Veiligheid in Organisaties
Avans Hogeschool Veiligheidskunde
Leerdoelen
Kennis en ervaring met
- Risico’s en veiligheidsculturen
- De RI&E en het wettelijke kader is voor de RI&E
- Onderscheid aangeven tussen gevaar en risico
- De scope van de RI&E benoemen
- RI&E instrumenten
- Volledigheid van de RI&E
- Belangrijke eisen waaraan de RI&E moet voldoen
- Valkuilen benoemen ten aanzien van de RI&E
- Stappenplan voor de RI&E
1 - Inleiding
1.1 Belang van medewerkers in het bedrijf
Veilig + gezond werken → Arbeidsparticipatie omhoog
= voorkomt uitval + verbetert duurzame inzetbaarheid medewerkers
Technische/organisatorische knelpunten in kaart brengen op expertmatige + solistische (=
zwitserland) manier → maakt het moeilijk om risico’s/kansen te ontdekken + positief
benutten + patronen doorbreken → meer geïntegreerde/gezamenlijke aanpak is beter
Werknemer optimaal functioneren (grote vitaliteit (= medewerker happy) + duurzaamheid
(= mogelijkheid voortbestaan binnen bedrijf/ functie goed kan blijven uitvoeren)) → goed
voor prestaties bedrijf + werknemers dragen bij tot incasseringsvermogen (= buffer) /
veerkracht (= bounce back)
1.2 Hoe bedrijven tegen de RI&E aankijken
= Uitstellen + weinig geld uitgeven
Oorzaken
- Verbeterde arbeidsomstandigheden
= Noodzaak/meerwaarde (nog) een RI&E niet ingezien
- Tijd + geld
= Geen deskundige inhuren → kwaliteit/toegevoegde waarde neemt af
- Verplicht karakter
= Bedrijf ziet als verplichting (last/onnodig) → adviseur legt waarde slecht uit (link
tussen RI&E + productie dat het ten goed is van het bedrijf)
- Voldoen aan regels (om aan regels te voldoen + boete te vermijden)
= de verkeerde invalshoek < ipv invalshoek risico’s en kansen bekijken
- Verwisseling middel + doel
= afgenomen waardeperceptie → doel ipv middel om te verbeteren
- Focus op problemen
= gezien als belediging → problemen niet willen erkennen
,2 - Risico’s en veiligheidsculturen
2.1 De begrippen gevaar en risico
Gevaren = intrinsieke (= fundamenteel + onveranderlijk/altijd) eigenschappen van
materialen + machines + stoffen etc → potentie hebben letsel/schade toe te brengen
- Chemicaliën
→ indelen op potentie om 1 materiële schade of 2 gezondheidsschade veroorzaken
- Micro-organismen
= kan op zichzelf gevaarlijk zijn → negatieve gezondheidseffecten
NEN-ISO 45001 (= norm managementsystemen gezond + veilig werken)
Gevaren = bron met potentie om letsel / schade / gezondheidsproblemen te veroorzaken
(rijdende heftruk)
Risico = ongewenst effect + kans dat dit gebeurt
→ Arborisico = combinatie van 1 waarschijnlijkheid van optreden werkgerelateerde
gevaarlijke gebeurtenis / blootstelling + 2 ernst mogelijk letsel / gezondheidsproblemen als
gevolg van gevaar / wat er kan gebeuren (aangereden worden)
Arbokans = werkgerelateerde gezondheids- en veiligheidskans
= kansen / mogelijkheden arbeidsomstandigheden verbeteren
2.2 Manieren om naar gevaren en risico’s te kijken
Visies op veiligheid
1 Risico’s horen bij leven → weinig bereidheid om in actie te komen
2 Gedrag medewerkers → schuld van ongevallen bij medewerkers → oplossing =
investeren in bewustwording te vergroten dmv trainingen → sanctiebeleid (= verduidelijking
omgaan met overtredingen) + blame cultuur mogelijk gevolg
3 Wetten + regels → nuttig voor veiligheid → wet- en regelgeving kunnen risico’s/gevaren
voorkomen (ongeval = overtreding regels) → zwart-witprincipe = veilig/onveilig
4 Risico’s als kansbenadering → geen absolute veiligheid mogelijk = gedacht in kansen
en effecten (wel risico’s terugdringen)
5 Techniek, organisatie en gedrag → veiligheid (onveiligheid en ontstaan risico’s) gezien
als gevolg van samenwerking tussen T, O en G factoren
, 6 Barrières → veiligheid = beheersen potentiële risico’s door aanbrengen barrières
(technische/organisatorisch/cultuur- en gedragsbarrières/gedragsfactoren)
Goede veiligheidscultuur → goede technische/organisatorische/gedrag barrières
Gatenkaasmodel Vlinderdasmodel
Cultuur = fundament (beginsituatie) → barrières = verschil zien tussen preventieve (oorzaak →
(maatregelen) rusten daarop → om te beschermen voorkomende maatregel) en repressieve (gevolg
van gevaren/risico’s → maatregel achteraf) barrières (ook verdeeld in
Tekortkomingen in barrières = gaten → stapelen technische/organisatorische/gedragsbarrières)
7 Interactie mens, risicobron en omgeving → (on)veiligheid en risico resultaat van
interactie tussen mens, risicobron en omstandigheden
Oplossing = arbeidshygiënische strategie → bronbestrijding + werkmethode +
aanbrengen en beheersen van barrières
8 Systeem → veiligheid = verwezen met bedrijf / systeem / cultuur / sociale factoren /
bedrijfsbeleid waarin de medewerker zich bevindt
Onveilige situatie ontstaat → sprake van systeem tekortkomingen (medewerkers moeten
niet verleid worden om verkeerde handelingen te verrichten) → gevolg = verkeerde
handelingen medewerker → ongevallen voorkomen = op organisatorisch niveau systeem
aanpassen
9 Human factors → afstemmen van taken op eigenschappen van persoon → belangrijkste
oorzaak = risico’s van slechte afstemming tussen eisen systeem + menselijke vermogens →
belangrijkste onderdeel = taakallocatie (= wat doen mensen vs machines)
2.3 Ontwikkelingsfase van bedrijven
Bedrijven verschillende ontwikkelingsfasen (op arbogebied) → keuze + opzet RI&E =
belangrijk welke fase
Cultuurmeting → concrete doelstellingen + activiteiten (passend bij ontwikkelingsfase)
Avans Hogeschool Veiligheidskunde
Leerdoelen
Kennis en ervaring met
- Risico’s en veiligheidsculturen
- De RI&E en het wettelijke kader is voor de RI&E
- Onderscheid aangeven tussen gevaar en risico
- De scope van de RI&E benoemen
- RI&E instrumenten
- Volledigheid van de RI&E
- Belangrijke eisen waaraan de RI&E moet voldoen
- Valkuilen benoemen ten aanzien van de RI&E
- Stappenplan voor de RI&E
1 - Inleiding
1.1 Belang van medewerkers in het bedrijf
Veilig + gezond werken → Arbeidsparticipatie omhoog
= voorkomt uitval + verbetert duurzame inzetbaarheid medewerkers
Technische/organisatorische knelpunten in kaart brengen op expertmatige + solistische (=
zwitserland) manier → maakt het moeilijk om risico’s/kansen te ontdekken + positief
benutten + patronen doorbreken → meer geïntegreerde/gezamenlijke aanpak is beter
Werknemer optimaal functioneren (grote vitaliteit (= medewerker happy) + duurzaamheid
(= mogelijkheid voortbestaan binnen bedrijf/ functie goed kan blijven uitvoeren)) → goed
voor prestaties bedrijf + werknemers dragen bij tot incasseringsvermogen (= buffer) /
veerkracht (= bounce back)
1.2 Hoe bedrijven tegen de RI&E aankijken
= Uitstellen + weinig geld uitgeven
Oorzaken
- Verbeterde arbeidsomstandigheden
= Noodzaak/meerwaarde (nog) een RI&E niet ingezien
- Tijd + geld
= Geen deskundige inhuren → kwaliteit/toegevoegde waarde neemt af
- Verplicht karakter
= Bedrijf ziet als verplichting (last/onnodig) → adviseur legt waarde slecht uit (link
tussen RI&E + productie dat het ten goed is van het bedrijf)
- Voldoen aan regels (om aan regels te voldoen + boete te vermijden)
= de verkeerde invalshoek < ipv invalshoek risico’s en kansen bekijken
- Verwisseling middel + doel
= afgenomen waardeperceptie → doel ipv middel om te verbeteren
- Focus op problemen
= gezien als belediging → problemen niet willen erkennen
,2 - Risico’s en veiligheidsculturen
2.1 De begrippen gevaar en risico
Gevaren = intrinsieke (= fundamenteel + onveranderlijk/altijd) eigenschappen van
materialen + machines + stoffen etc → potentie hebben letsel/schade toe te brengen
- Chemicaliën
→ indelen op potentie om 1 materiële schade of 2 gezondheidsschade veroorzaken
- Micro-organismen
= kan op zichzelf gevaarlijk zijn → negatieve gezondheidseffecten
NEN-ISO 45001 (= norm managementsystemen gezond + veilig werken)
Gevaren = bron met potentie om letsel / schade / gezondheidsproblemen te veroorzaken
(rijdende heftruk)
Risico = ongewenst effect + kans dat dit gebeurt
→ Arborisico = combinatie van 1 waarschijnlijkheid van optreden werkgerelateerde
gevaarlijke gebeurtenis / blootstelling + 2 ernst mogelijk letsel / gezondheidsproblemen als
gevolg van gevaar / wat er kan gebeuren (aangereden worden)
Arbokans = werkgerelateerde gezondheids- en veiligheidskans
= kansen / mogelijkheden arbeidsomstandigheden verbeteren
2.2 Manieren om naar gevaren en risico’s te kijken
Visies op veiligheid
1 Risico’s horen bij leven → weinig bereidheid om in actie te komen
2 Gedrag medewerkers → schuld van ongevallen bij medewerkers → oplossing =
investeren in bewustwording te vergroten dmv trainingen → sanctiebeleid (= verduidelijking
omgaan met overtredingen) + blame cultuur mogelijk gevolg
3 Wetten + regels → nuttig voor veiligheid → wet- en regelgeving kunnen risico’s/gevaren
voorkomen (ongeval = overtreding regels) → zwart-witprincipe = veilig/onveilig
4 Risico’s als kansbenadering → geen absolute veiligheid mogelijk = gedacht in kansen
en effecten (wel risico’s terugdringen)
5 Techniek, organisatie en gedrag → veiligheid (onveiligheid en ontstaan risico’s) gezien
als gevolg van samenwerking tussen T, O en G factoren
, 6 Barrières → veiligheid = beheersen potentiële risico’s door aanbrengen barrières
(technische/organisatorisch/cultuur- en gedragsbarrières/gedragsfactoren)
Goede veiligheidscultuur → goede technische/organisatorische/gedrag barrières
Gatenkaasmodel Vlinderdasmodel
Cultuur = fundament (beginsituatie) → barrières = verschil zien tussen preventieve (oorzaak →
(maatregelen) rusten daarop → om te beschermen voorkomende maatregel) en repressieve (gevolg
van gevaren/risico’s → maatregel achteraf) barrières (ook verdeeld in
Tekortkomingen in barrières = gaten → stapelen technische/organisatorische/gedragsbarrières)
7 Interactie mens, risicobron en omgeving → (on)veiligheid en risico resultaat van
interactie tussen mens, risicobron en omstandigheden
Oplossing = arbeidshygiënische strategie → bronbestrijding + werkmethode +
aanbrengen en beheersen van barrières
8 Systeem → veiligheid = verwezen met bedrijf / systeem / cultuur / sociale factoren /
bedrijfsbeleid waarin de medewerker zich bevindt
Onveilige situatie ontstaat → sprake van systeem tekortkomingen (medewerkers moeten
niet verleid worden om verkeerde handelingen te verrichten) → gevolg = verkeerde
handelingen medewerker → ongevallen voorkomen = op organisatorisch niveau systeem
aanpassen
9 Human factors → afstemmen van taken op eigenschappen van persoon → belangrijkste
oorzaak = risico’s van slechte afstemming tussen eisen systeem + menselijke vermogens →
belangrijkste onderdeel = taakallocatie (= wat doen mensen vs machines)
2.3 Ontwikkelingsfase van bedrijven
Bedrijven verschillende ontwikkelingsfasen (op arbogebied) → keuze + opzet RI&E =
belangrijk welke fase
Cultuurmeting → concrete doelstellingen + activiteiten (passend bij ontwikkelingsfase)
