijk mee?
Wat is ethiek?
• Ethiek = denken over goed en kwaad
• Ruimere definitie:
Ethiek is de systematische studie van de moraal. Bij ‘moraal’ gaat het om “het geheel van morele
normen en waarden dat door een individu of binnen een groep, instelling of cultuur als belangrijke
richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd” (Bolt, 2003)
Wat zijn normen en waarden?
• Wat is een norm?
= wat normaal (of gangbaar) gevonden wordt. Kan een principe
zijn of een ‘ongeschreven regel’
• Wat zijn waarden?
= wat van waarde is, waar belang aan gehecht wordt.
Normen zijn vaak afgeleid van bepaalde waarden
Hoe kijken wij naar ethische problemen?
• Ethische problemen ook wel gedefinieerd als morele dilemma’s kunnen voortkomen uit
meningsverschil, ofwel verschil van opvatting (conflict) over wat goed of niet goed is.
• Cultuur waarin we opgroeien bepaalt voor een groot deel hoe wij denken en kijken naar de
wereld (werkelijkheid) en wat we zien als ‘goed’ of ‘kwaad’
• Morele dilemma’s gaan voornamelijk over wezenlijke problemen en niet over onbelangrijke
zaken.
, Morele dilemma’s
• Wie kan er een voorbeeld noemen van een moreel dilemma waar hij of zij voor stond?
• Hoe ga je om met een moreel dilemma?
• Hoe kun je het goede doen in een concrete (zorg)situatie?
• Rationeel afwegend, of emotioneel?
Universele principes in de (bio-)medische ethiek
– Niet-schaden (met min. zorg)
– Weldoen (postieve zorg)
– Autonomie (respectvol)
– Rechtvaardigheid (eerlijkheid)
Wij (als beroepsgroep) vinden dat zorg voor fysiotherapeuten gezien wordt als een houding/attitude
(= voorbeeld van een ‘deugd’)
Hoe kun je kijken naar morele dilemma’s?
Verschillende perspectieven (gilligan)
Rechtvaardigheidsmoraal (Jake)
• Abstract
• Rationeel
• Vanuit een ‘onthecht’ standpunt (autonoom)
• ‘Rechtvaardigheid’ en regels zijn leidend
Zorgmoraal (Amy)
• Concreet
• Emotioneel
• Verbonden, onderling afhankelijk
• ‘Zorg’ is leidend
• Verantwoordelijkheden zijn leidend
Medische ethiek (1 tm 4) en zorgethische ethiek (5 tm 8)
1. Rechtvaardige verdeling: universaliseerbaarheid en abstractie
2. Vrijheid en autonomie: de client kiest zelf -> klantgerichtheid
3. Ziekte, veroudering, kwetsbaarheid, lijden en dood bestrijden
4. Ieder mens is een zelfstandig individu
5. Erkenning van het unieke van iedere mens; het specifieke van elke situatie
6. Erkenning van afhankelijkheid
7. Erkenning van kwetsbaarheid
8. Erkenning van het feit dat mensen betrekkingen nodig hebben om te kunnen bloeien
