Samenvatting Meso economie en bedrijfsomgeving

Samenvatting Meso-economie en bedrijfsomgeving
Een bedrijfstakanalyse
7e druk

,Hoofdstuk 1: Bedrijfstak
1.1 Markt en bedrijfstak
1.1.1 markt
Markt: het geheel van betrekkingen tussen vragers en aanbieders van
producten/goederen
 Consumenten kopen producten om hun behoeften te bevredigen
 Aan de vraag naar goederen en diensten kan alleen voldaan worden
als er aanbod is van die producten
 Vragers en aanbieders communiceren met elkaar direct of indirect
 De belangrijkste functie van markten is de prijsvorming
Marktvormen:
 Wereldmarkt: een markt over de hele wereld, waarop prijzen tot stand komen
die voor alle vragers en aanbieders gelden
 Lokale markt: deel van de aandelenmarkt waar aandelen worden verhandeld
van bedrijven die bijvoorbeeld alleen in Amsterdam zijn genoteerd
 Nationale markt: of markten die zich beperken tot een bepaalde groep landen,
zoals ziektekostenverzekeraars
 Relevante markt: het deel van de markt dat de ondernemingen bedienen
In het algemeen kan gesteld worden dat markten steeds meer een internationaal
karakter krijgen, omdat steeds meer producten geëxporteerd en geïmporteerd
worden.
Als er op een markt producten aangeboden worden die in de ogen van de afnemers
onderlinge verschillen vertonen, is er sprake van een heterogene markt of een
heterogeen product. Als er geen verschillen in producten te onderkennen zijn,
spreken we van een homogene markt of een homogeen product.
Bedrijfstak: verzameling ondernemingen die gelijksoortige producten op een
gelijksoortige manier produceren
 Het gevolg hiervan is dat bedrijven die tot een bedrijfstak behoren, met elkaar
concurreren om te kunnen voorzien in dezelfde behoeften van hun afnemers
 Een bedrijfstak moet meestal ruimer genomen worden dan overeenkomt met
de aanbieders op één markt. Een bedrijfstak voorziet meestal in het aanbod
op een groep van markten

1.2 Classificatie van bedrijven
Bedrijven worden ingedeeld naar economische activiteit. Bedrijven die dezelfde soort
producten maken en dezelfde productieprocessen toepassen, worden gegroepeerd.
Bureaus gebruiken daarvoor de zogenoemde Nomenclature générale des Activités
economiques dans les Communautés Europeennes (NACE). Zie tabel 1.1, blz. 15.

,De letter van de codering geeft aan tot welke sector een bedrijf hoort. Elke sector
bestaat uit afdelingen (de eerste cijfers van de code), die weer onderverdeeld zijn in
groepen (de tweede cijfers van de code), de groepen zijn weer onderverdeeld in
klassen (het derde cijfer van de code)
 Primaire sector: grondstofproducenten die grondstoffen en voedsel levert.
Deze sector bestaat uit landbouw, veeteelt, jacht, visserij en de
delfstoffenwinning
 Secundaire sector: hier worden de grondstoffen verwerkt tot eindproducten
 Tertiaire sector: dienstverlenende bedrijfstakken
 Quartaire sector: de niet-commerciële dienstverlening. De enige economische
sector zonder winstoogmerk. Hierin vallen de overheidsdiensten en de door
de overheid gesubsidieerde diensten, zoals ziekenhuizen
De SBI geeft informatie over Nederlandse bedrijfstakken en de ondernemingen die
concurreren met elkaar. Hierbij moeten we echter twee kanttekeningen plaatsen:
In de eerste plaats bieden niet alleen ondernemingen die in Nederland gevestigd zijn
producten aan, maar ook buitenlandse ondernemingen. Naarmate de buitenlandse
ondernemingen een grotere rol spelen op de Nederlandse markt en naarmate
binnenlandse ondernemingen een groter deel van hun productie exporteren, draagt
de concurrentie meer een internationaal karakter.
 Import- en exportquote zijn van belang
Op de tweede plaats geeft de SBI geen informatie over de geografische afbakening
van markten binnen Nederland.
1.3 bedrijfskolom
bedrijfskolom: de opeenvolgende bedrijfstakken die een product doorloopt van oer
producent tot eindgebruiker
1.3.1 bedrijfstak en bedrijfskolom
tot een bedrijfskolom behoren:
 grondstofproducenten en/of agrarische bedrijven
 verwerkende en basisindustrieën
 bedrijfstakken die handelsfuncties uitoefenen
 in het geval van consumptiegoederen vormt de detailhandel de laatste schakel
Het geheel van waardetoevoeging in een bepaalde bedrijfskolom noemt men een
waardesysteem
Bedrijfstakkenmerken en de fasen van de bedrijfskolom:
 Primaire sector:
Dit zijn de agrarische bedrijfstakken. Ze kenmerken zich door grote aantallen zeer
kleine bedrijven die tamelijk homogene goederen produceren. De agrarische sector

, is natuur afhankelijk, waardoor er jaar tot jaar grote verschillen in het aanbod
ontstaan. Dit leidt tot sterke prijsfluctuaties.
 Secundaire sector:
Mijnbouwondernemingen behoren tot de producenten in de secundaire sector. Hun
vestigingsplaats is afhankelijk van de vindplaats van de grondstoffen. Het zijn vaak
grote ondernemingen die van de overheid het alleenrecht op het winnen van
grondstoffen hebben gekregen. Hierdoor is er weinig sprake van concurrentie.
Basisindustrieën zijn meestal procesindustrieën die zeer grote kapitaalinstallaties
vergen om efficiënt te kunnen produceren. In procesindustrieën worden grote
hoeveelheden grondstoffen in een continu proces met behulp van veel energie
omgevormd tot enkele producten die als grondstof dienen voor de verwerkende
industrie. Basisindustrieën zijn sterk afhankelijk van de ligging in verband met de
transportmogelijkheden. Grote rivieren, pijpleidingen en een wegennet voor massaal
transport is essentieel. Men spreekt ook wel van bulkproducten en bulktransport. De
vaste kosten zijn erg hoog, waardoor ook de toetredingsbelemmeringen fors zijn. De
afzet van de basisgoederenindustrie is meestal erg conjunctuurgevoelig.
De verwerkende industrie betrekt halffabricaten van de basisindustrie of van andere
verwerkende industrieën. Tot de verwerkende industrie behoort een heel scala van
bedrijfstakken met verschillende productiemethoden en producten. We
onderscheiden in de productiemethoden de procesindustrie en de assemblerende
industrie. De assemblage-industrie stelt producten samen uit verschillende
onderdelen. Hiertoe behoren de elektronische industrie, de
metaalproductenindustrie, de transportmiddelen-en machine-industrie.
 Tertiaire sector:
Dienstverlenende bedrijven onderscheiden zich van de industrie door het geringe
beslag op kapitaalgoederen. Sommige bedrijfstakken bestaan uit slechts enkele zeer
grote ondernemingen, zoals de bankensector. Andere bedrijfstakken, zoals de
horeca, bestaan uit zeer veel kleine ondernemingen. Tot de zakelijke dienstverlening
behoren advocatenkantoren, accountantskantoren etc.


1.4 concurrentie-intensiteit en concurrentiepositie
1.4.1 soorten concurrentie en de concurrentiebepalende factoren
Concurrentie: het proces van wedijver om de gunst van de afnemers
Soorten concurrentie en concurrentiebepalende factoren:
 interne concurrentie:
interne concurrentie speelt zich af tussen ondernemingen die tot dezelfde bedrijfstak
behoren. Gericht op het verwerven van een zo groot mogelijk marktaandeel. De
hevigheid van de concurrentie is afhankelijk van de volgende concurrentiebepalende
factoren: