,Samenvatting Ouderdomsaandoeningen BAS 10
ZvP — DIAGNOSTISCH PROCES
Parkinson is een progressieve, neurodegeneratieve aandoening.
Meer dan 40.000 mensen in NL hebben een vorm van parkinsonisme.
• driekwart heeft de idiomatische vorm van de ziekte van parkinson.
• Een kwart heeft een vorm van parkinsonisme.
• Deze mensen hebben niet de ziekte van parkinson, maar wel bepaalde verschijnselen hebben
van parkinson.
• Dit kan komen door een hersenbeschadiging of bijwerkingen van medicijnen.
Des te ouder je wordt, des te groter de kans op het krijgen van parkinson.
Ongeveer 1,4% onder de 60-jarigen hebben parkinson en zo’n 4,3% tussen de 60-85 jarigen
hebben Parkinson.
Rode vlaggen
ZvP specifiek
• Complexe motorische complicaties
- Onvoorspelbaar optreden on- en off-fases
- Ernstige dyskinesieën en dystonie (pijnlijke krampen of spasme) tijdens off-fasen.
• Pijn op de borst
• Hartritmestoornissen
• Onregelmatige bloeddrukschommelingen tijdens lichamelijke inspanning.
• Slecht gereguleerde diabetes mellitus type 2.
• Acute systematische aandoeningen.
• Ernstige hart- en vaatstoornissen:
- Recent myocardinfart (hartaanval).
- Ernstige aschemie tijdens lichamelijke inspanning.
- Tromboflebitis
- Ernstige bloedarmoede
- Acute pericarditis of myocarditis.
- Hemodynamisch gezien ernstige aortastenose of mitraalstenose.
- Hartklepinsufficiëntie waarvoor chirurgisch ingrijpen geïndiceerd is.
- Boezemfibrilleren met een snelle ventrikelrespons in rust (> 100 slagen per minuut).
• Binnen 10 dagen na een periode met koorts of ten tijde van koorts bij patiënten met
hartklachten.
• Het niet volgens voorschrift gebruiken van voorgeschreven geneesmiddelen tegen hart- en
vaatziekten.
• Andere medische problemen waarbij fysiotherapie in welke vorm dan ook gecontra-indiceerd is.
In andere specifieke gevallen
• Bij patiënten met COPD;
- Recente longaanval (< 3 maanden geleden) resulterend in ernstige hemodynamische
belasting
- Longontsteking
- Extreem gewichtsverlies (> 10% in het voorgaande halfjaar of >5% in de voorgaande
maand).
• Bij patiënten met deep brain stimulation (DBS):
- Geen behandeling toepassen waarbij elektrische componenten worden gebruikt.
- Oefen geen manuele druk uit in de buurt van de geleidingsdraden.
Parkinson addendum hoofdstuk 5 → uitgebreide lijst rode vlaggen.
Pagina 1 van 75
,Samenvatting Ouderdomsaandoeningen BAS 10
Anamnese
Tijdens de anamnese bij patiënten met parkinson kun je de anamnese werkkaart erbij pakken
voor de aandachtspunten.
Ook kan er gebruik worden gemaakt van een intake vragenlijst.
De diagnose parkinson wordt altijd gesteld door een specialist.
Tijdens de anamnese ga je dan ook meer bepalen wat de behandelbare grootheden zijn en waar
de patiënt en/of mantelzorger tegenaan lopen in ADL.
Dit is wat je gaat uitvragen tijdens de anamnese en op basis hiervan ga je een behandelplan
opstellen.
Aandachtspunten bij anamnese ZvP
• Freezing
• Festinatie
• Dyskinesieën
• Medicatiegebruik (On-/ off-fases)
- Wat is er te merken tijdens on-/off-fases?
• Transfers
• Ziektestadium → wanneer was de diagnose?
• Valrisico / valincidenten
• Angst om te vallen.
• Gangpatroon
• Loophulpmiddelen
• Fysieke activiteit (WHO norm aanhouden)
• Mantelzorger
• Waar had u allemaal last van voordat u gediagnosticeerd werd met parkinson?
• Verminderde reuk?
• Verslechterde stoelgang
• Slaapproblemen
Zie voor gehele anamnese lijst werkkaart 1.
Klinisch beeld
• Afname in snelheid van bewegen → bradykinesie.
• Afname ROM bij herhaalde bewegingen.
• Stijver worden van spieren → rigiditeit.
• Rusttremoren ontwikkelen.
• Houdingsinstabiliteit.
Parkinsonisme is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die lijken op de ziekte van
parkinson.
Bij parkinsonisme verloopt de opvang van dopamine niet goed, waardoor de parkinson
medicijnen niet goed werken en parkinsonisme niet goed op parkinson medicijnen reageert.
Klinisch beeld atypische parkinsonisme
• Bij aanvang bestaande symmetrie van symptomen.
• Valincidenten in het jaar waarin de eerste klachten zijn ontstaan.
• Ontbreken van respons op medicatie levodopa.
Pagina 2 van 75
, Samenvatting Ouderdomsaandoeningen BAS 10
Pathologie
Dopamine producerende cellen, diep in de hersenen (substantia nigra), sterven af.
De reden van afsterven is onbekend.
Dopamine heb je nodig om informatieoverdracht plaats te laten vinden tussen 2 neuronen.
Des te minder dopamine, des te minder prikkeloverdracht.
De basale ganglia zijn fors aangedaan bij de ziekte van parkinson.
De basale ganglia zijn de schakelgebieden tussen de motorische, executieve en gedragsmatige
functies van de hersenen.
Pagina 3 van 75
ZvP — DIAGNOSTISCH PROCES
Parkinson is een progressieve, neurodegeneratieve aandoening.
Meer dan 40.000 mensen in NL hebben een vorm van parkinsonisme.
• driekwart heeft de idiomatische vorm van de ziekte van parkinson.
• Een kwart heeft een vorm van parkinsonisme.
• Deze mensen hebben niet de ziekte van parkinson, maar wel bepaalde verschijnselen hebben
van parkinson.
• Dit kan komen door een hersenbeschadiging of bijwerkingen van medicijnen.
Des te ouder je wordt, des te groter de kans op het krijgen van parkinson.
Ongeveer 1,4% onder de 60-jarigen hebben parkinson en zo’n 4,3% tussen de 60-85 jarigen
hebben Parkinson.
Rode vlaggen
ZvP specifiek
• Complexe motorische complicaties
- Onvoorspelbaar optreden on- en off-fases
- Ernstige dyskinesieën en dystonie (pijnlijke krampen of spasme) tijdens off-fasen.
• Pijn op de borst
• Hartritmestoornissen
• Onregelmatige bloeddrukschommelingen tijdens lichamelijke inspanning.
• Slecht gereguleerde diabetes mellitus type 2.
• Acute systematische aandoeningen.
• Ernstige hart- en vaatstoornissen:
- Recent myocardinfart (hartaanval).
- Ernstige aschemie tijdens lichamelijke inspanning.
- Tromboflebitis
- Ernstige bloedarmoede
- Acute pericarditis of myocarditis.
- Hemodynamisch gezien ernstige aortastenose of mitraalstenose.
- Hartklepinsufficiëntie waarvoor chirurgisch ingrijpen geïndiceerd is.
- Boezemfibrilleren met een snelle ventrikelrespons in rust (> 100 slagen per minuut).
• Binnen 10 dagen na een periode met koorts of ten tijde van koorts bij patiënten met
hartklachten.
• Het niet volgens voorschrift gebruiken van voorgeschreven geneesmiddelen tegen hart- en
vaatziekten.
• Andere medische problemen waarbij fysiotherapie in welke vorm dan ook gecontra-indiceerd is.
In andere specifieke gevallen
• Bij patiënten met COPD;
- Recente longaanval (< 3 maanden geleden) resulterend in ernstige hemodynamische
belasting
- Longontsteking
- Extreem gewichtsverlies (> 10% in het voorgaande halfjaar of >5% in de voorgaande
maand).
• Bij patiënten met deep brain stimulation (DBS):
- Geen behandeling toepassen waarbij elektrische componenten worden gebruikt.
- Oefen geen manuele druk uit in de buurt van de geleidingsdraden.
Parkinson addendum hoofdstuk 5 → uitgebreide lijst rode vlaggen.
Pagina 1 van 75
,Samenvatting Ouderdomsaandoeningen BAS 10
Anamnese
Tijdens de anamnese bij patiënten met parkinson kun je de anamnese werkkaart erbij pakken
voor de aandachtspunten.
Ook kan er gebruik worden gemaakt van een intake vragenlijst.
De diagnose parkinson wordt altijd gesteld door een specialist.
Tijdens de anamnese ga je dan ook meer bepalen wat de behandelbare grootheden zijn en waar
de patiënt en/of mantelzorger tegenaan lopen in ADL.
Dit is wat je gaat uitvragen tijdens de anamnese en op basis hiervan ga je een behandelplan
opstellen.
Aandachtspunten bij anamnese ZvP
• Freezing
• Festinatie
• Dyskinesieën
• Medicatiegebruik (On-/ off-fases)
- Wat is er te merken tijdens on-/off-fases?
• Transfers
• Ziektestadium → wanneer was de diagnose?
• Valrisico / valincidenten
• Angst om te vallen.
• Gangpatroon
• Loophulpmiddelen
• Fysieke activiteit (WHO norm aanhouden)
• Mantelzorger
• Waar had u allemaal last van voordat u gediagnosticeerd werd met parkinson?
• Verminderde reuk?
• Verslechterde stoelgang
• Slaapproblemen
Zie voor gehele anamnese lijst werkkaart 1.
Klinisch beeld
• Afname in snelheid van bewegen → bradykinesie.
• Afname ROM bij herhaalde bewegingen.
• Stijver worden van spieren → rigiditeit.
• Rusttremoren ontwikkelen.
• Houdingsinstabiliteit.
Parkinsonisme is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die lijken op de ziekte van
parkinson.
Bij parkinsonisme verloopt de opvang van dopamine niet goed, waardoor de parkinson
medicijnen niet goed werken en parkinsonisme niet goed op parkinson medicijnen reageert.
Klinisch beeld atypische parkinsonisme
• Bij aanvang bestaande symmetrie van symptomen.
• Valincidenten in het jaar waarin de eerste klachten zijn ontstaan.
• Ontbreken van respons op medicatie levodopa.
Pagina 2 van 75
, Samenvatting Ouderdomsaandoeningen BAS 10
Pathologie
Dopamine producerende cellen, diep in de hersenen (substantia nigra), sterven af.
De reden van afsterven is onbekend.
Dopamine heb je nodig om informatieoverdracht plaats te laten vinden tussen 2 neuronen.
Des te minder dopamine, des te minder prikkeloverdracht.
De basale ganglia zijn fors aangedaan bij de ziekte van parkinson.
De basale ganglia zijn de schakelgebieden tussen de motorische, executieve en gedragsmatige
functies van de hersenen.
Pagina 3 van 75
