Thema 6: Ecologie
Biologie VWO 5: Thema’s 3,4 en 6
1. Een ecoloog aan het werk
Ecosysteem – Een min of meer begrensde
eenheid waarin een wisselwerking tussen de
verschillende factoren optreedt
Ecosysteem engineers – Dieren die de
abiotische factoren beïnvloeden
Ecosystemen kunnen geen, 1 of meerdere
evenwichten hebben
Hierboven zie je een ecosysteem op het kantelpunt tussen twee evenwichten
Biotische factoren kunnen invloed hebben op elkaar:
• Soortgenoten
• Predatoren
• Prooidieren
• Ziekteverwekkers
Abiotische factoren hebben ook invloed:
• Voornamelijk het klimaat; zoutgehalte etc.
2. De organisatieniveaus van de ecologie
Organisatieniveau Emergente eigenschap
Individu Leeftijd/geslacht
Populatie Dichtheid/geboortecijfer
Levensgemeenschap Biodiversiteit
Ecosysteem Stof en energie stromen + symbiose
Biosfeer Ontstaan van de dampkring
3. Individuen
Tolerantie – Het vermogen van organismen om schommelingen van een
abiotische factor te verdragen
→ Als de tolerantiegrens van een beperkende abiotische factor is overschreden
kan de soort niet handhaven
1
, → Wanneer weinig individuen zich kunnen voortplanten is er sprake van een stress zone
Verspreidingsgebied – Waar de soort voorkomt
Het klimaat is een combinatie van verschillende abiotische factoren
• Elk groot gebied bevat een macro klimaat, hierbinnen kunnen klimaten echter sterk
verschillen
• Elk deel van een ecosysteem (ex. De toppen van de bomen) heeft een eige microklimaat
Poikilotherm Homoiotherm
• Wisselende lichaamstemperatuur • Constante lichaamstemperatuur
Hebben warmte nodig omdat enzymen niet Moeten in een warm gebied ook warmte
goed meer werken als het koud is kunnen kwijtraken (hierbij is een groot
oppervlak van de lichaamsuitreksels erg
handig)
Lucht
• Wind zorgt voor bestuiving
• Wind bevorderd verdamping van water in planten
• Waterplanten kunnen soms ook HCO3 gebruiken voor fotosynthese
Licht
De behoefte voor licht is bij planten verschillend; er zijn schaduwplanten (brede bladeren) en
zonplanten (smalle bladeren)
Daglengte heeft ook een grote invloed; langere dagen stimuleren namelijk hormonen en
uiteindelijk begint hierdoor de voortplanting
In de zee is het klimaat vrij constant (licht dringt alleen maar door de bovenste laag van water)
Water
• Landplanten hebben een cuticula(waslaagje) en huidmondjes aan de onderkant
• In een vochtig klimaat hebben ze een dunne cuticula, veel huidmondjes en kleine wortels
• Waterplanten bevatten niet veel stevige delen en bijna geen wortelstelsel
• Het zuurstofgehalte is bij stromend water hoger
• In een droog milieu heeft men geconcentreerde urine en een lichte verdampig bij het
ademen
Bodemgesteldheid
2
Biologie VWO 5: Thema’s 3,4 en 6
1. Een ecoloog aan het werk
Ecosysteem – Een min of meer begrensde
eenheid waarin een wisselwerking tussen de
verschillende factoren optreedt
Ecosysteem engineers – Dieren die de
abiotische factoren beïnvloeden
Ecosystemen kunnen geen, 1 of meerdere
evenwichten hebben
Hierboven zie je een ecosysteem op het kantelpunt tussen twee evenwichten
Biotische factoren kunnen invloed hebben op elkaar:
• Soortgenoten
• Predatoren
• Prooidieren
• Ziekteverwekkers
Abiotische factoren hebben ook invloed:
• Voornamelijk het klimaat; zoutgehalte etc.
2. De organisatieniveaus van de ecologie
Organisatieniveau Emergente eigenschap
Individu Leeftijd/geslacht
Populatie Dichtheid/geboortecijfer
Levensgemeenschap Biodiversiteit
Ecosysteem Stof en energie stromen + symbiose
Biosfeer Ontstaan van de dampkring
3. Individuen
Tolerantie – Het vermogen van organismen om schommelingen van een
abiotische factor te verdragen
→ Als de tolerantiegrens van een beperkende abiotische factor is overschreden
kan de soort niet handhaven
1
, → Wanneer weinig individuen zich kunnen voortplanten is er sprake van een stress zone
Verspreidingsgebied – Waar de soort voorkomt
Het klimaat is een combinatie van verschillende abiotische factoren
• Elk groot gebied bevat een macro klimaat, hierbinnen kunnen klimaten echter sterk
verschillen
• Elk deel van een ecosysteem (ex. De toppen van de bomen) heeft een eige microklimaat
Poikilotherm Homoiotherm
• Wisselende lichaamstemperatuur • Constante lichaamstemperatuur
Hebben warmte nodig omdat enzymen niet Moeten in een warm gebied ook warmte
goed meer werken als het koud is kunnen kwijtraken (hierbij is een groot
oppervlak van de lichaamsuitreksels erg
handig)
Lucht
• Wind zorgt voor bestuiving
• Wind bevorderd verdamping van water in planten
• Waterplanten kunnen soms ook HCO3 gebruiken voor fotosynthese
Licht
De behoefte voor licht is bij planten verschillend; er zijn schaduwplanten (brede bladeren) en
zonplanten (smalle bladeren)
Daglengte heeft ook een grote invloed; langere dagen stimuleren namelijk hormonen en
uiteindelijk begint hierdoor de voortplanting
In de zee is het klimaat vrij constant (licht dringt alleen maar door de bovenste laag van water)
Water
• Landplanten hebben een cuticula(waslaagje) en huidmondjes aan de onderkant
• In een vochtig klimaat hebben ze een dunne cuticula, veel huidmondjes en kleine wortels
• Waterplanten bevatten niet veel stevige delen en bijna geen wortelstelsel
• Het zuurstofgehalte is bij stromend water hoger
• In een droog milieu heeft men geconcentreerde urine en een lichte verdampig bij het
ademen
Bodemgesteldheid
2
