Introductie les + inleiding
Waarom een OLOD Politiek en Beleid
Finaliteit sociaal werk = Sociale positie en het welzijn van mensen in kwetsbare situaties
versterken en streven naar een meer sociaal rechtvaardige samenleving
Hoe: Agogische opdracht & politieke opdracht
Sociaal werk streeft naar sociale verandering en empowerment van mensen. De globale
definitie van sociaal werk beschouwt het realiseren van mensenrechten, sociale
rechtvaardigheid, diversiteiten collectieve verantwoordelijkheid als de centrale principes van
het sociaal werk
Agogische opdracht = Versterken van het individuele en collectieve welzijn in de
samenleving. Door allerlei initiatieven van hulp & dienstverlening.
Politieke opdracht = 2 manieren
1. Door te werken binnen grenzen en regels van het bestaand systeem.
Klassiek politiek sociaal werk. Beleid beïnvloeden, opkomen voor belangen van de
mensen. ‘Belangenhartigers’
2. Grenzen en regels want dit systeem zelf in vraag stellen en proberen te veranderen.
Politiserend werken: Denken en handelen buiten de bestaande kaders
Nodige kennis om politieke opdracht te kunnen opnemen als Sociaal Werkers
= Sociaal werkers hebben technische kennis nodig over hoe onze samenleving politiek en
maatschappelijk geordend is én emancipatorische kennis om de samenleving te laten
veranderen vanuit de principes van gelijkheid tussen mensen.
HFDST 1. Wat is politiek
Politiek is een containerbegrip (verschillende definiëringen, divers)
‘Contested concept’
1.1 Oorsprong van het begrip Politiek (3 oorsprongsredenen)
A. Politiek als moreel streven
B. Politiek als een techniek om macht te verwerven
C. Politiek als ideeën om de samenleving te organiseren
A. Politiek als moreel streven
Politiek afgeleid van Politika = Zaken die met de polis te maken hebben
Polis = Stadsstaten (burgerlijke samenleving)
= Een geordende samenlevingsvorm, gericht op autonomie en zelfbestuur. Voor
Aristoteles de hoogste vorm van gemeenschap
De mens is als sociaal wezen, lid van een polis en kan alleen tot volle ontplooiing komen
door een deelname aan de publieke zaak.
Het goede leven kon alleen geleefd worden in een stadstaat, door vrije burgers
Politiek = De zoektocht naar de goede samenleving, het nastreven van het goede leven
, Directe democratie
B. Techniek om macht te verwerven
Politieke daadkracht = Een sterke vorst of overheid nodig om de samenleving
te ordenen
Het begrip ‘staat’
Middelen die nodig zijn om de staat te beschermen tegen binnen- en buitenlandse
vijanden
Machiavelli: Politiek als de techniek van de macht, de middelen die nodig zijn om de staat te
beschermen.
Politiek verwijst hier naar het begrip ‘staat’ en de techniek om macht te verwerven (vroeger
‘toestand vorst’ later onpersoonlijker begrip dat geen betrekking heeft op een persoon)
C. Organisatie van de samenleving
Na de Franse evolutie ontstaan verschillende nieuwe politieke stromingen
Politiek gaat over tegenstellingen tussen verschillende ideeën over hoe de samenleving
moet georganiseerd worden
1.2 De aspect- en domeinbenadering
Twee manieren om politiek definiëren
● Aspectbenadering
Naar menselijke interacties en het functioneren van organisaties kunnen kijken vanuit een
politieke benadering.
Kenmerkend: Ongelijke verdeling, machtsstrijd, welvaart en besluitvorming in het oplossen
van belangenconflicten en het verdelen van schaarse goederen
Een zeer brede benadering – Komt vooral voor waar mensen samenleven: Kerk, buurt,
school, vereniging (Gaat veel verder dan politieke instellingen)
Politiek is een sociaal proces, een aspect van de menselijke interactie en sociale
verhoudingen
Macht en besluitvorming in het oplossen van belangenconflicten
Voordeel: Optie om buiten de statelijke box te denken zodat politiek gevonden kan worden
op plekken die vervolgens nieuwe inzichtingen geven
Nadeel: Te veel focus op de processen en te weinig op de inhoud
- Centrale vragen: Wie krijgt wat, wanneer en hoe
- Geen organisatorisch verband
Vb. Feministische benadering opteert duidelijk voor deze omschrijving van politiek
Vrouwen hebben andere problemen dan mannen
,Zesfasenmodel
1.Een probleem. Politiek vindt zijn oorsprong in een probleem = een onwenselijk
beschouwde toestand
2.Het probleem aanpakken. Het doel van politiek is om via het voeren van beleid of het
inzetten van middelen dat probleem aan te pakken
3.Conflict. Het aanpakken van een probleem brengt conflicten met zich mee
4.Macht. Er wordt macht ingezet om tot een besluit te komen
5. Gemeenschappelijke besluiten
6. Een gemeenschappelijk beleid
● Domeinbenadering
Beperkt tot een afgebakend geheel/sfeer van organisaties, instellingen en actoren die
‘gespecialiseerd’ zijn in het besturen van de samenleving: Regering, parlement, politieke
partijen, administratie
Conflicten op het niveau van de staat
Afzonderlijk politiek domein
Het studieveld van de politiek = Een bepaalde set van instituties: De Overheid
Politiek is zichtbaar in een afgebakende sfeer, de staat
De nadruk ligt op de inhoud van beleid/beleidskeuzes en proces van politieke besluitvorming.
Met een vage grens tussen de samenleving & de overheid (staat)
Probleem/nadeel: Niet eenvoudig om het politieke terrein af te bakenen. De vaagheid van
begrippen als staat, een begrip dat vaak vervlochten is met de samenleving. Maakt dat de
grens van hun selectiviteit vervaagt
Aspectbenadering Domeinbenadering
Ruimer dan politieke instellingen Het zijn de politieke instellingen die
besluiten nemen die bindend zijn voor de
samenleving
Naar menselijke interacties en het De afbakening van het territorium roept
functioneren van organisaties kunnen kijken veel vragen op
vanuit een politieke benadering
Vb. Foto hongerstaking België om in België Vb. Foto hongerstaking België om in België
te mogen blijven te mogen blijven
A= hoe de mensen doen, wat hun actief zijn D= De manier waarop de politieke
wordt hier gezien als politiek instellingen omgaat met deze staking wordt
hier gezien als politiek
1.3 Het politiek systeem van Easton
Hij ziet politiek als een maatschappij-omvattend systeem van het gezaghebbende toedelen
van materiële (inkomen, woning…) & immateriële waarden (geluk, solidariteit…) in de
, samenleving
Door schaarste hieraan, ontstaan conflicten
Iemand die (im)materiële waarden mag verdelen in de samenleving is een gezaghebbend
persoon
Belangrijkste inzicht van Easton is zijn politiek systeem
Doel systeem = Realisatie van de bindende allocatie in zijn systeem
Het model van Easton sluit aan bij het systeemtheoretisch denken.
Kringloopgedachte = Centraal (politiek staat niet vast, wordt mee bepaald door wat er in
de context gebeurd, met voortdurend wederzijdse beïnvloeding tussen mensen,
organisaties, groepen…)
Iets of iemand, die als gezaghebbend wordt beschouwd door de gemeenschap, moet
hierover dus beslissingen nemen. In veel situaties is dat de overheid = het politiek
systeem = realisatie van een bindende allocatie.
Politiek is dan de bindende besluitvorming en acties door de overheid, waardoor die
verdeling door de meeste mensen in die samenleving de meeste tijd aanvaard worden.
Het politiek systeem staat in relatie tot de omgeving. Het krijgt input uit
de omgeving en verwerkt die tot outputs. Er komt ook input van in het
systeem (vb van parlementsleden). Input kan bestaan uit eisen (signal
Waarom een OLOD Politiek en Beleid
Finaliteit sociaal werk = Sociale positie en het welzijn van mensen in kwetsbare situaties
versterken en streven naar een meer sociaal rechtvaardige samenleving
Hoe: Agogische opdracht & politieke opdracht
Sociaal werk streeft naar sociale verandering en empowerment van mensen. De globale
definitie van sociaal werk beschouwt het realiseren van mensenrechten, sociale
rechtvaardigheid, diversiteiten collectieve verantwoordelijkheid als de centrale principes van
het sociaal werk
Agogische opdracht = Versterken van het individuele en collectieve welzijn in de
samenleving. Door allerlei initiatieven van hulp & dienstverlening.
Politieke opdracht = 2 manieren
1. Door te werken binnen grenzen en regels van het bestaand systeem.
Klassiek politiek sociaal werk. Beleid beïnvloeden, opkomen voor belangen van de
mensen. ‘Belangenhartigers’
2. Grenzen en regels want dit systeem zelf in vraag stellen en proberen te veranderen.
Politiserend werken: Denken en handelen buiten de bestaande kaders
Nodige kennis om politieke opdracht te kunnen opnemen als Sociaal Werkers
= Sociaal werkers hebben technische kennis nodig over hoe onze samenleving politiek en
maatschappelijk geordend is én emancipatorische kennis om de samenleving te laten
veranderen vanuit de principes van gelijkheid tussen mensen.
HFDST 1. Wat is politiek
Politiek is een containerbegrip (verschillende definiëringen, divers)
‘Contested concept’
1.1 Oorsprong van het begrip Politiek (3 oorsprongsredenen)
A. Politiek als moreel streven
B. Politiek als een techniek om macht te verwerven
C. Politiek als ideeën om de samenleving te organiseren
A. Politiek als moreel streven
Politiek afgeleid van Politika = Zaken die met de polis te maken hebben
Polis = Stadsstaten (burgerlijke samenleving)
= Een geordende samenlevingsvorm, gericht op autonomie en zelfbestuur. Voor
Aristoteles de hoogste vorm van gemeenschap
De mens is als sociaal wezen, lid van een polis en kan alleen tot volle ontplooiing komen
door een deelname aan de publieke zaak.
Het goede leven kon alleen geleefd worden in een stadstaat, door vrije burgers
Politiek = De zoektocht naar de goede samenleving, het nastreven van het goede leven
, Directe democratie
B. Techniek om macht te verwerven
Politieke daadkracht = Een sterke vorst of overheid nodig om de samenleving
te ordenen
Het begrip ‘staat’
Middelen die nodig zijn om de staat te beschermen tegen binnen- en buitenlandse
vijanden
Machiavelli: Politiek als de techniek van de macht, de middelen die nodig zijn om de staat te
beschermen.
Politiek verwijst hier naar het begrip ‘staat’ en de techniek om macht te verwerven (vroeger
‘toestand vorst’ later onpersoonlijker begrip dat geen betrekking heeft op een persoon)
C. Organisatie van de samenleving
Na de Franse evolutie ontstaan verschillende nieuwe politieke stromingen
Politiek gaat over tegenstellingen tussen verschillende ideeën over hoe de samenleving
moet georganiseerd worden
1.2 De aspect- en domeinbenadering
Twee manieren om politiek definiëren
● Aspectbenadering
Naar menselijke interacties en het functioneren van organisaties kunnen kijken vanuit een
politieke benadering.
Kenmerkend: Ongelijke verdeling, machtsstrijd, welvaart en besluitvorming in het oplossen
van belangenconflicten en het verdelen van schaarse goederen
Een zeer brede benadering – Komt vooral voor waar mensen samenleven: Kerk, buurt,
school, vereniging (Gaat veel verder dan politieke instellingen)
Politiek is een sociaal proces, een aspect van de menselijke interactie en sociale
verhoudingen
Macht en besluitvorming in het oplossen van belangenconflicten
Voordeel: Optie om buiten de statelijke box te denken zodat politiek gevonden kan worden
op plekken die vervolgens nieuwe inzichtingen geven
Nadeel: Te veel focus op de processen en te weinig op de inhoud
- Centrale vragen: Wie krijgt wat, wanneer en hoe
- Geen organisatorisch verband
Vb. Feministische benadering opteert duidelijk voor deze omschrijving van politiek
Vrouwen hebben andere problemen dan mannen
,Zesfasenmodel
1.Een probleem. Politiek vindt zijn oorsprong in een probleem = een onwenselijk
beschouwde toestand
2.Het probleem aanpakken. Het doel van politiek is om via het voeren van beleid of het
inzetten van middelen dat probleem aan te pakken
3.Conflict. Het aanpakken van een probleem brengt conflicten met zich mee
4.Macht. Er wordt macht ingezet om tot een besluit te komen
5. Gemeenschappelijke besluiten
6. Een gemeenschappelijk beleid
● Domeinbenadering
Beperkt tot een afgebakend geheel/sfeer van organisaties, instellingen en actoren die
‘gespecialiseerd’ zijn in het besturen van de samenleving: Regering, parlement, politieke
partijen, administratie
Conflicten op het niveau van de staat
Afzonderlijk politiek domein
Het studieveld van de politiek = Een bepaalde set van instituties: De Overheid
Politiek is zichtbaar in een afgebakende sfeer, de staat
De nadruk ligt op de inhoud van beleid/beleidskeuzes en proces van politieke besluitvorming.
Met een vage grens tussen de samenleving & de overheid (staat)
Probleem/nadeel: Niet eenvoudig om het politieke terrein af te bakenen. De vaagheid van
begrippen als staat, een begrip dat vaak vervlochten is met de samenleving. Maakt dat de
grens van hun selectiviteit vervaagt
Aspectbenadering Domeinbenadering
Ruimer dan politieke instellingen Het zijn de politieke instellingen die
besluiten nemen die bindend zijn voor de
samenleving
Naar menselijke interacties en het De afbakening van het territorium roept
functioneren van organisaties kunnen kijken veel vragen op
vanuit een politieke benadering
Vb. Foto hongerstaking België om in België Vb. Foto hongerstaking België om in België
te mogen blijven te mogen blijven
A= hoe de mensen doen, wat hun actief zijn D= De manier waarop de politieke
wordt hier gezien als politiek instellingen omgaat met deze staking wordt
hier gezien als politiek
1.3 Het politiek systeem van Easton
Hij ziet politiek als een maatschappij-omvattend systeem van het gezaghebbende toedelen
van materiële (inkomen, woning…) & immateriële waarden (geluk, solidariteit…) in de
, samenleving
Door schaarste hieraan, ontstaan conflicten
Iemand die (im)materiële waarden mag verdelen in de samenleving is een gezaghebbend
persoon
Belangrijkste inzicht van Easton is zijn politiek systeem
Doel systeem = Realisatie van de bindende allocatie in zijn systeem
Het model van Easton sluit aan bij het systeemtheoretisch denken.
Kringloopgedachte = Centraal (politiek staat niet vast, wordt mee bepaald door wat er in
de context gebeurd, met voortdurend wederzijdse beïnvloeding tussen mensen,
organisaties, groepen…)
Iets of iemand, die als gezaghebbend wordt beschouwd door de gemeenschap, moet
hierover dus beslissingen nemen. In veel situaties is dat de overheid = het politiek
systeem = realisatie van een bindende allocatie.
Politiek is dan de bindende besluitvorming en acties door de overheid, waardoor die
verdeling door de meeste mensen in die samenleving de meeste tijd aanvaard worden.
Het politiek systeem staat in relatie tot de omgeving. Het krijgt input uit
de omgeving en verwerkt die tot outputs. Er komt ook input van in het
systeem (vb van parlementsleden). Input kan bestaan uit eisen (signal
