Samenvatting van het gehele boek ‘Farmacologie’ door Roger McFadden
Tweede editie
Inhoudsopgave
H1 cellen en hoe ze werken .............................................................................................................................. 2
H2 eiwitten waarop geneesmiddelen aangrijpen ............................................................................................. 4
H3 bijwerkingen, interacties en farmacokinetiek ............................................................................................. 8
H4 het cardiovasculaire systeem (1): geneesmiddelen voor de behandeling van coronaire hartziekten ........ 12
H5 het cardiovasculaire systeem (2): hypertensie en antihypertensiva .......................................................... 18
H6 ontsteking en pijn: oorzaken en behandeling ............................................................................................ 23
H7 het spijsverteringsstelsel: stoornissen en geneesmiddelen ....................................................................... 28
H8 infectie en antimicrobiële geneesmiddelen .............................................................................................. 34
H9 het ademhalingsstelsel: stoornissen en geneesmiddelen .......................................................................... 41
H10 het hormonale stelsel: stoornissen en geneesmiddelen .......................................................................... 46
H11 geneesmiddelen voor de behandeling van psychische en neurologische stoornissen ............................. 53
H12 kanker en geneesmiddelen tegen kanker ................................................................................................ 61
,H1 cellen en hoe ze werken
Cellen vormen weefsels, die op hun beurt organen vormen waaruit orgaansyste men zijn
opgebouwd.
Cellen zijn complexe structuren bestaande uit organellen, die onder andere betrok ken zijn
bij de productie van energie (celademhaling) en eiwitten (proteïnesynthese).
Organellen die bij de proteïnesynthese betrokken zijn omvatten de celkern, het
endoplasmatisch reticulum, het Golgi-apparaat en de Mitochondriën produceren vrijwel alle
energie van de cel, in de vorm van ATP.
Het celmembraan: regelt wat de cel in- en uitgaat.
Menselijke cel met voornaamste organellen
Veel geneesmiddelen binden aan receptoren, ionkanalen, enzymen of trans porteiwitten die
in het celmembraan zitten. Niet alle enzymen zitten vast aan membranen; ze komen ook los
binnen en buiten cellen voor. Ook deze enzy men kunnen het doelwit zijn van
geneesmiddelen.
,Enkele veelgebruikte geneesmiddelen
Biochemie is een combinatie van biologie en chemie en draait om de chemie van biologische
processen. De meeste mensen denken bij biochemie aan wetenschappers in witte jassen die
bezig zijn met experimenten in laboratoria vol vreemde geuren en borrelende
reageerbuisjes. Dat klopt aardig, als je er maar bij bedenkt dat de materialen in de
reageerbuisjes van biologische oorsprong zijn (enzymen, lipiden enzovoort). Biochemie kan
behoorlijk moeilijk zijn als je je erin verdiept, maar dat geldt voor veel onderwerpen. Je kunt
gelukkig de belangrijkste onderdelen voor de farmacologie begrijpen zonder al te veel kennis
van chemie, om nog maar te zwijgen van chemische vergelijkingen.
Er zijn vele duizenden verschillende eiwitten in het lichaam. Eiwitten zijn de belangrijkste
aangrijpingspunten voor geneesmiddelen. DNA in de celkern bevat de code voor onze
eiwitten. Een gen is een stukje DNA met de code voor één eiwit.
Lipiden zijn een belangrijke energiebron en een belangrijk onderdeel van celmembranen.
Zetmeel is onze voornaamste energiebron, maar moet worden afgebroken tot glucose om
door de cellen gebruikt te kunnen worden.
Alle cellen hebben energie nodig in de vorm van ATP. Ze gebruiken de energie uit glucose en
lipiden om ATP te maken. Adenosinetrifosfaat (ATP) behoort tot een groep verwante
moleculen waartoe ook adenosinedifosfaat (ADP) behoort. ADP kun je vergelijken met een
niet opgeladen batterij en ATP met een volledig opgeladen batterij. Het biochemische proces
in de cel waarbij ADP wordt opgeladen tot ATP heet celademhaling.
Elke ziekte waarbij de longen zijn aangedaan, kan problemen met de gaswisseling
veroorzaken. Bronchitis en emfyseem zijn veelvoorkomende chronische longziekten.
Kortademigheid, een piepende ademhaling en hoesten zijn veel voorkomende symptomen
en zuurstoftekort kan cyanose veroorzaken (het enigszins blauw kleuren van de lippen en
vingers).
, H2 eiwitten waarop geneesmiddelen aangrijpen
De meeste geneesmiddelen binden zich aan eiwitten, te weten receptoren, ionkanalen,
enzymen en transporteiwitten.
Er zijn zoals gezegd ongeveer 20.000 verschillende eiwitten in het lichaam van de mens, en
elk heeft zijn eigen specifieke taak. Dit betekent dat ongeveer 20.000 verschillende eiwitten
een mogelijk aangrijpingspunt zijn voor geneesmiddelen. In werkelijkheid is echter slechts
een klein percentage daarvan een geschikt aangrijpingspunt. De meeste eiwitten hebben
een taak die niets te maken heeft met een bepaalde ziekte. Het heeft daarom geen zin om
die eiwitten als aangrijpingspunt te kiezen. Andere eiwitten zijn zo belangrijk voor het
normaal functioneren van cellen dat het gevaarlijk zou zijn om geneesmiddelen daarop te
laten aangrijpen. Ongeveer 1% van die 20.000 eiwitten is een geschikt aangrijpingspunt.
Er komen veel verschillende eiwitten voor in veel verschillende weefsels, zodat we veel
aangrijpingspunten voor onze geneesmiddelen hebben.
Eiwitten spelen een sleutelrol bij fysiologische processen en door geneesmiddelen hierop te
laten aangrijpen, kunnen we deze fysiologische processen beïnvloeden.
Verschillende weefsels maken hun eigen, unieke eiwitten en geneesmiddelen kunnen dus op
die eiwitten aangrijpen en zo hun effect uitoefenen op die specifieke weefsels.
Sommige weefsels maken dezelfde eiwitten als de eiwitten in zieke weefsels waarop
geneesmiddelen aangrijpen en kunnen daardoor zelf aangrijpingspunt worden, met
ongewenste bijwerkingen tot gevolg.
Homeostase is de naam voor inwendige reguleringsmechanismen die ervoor zorgen dat
fysiologische functies, zoals de bloeddruk, lichaamstemperatuur en concentratie van gassen
in het bloed, stabiel blijven.
Chemische boodschappers worden afgegeven door een cel, binden aan receptoren op een aangrenzende
cel en sorteren in die cel een effect.
Lichaamscellen hebben receptoren voor chemische boodschappers (ook wel endogene
liganden genoemd), waaronder hormonen, neurotransmitters en mediatoren.
Tweede editie
Inhoudsopgave
H1 cellen en hoe ze werken .............................................................................................................................. 2
H2 eiwitten waarop geneesmiddelen aangrijpen ............................................................................................. 4
H3 bijwerkingen, interacties en farmacokinetiek ............................................................................................. 8
H4 het cardiovasculaire systeem (1): geneesmiddelen voor de behandeling van coronaire hartziekten ........ 12
H5 het cardiovasculaire systeem (2): hypertensie en antihypertensiva .......................................................... 18
H6 ontsteking en pijn: oorzaken en behandeling ............................................................................................ 23
H7 het spijsverteringsstelsel: stoornissen en geneesmiddelen ....................................................................... 28
H8 infectie en antimicrobiële geneesmiddelen .............................................................................................. 34
H9 het ademhalingsstelsel: stoornissen en geneesmiddelen .......................................................................... 41
H10 het hormonale stelsel: stoornissen en geneesmiddelen .......................................................................... 46
H11 geneesmiddelen voor de behandeling van psychische en neurologische stoornissen ............................. 53
H12 kanker en geneesmiddelen tegen kanker ................................................................................................ 61
,H1 cellen en hoe ze werken
Cellen vormen weefsels, die op hun beurt organen vormen waaruit orgaansyste men zijn
opgebouwd.
Cellen zijn complexe structuren bestaande uit organellen, die onder andere betrok ken zijn
bij de productie van energie (celademhaling) en eiwitten (proteïnesynthese).
Organellen die bij de proteïnesynthese betrokken zijn omvatten de celkern, het
endoplasmatisch reticulum, het Golgi-apparaat en de Mitochondriën produceren vrijwel alle
energie van de cel, in de vorm van ATP.
Het celmembraan: regelt wat de cel in- en uitgaat.
Menselijke cel met voornaamste organellen
Veel geneesmiddelen binden aan receptoren, ionkanalen, enzymen of trans porteiwitten die
in het celmembraan zitten. Niet alle enzymen zitten vast aan membranen; ze komen ook los
binnen en buiten cellen voor. Ook deze enzy men kunnen het doelwit zijn van
geneesmiddelen.
,Enkele veelgebruikte geneesmiddelen
Biochemie is een combinatie van biologie en chemie en draait om de chemie van biologische
processen. De meeste mensen denken bij biochemie aan wetenschappers in witte jassen die
bezig zijn met experimenten in laboratoria vol vreemde geuren en borrelende
reageerbuisjes. Dat klopt aardig, als je er maar bij bedenkt dat de materialen in de
reageerbuisjes van biologische oorsprong zijn (enzymen, lipiden enzovoort). Biochemie kan
behoorlijk moeilijk zijn als je je erin verdiept, maar dat geldt voor veel onderwerpen. Je kunt
gelukkig de belangrijkste onderdelen voor de farmacologie begrijpen zonder al te veel kennis
van chemie, om nog maar te zwijgen van chemische vergelijkingen.
Er zijn vele duizenden verschillende eiwitten in het lichaam. Eiwitten zijn de belangrijkste
aangrijpingspunten voor geneesmiddelen. DNA in de celkern bevat de code voor onze
eiwitten. Een gen is een stukje DNA met de code voor één eiwit.
Lipiden zijn een belangrijke energiebron en een belangrijk onderdeel van celmembranen.
Zetmeel is onze voornaamste energiebron, maar moet worden afgebroken tot glucose om
door de cellen gebruikt te kunnen worden.
Alle cellen hebben energie nodig in de vorm van ATP. Ze gebruiken de energie uit glucose en
lipiden om ATP te maken. Adenosinetrifosfaat (ATP) behoort tot een groep verwante
moleculen waartoe ook adenosinedifosfaat (ADP) behoort. ADP kun je vergelijken met een
niet opgeladen batterij en ATP met een volledig opgeladen batterij. Het biochemische proces
in de cel waarbij ADP wordt opgeladen tot ATP heet celademhaling.
Elke ziekte waarbij de longen zijn aangedaan, kan problemen met de gaswisseling
veroorzaken. Bronchitis en emfyseem zijn veelvoorkomende chronische longziekten.
Kortademigheid, een piepende ademhaling en hoesten zijn veel voorkomende symptomen
en zuurstoftekort kan cyanose veroorzaken (het enigszins blauw kleuren van de lippen en
vingers).
, H2 eiwitten waarop geneesmiddelen aangrijpen
De meeste geneesmiddelen binden zich aan eiwitten, te weten receptoren, ionkanalen,
enzymen en transporteiwitten.
Er zijn zoals gezegd ongeveer 20.000 verschillende eiwitten in het lichaam van de mens, en
elk heeft zijn eigen specifieke taak. Dit betekent dat ongeveer 20.000 verschillende eiwitten
een mogelijk aangrijpingspunt zijn voor geneesmiddelen. In werkelijkheid is echter slechts
een klein percentage daarvan een geschikt aangrijpingspunt. De meeste eiwitten hebben
een taak die niets te maken heeft met een bepaalde ziekte. Het heeft daarom geen zin om
die eiwitten als aangrijpingspunt te kiezen. Andere eiwitten zijn zo belangrijk voor het
normaal functioneren van cellen dat het gevaarlijk zou zijn om geneesmiddelen daarop te
laten aangrijpen. Ongeveer 1% van die 20.000 eiwitten is een geschikt aangrijpingspunt.
Er komen veel verschillende eiwitten voor in veel verschillende weefsels, zodat we veel
aangrijpingspunten voor onze geneesmiddelen hebben.
Eiwitten spelen een sleutelrol bij fysiologische processen en door geneesmiddelen hierop te
laten aangrijpen, kunnen we deze fysiologische processen beïnvloeden.
Verschillende weefsels maken hun eigen, unieke eiwitten en geneesmiddelen kunnen dus op
die eiwitten aangrijpen en zo hun effect uitoefenen op die specifieke weefsels.
Sommige weefsels maken dezelfde eiwitten als de eiwitten in zieke weefsels waarop
geneesmiddelen aangrijpen en kunnen daardoor zelf aangrijpingspunt worden, met
ongewenste bijwerkingen tot gevolg.
Homeostase is de naam voor inwendige reguleringsmechanismen die ervoor zorgen dat
fysiologische functies, zoals de bloeddruk, lichaamstemperatuur en concentratie van gassen
in het bloed, stabiel blijven.
Chemische boodschappers worden afgegeven door een cel, binden aan receptoren op een aangrenzende
cel en sorteren in die cel een effect.
Lichaamscellen hebben receptoren voor chemische boodschappers (ook wel endogene
liganden genoemd), waaronder hormonen, neurotransmitters en mediatoren.
