Politiek en politicologie
Hoofdstuk 6
6.1 Partijen en belangengroepen in de praktijk
De volksvertegenwoordigers zijn georganiseerd in politieke partijen; partijen leveren immers
kandidaten voor gemeenteraden, provinciale staten, de Eerste en Tweede Kamer en het
Europese Parlement
- de uitvoerende organen moeten vervolgens het vertrouwen krijgen van de
volksvertegenwoordigers
Burgers kunnen hun wensen aan de overheid duidelijk kenbaar maken door te stemmen op
een bepaalde partij; daarnaast kunnen ze het overheidsbeleid onder meer proberen te
beïnvloeden door lid te worden van een belangengroep
- belangengroepen kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld:
- sectorale belangengroepen
- ideële belangengroepen
- sociale belangengroepen
- actiegroepen
Sectorale belangengroepen behartigen de belangen van een bepaalde sociaaleconomische
categorie, bijvoorbeeld de FNV, de Consumentenbond, de Nederlandse Orde van
Advocaten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ideale belangengroepen streven een bepaald ideaal na, bijvoorbeeld de Dierenbescherming,
de Anne Frank Stichting en Artsen zonder Grenzen
Sociale belangengroepen zijn gericht op de maatschappelijke erkenning van een bepaalde
groepering of waarde, bijvoorbeeld de vredesbeweging, de anti-kernenergiebeweging, de
kraakbeweging, de milieubeweging en de vrouwenbeweging (delen van de beweging
kunnen tijdelijk tot actie overgaan)
Actiegroepen richten zich op één specifiek beleidsonderwerp, bijvoorbeeld ‘Uitbreiding
Schiphol Nee!’ of actiegroep Het Hoefblad tegen huurverhogingen in Lelystad
6.2 Definities politieke partij, belangengroep en pressiegroep
, Hoewel er verschillende definities zijn van een politieke partij, wordt een politieke partij het
meeste gedefinieerd als: elke politieke groepering die deelneemt aan verkiezingen en in
staat is kandidaten te leveren voor publieke functies
- een belangengroep is een groep individuen die gezamenlijk optreden om
gemeenschappelijk belang te behartigen
- de belangengroep wordt pas politiek actief als de overheid beleid voorbereidt
dat de belangen van de organisatie raakt
- een pressiegroep is een groep die het overheidsbeleid probeert te beïnvloeden
zonder kandidaten te stellen voor verkiezingen
6.3 De partij in het politieke proces
Het begrip politieke partij komt in de Nederlandse Grondwet niet voor, dit heeft twee
oorzaken: ten eerste mochten Kamerleden tot de grondwetswijziging van 1983 zich niet
laten opdragen in een stemming een bepaald standpunt in te nemen en ten tweede moeten
partijen onafhankelijk tegenover de staat kunnen staan
- toch zijn er partijen via een omweg in de wet gekomen
- eerst is in de Kieswet van 1989 bepaald dat partijen volledige
rechtsbevoegdheid moeten hebben; daardoor zijn partijen verworpen aan het
verenigingsrecht
- daarnaast verstrekte de overheid tot 1999 subsidies aan organisaties
die met partijen verbonden zijn, zoals wetenschappelijke bureaus en
jongerenorganisaties
- in 1999 werd de Wet subsidiëring politieke partijen
aangenomen, sindsdien verstrekt de overheid subsidies aan
de partijen zelf
Iemand die volksvertegenwoordiger wilt worden moet drie barrières overwinnen, daarbij
spelen partijen een centrale rol
- eerste moet degene door de partij als verkiesbaar lid geworven worden (recrutering),
vervolgens meot degene door de partij als kandidaat geselecteerd worden (selectie)
en tot slot moeten genoeg kiezers op de desbetreffende partij stemmen (verkiezing)
Eenmaal
gekozen
Hoofdstuk 6
6.1 Partijen en belangengroepen in de praktijk
De volksvertegenwoordigers zijn georganiseerd in politieke partijen; partijen leveren immers
kandidaten voor gemeenteraden, provinciale staten, de Eerste en Tweede Kamer en het
Europese Parlement
- de uitvoerende organen moeten vervolgens het vertrouwen krijgen van de
volksvertegenwoordigers
Burgers kunnen hun wensen aan de overheid duidelijk kenbaar maken door te stemmen op
een bepaalde partij; daarnaast kunnen ze het overheidsbeleid onder meer proberen te
beïnvloeden door lid te worden van een belangengroep
- belangengroepen kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld:
- sectorale belangengroepen
- ideële belangengroepen
- sociale belangengroepen
- actiegroepen
Sectorale belangengroepen behartigen de belangen van een bepaalde sociaaleconomische
categorie, bijvoorbeeld de FNV, de Consumentenbond, de Nederlandse Orde van
Advocaten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ideale belangengroepen streven een bepaald ideaal na, bijvoorbeeld de Dierenbescherming,
de Anne Frank Stichting en Artsen zonder Grenzen
Sociale belangengroepen zijn gericht op de maatschappelijke erkenning van een bepaalde
groepering of waarde, bijvoorbeeld de vredesbeweging, de anti-kernenergiebeweging, de
kraakbeweging, de milieubeweging en de vrouwenbeweging (delen van de beweging
kunnen tijdelijk tot actie overgaan)
Actiegroepen richten zich op één specifiek beleidsonderwerp, bijvoorbeeld ‘Uitbreiding
Schiphol Nee!’ of actiegroep Het Hoefblad tegen huurverhogingen in Lelystad
6.2 Definities politieke partij, belangengroep en pressiegroep
, Hoewel er verschillende definities zijn van een politieke partij, wordt een politieke partij het
meeste gedefinieerd als: elke politieke groepering die deelneemt aan verkiezingen en in
staat is kandidaten te leveren voor publieke functies
- een belangengroep is een groep individuen die gezamenlijk optreden om
gemeenschappelijk belang te behartigen
- de belangengroep wordt pas politiek actief als de overheid beleid voorbereidt
dat de belangen van de organisatie raakt
- een pressiegroep is een groep die het overheidsbeleid probeert te beïnvloeden
zonder kandidaten te stellen voor verkiezingen
6.3 De partij in het politieke proces
Het begrip politieke partij komt in de Nederlandse Grondwet niet voor, dit heeft twee
oorzaken: ten eerste mochten Kamerleden tot de grondwetswijziging van 1983 zich niet
laten opdragen in een stemming een bepaald standpunt in te nemen en ten tweede moeten
partijen onafhankelijk tegenover de staat kunnen staan
- toch zijn er partijen via een omweg in de wet gekomen
- eerst is in de Kieswet van 1989 bepaald dat partijen volledige
rechtsbevoegdheid moeten hebben; daardoor zijn partijen verworpen aan het
verenigingsrecht
- daarnaast verstrekte de overheid tot 1999 subsidies aan organisaties
die met partijen verbonden zijn, zoals wetenschappelijke bureaus en
jongerenorganisaties
- in 1999 werd de Wet subsidiëring politieke partijen
aangenomen, sindsdien verstrekt de overheid subsidies aan
de partijen zelf
Iemand die volksvertegenwoordiger wilt worden moet drie barrières overwinnen, daarbij
spelen partijen een centrale rol
- eerste moet degene door de partij als verkiesbaar lid geworven worden (recrutering),
vervolgens meot degene door de partij als kandidaat geselecteerd worden (selectie)
en tot slot moeten genoeg kiezers op de desbetreffende partij stemmen (verkiezing)
Eenmaal
gekozen
