Diagnostiek Medische Psychologie
Hoorcolleges
2018 – 2019
Tessa Faber
,Hoorcollege 1 – Introductie, diagnostische cyclus, kennismaken
intakevideo, uitleg TPV
Introductie van het vak
De uitdaging van theorie vs. klinische werkpraktijk
Er zit een spanningsveld in hoe de dingen in theorie zijn
bedoeld en hoe de dingen in de praktijk gaan.
In de praktijk ben je met diagnostiek toch al wel met een
stukje behandeling bezig. Het is een cyclisch proces.
Diagnostiek en behandeling zijn dus één:
• Tijdens diagnostiek behandel je ook al
• Tijdens behandeling diagnosteer je ook.
Leerdoelen:
1. Kennisverwerving
Verdieping van deels bekende stof
2. Kennistoepassing
Op casuïstiek
Algehele opfrissing diagnostische cyclus (conform De Bruyn)
Basis model
Model = weergave van het diagnostische proces in
fasen/stappen.
De diagnostische cyclus van De Bruyn is een empirisch-
wetenschappelijke benadering.
De cyclus kan worden aangevuld met de
therapeutische cyclus.
Alternatieve modellen
- De regulatieve cyclus van Van Strien
- Geïntegreerde benadering van Kievit en Tak e.a.
- Hypothese toetsend model van Carlier e.a.
- Klinisch-diagnostisch proces model van Vertommen e.a.
- Psychodiagnostisch onderzoeksprocesmodel van Witteman e.a.
Deze alternatieve modellen benadrukken soms net iets anders. Het is goed om te weten dat
er meerdere modellen naast de diagnostische cyclus beschikbaar zijn.
,Fasen van de diagnostische cyclus:
• Anm = aanmelding
• KA = klachtanalyse
• PA = probleemanalyse
• VA = verklaringsanalyse
• IA = indicatieanalyse
• Adv = advies (hierbij moet er een link zijn
tussen de hulpvragen die zijn gesteld en het
uiteindelijke advies dat wordt gegeven)
Het idee is dat je altijd terug kan naar een voorgaande fase, als blijkt dat er te weinig
informatie duidelijk is in de huidige fase.
In de praktijk zie je dat er soms fasen worden ‘overgeslagen’ omdat deze niet nodig zijn in
een bepaalde situatie.
-> Het idee is om stap voor stap een cases te benaderen. Dit behoedt voor het maken van
fouten.
Voordelen cyclus:
- Niet verdrinken in casus
- Juiste activiteiten in juiste volgorde doen
- Beschermt je voor fouten: te kort door de bocht etc.
Klachtanalyse
Klachtanalyse leidt tot:
• Een overzicht (subjectieve) klachten
• Inventarisatie van hulpvragen
à Klachtanalyse gaat over het verzamelen van de subjectieve klachten van de patiënt.
Waar heeft de patiënt in zijn eigen beleving last van? Los van of het terecht is of klopt, het
gaat namelijk over de subjectieve beleving.
Vervolgens kan hieruit gehaald worden wat dan de hulpvraag van de cliënt is. Ook dit
gebeurt in de taal van de cliënt, vertrekkend vanuit de ik persoon (het is de vraag van de
cliënt).
De klachtanalyse is het startpunt voor een
onderzoekstraject. De tussenstap hierbij is het
opstellen van een onderzoeksplan, een
diagnostisch scenario.
Diagnostisch scenario
• Wat voor type hulpvragen zijn er gesteld?
+
• Welk onderzoekstype hoort bij elke hulpvraag?
=
• Hoe ziet mijn onderzoeksplan er “in eerste instantie” uit?
, Input voor het formuleren & toetsen van hypotheses:
- Onderkennend onderzoek (ODK)
o Wat is er met mij aan de hand?
o Wat is het probleem?
- Verklarend onderzoek (VKR)
o Waarom is dit met mij aan de hand?
o Wat is de verklaring?
- Indicerend onderzoek (IDC)
o Hoe kan ik het best geholpen worden?
o Welke behandeling is mogelijk?
Van aanmelding naar probleemanalyse
Centrale vragen bij de aanmelding zijn ‘Wie meldt zich aan?’ en ‘Waarom aangemeld en
door wie?’.
Bij de klachtanalyse wordt er gekeken naar: ‘Wat zijn de klachten?’ en ‘Hoe worden
hulpvragen geformuleerd?’.
De probleemanalyse is een belangrijk onderdeel. Iemand komt met een verhaal bij de
diagnosticus wat een wirwar kan zijn aan gegevens. De diagnosticus wil helderheid krijgen
over wat er precies aan de hand is.
Vragen die de diagnosticus zichzelf dan kan stellen zijn: ‘Welke informatie heb ik?’ ‘Heb ik het
idee dat de informatie volledig is?’ ‘Heb ik alle klachten die er zijn kunnen vertalen naar hele
concrete problemen die je op een objectieve manier kan uitdrukken?’
-> Het is belangrijk een beeld te krijgen van wat iemand bedoelt met wat diegene vertelt.
Doel probleemanalyse:
- Orde en objectiviteit in het verhaal van de cliënt (welke problemen zijn er en hoe
kunnen die worden samengepakt tot probleemclusters?).
- Goede probleemclusters geven toegang tot de literatuur en input voor het
formuleren van hypotheses.
- Een voorlopige classificatie (waar denk je aan m.b.t. eventuele DSM classificatie?).
Het subjectieve verhaal van de cliënt leidt, in
de probleemanalyse, tot een overzicht van
concrete problemen. Deze problemen
moeten geclusterd worden. Die termen gaan
helpen om toegang te krijgen tot de literatuur
en zorgen voor input voor het formuleren van
hypothesen. (De clustertermen zijn de basis
voor je hypothesen).
-> Je kan eventueel ook een ernsttaxatie maken, op deze manier kan je samen met de cliënt
kijken wat prioriteit heeft.
-> Ordening van problemen is soms ook in DSM-termen nadenken over wat er aan de hand
kan zijn.
-> Een stoornis is geen clusterterm. Denk in clusters van probleemgedragingen. Die kunnen
vervolgens vallen onder verschillende stoornissen.
Hoorcolleges
2018 – 2019
Tessa Faber
,Hoorcollege 1 – Introductie, diagnostische cyclus, kennismaken
intakevideo, uitleg TPV
Introductie van het vak
De uitdaging van theorie vs. klinische werkpraktijk
Er zit een spanningsveld in hoe de dingen in theorie zijn
bedoeld en hoe de dingen in de praktijk gaan.
In de praktijk ben je met diagnostiek toch al wel met een
stukje behandeling bezig. Het is een cyclisch proces.
Diagnostiek en behandeling zijn dus één:
• Tijdens diagnostiek behandel je ook al
• Tijdens behandeling diagnosteer je ook.
Leerdoelen:
1. Kennisverwerving
Verdieping van deels bekende stof
2. Kennistoepassing
Op casuïstiek
Algehele opfrissing diagnostische cyclus (conform De Bruyn)
Basis model
Model = weergave van het diagnostische proces in
fasen/stappen.
De diagnostische cyclus van De Bruyn is een empirisch-
wetenschappelijke benadering.
De cyclus kan worden aangevuld met de
therapeutische cyclus.
Alternatieve modellen
- De regulatieve cyclus van Van Strien
- Geïntegreerde benadering van Kievit en Tak e.a.
- Hypothese toetsend model van Carlier e.a.
- Klinisch-diagnostisch proces model van Vertommen e.a.
- Psychodiagnostisch onderzoeksprocesmodel van Witteman e.a.
Deze alternatieve modellen benadrukken soms net iets anders. Het is goed om te weten dat
er meerdere modellen naast de diagnostische cyclus beschikbaar zijn.
,Fasen van de diagnostische cyclus:
• Anm = aanmelding
• KA = klachtanalyse
• PA = probleemanalyse
• VA = verklaringsanalyse
• IA = indicatieanalyse
• Adv = advies (hierbij moet er een link zijn
tussen de hulpvragen die zijn gesteld en het
uiteindelijke advies dat wordt gegeven)
Het idee is dat je altijd terug kan naar een voorgaande fase, als blijkt dat er te weinig
informatie duidelijk is in de huidige fase.
In de praktijk zie je dat er soms fasen worden ‘overgeslagen’ omdat deze niet nodig zijn in
een bepaalde situatie.
-> Het idee is om stap voor stap een cases te benaderen. Dit behoedt voor het maken van
fouten.
Voordelen cyclus:
- Niet verdrinken in casus
- Juiste activiteiten in juiste volgorde doen
- Beschermt je voor fouten: te kort door de bocht etc.
Klachtanalyse
Klachtanalyse leidt tot:
• Een overzicht (subjectieve) klachten
• Inventarisatie van hulpvragen
à Klachtanalyse gaat over het verzamelen van de subjectieve klachten van de patiënt.
Waar heeft de patiënt in zijn eigen beleving last van? Los van of het terecht is of klopt, het
gaat namelijk over de subjectieve beleving.
Vervolgens kan hieruit gehaald worden wat dan de hulpvraag van de cliënt is. Ook dit
gebeurt in de taal van de cliënt, vertrekkend vanuit de ik persoon (het is de vraag van de
cliënt).
De klachtanalyse is het startpunt voor een
onderzoekstraject. De tussenstap hierbij is het
opstellen van een onderzoeksplan, een
diagnostisch scenario.
Diagnostisch scenario
• Wat voor type hulpvragen zijn er gesteld?
+
• Welk onderzoekstype hoort bij elke hulpvraag?
=
• Hoe ziet mijn onderzoeksplan er “in eerste instantie” uit?
, Input voor het formuleren & toetsen van hypotheses:
- Onderkennend onderzoek (ODK)
o Wat is er met mij aan de hand?
o Wat is het probleem?
- Verklarend onderzoek (VKR)
o Waarom is dit met mij aan de hand?
o Wat is de verklaring?
- Indicerend onderzoek (IDC)
o Hoe kan ik het best geholpen worden?
o Welke behandeling is mogelijk?
Van aanmelding naar probleemanalyse
Centrale vragen bij de aanmelding zijn ‘Wie meldt zich aan?’ en ‘Waarom aangemeld en
door wie?’.
Bij de klachtanalyse wordt er gekeken naar: ‘Wat zijn de klachten?’ en ‘Hoe worden
hulpvragen geformuleerd?’.
De probleemanalyse is een belangrijk onderdeel. Iemand komt met een verhaal bij de
diagnosticus wat een wirwar kan zijn aan gegevens. De diagnosticus wil helderheid krijgen
over wat er precies aan de hand is.
Vragen die de diagnosticus zichzelf dan kan stellen zijn: ‘Welke informatie heb ik?’ ‘Heb ik het
idee dat de informatie volledig is?’ ‘Heb ik alle klachten die er zijn kunnen vertalen naar hele
concrete problemen die je op een objectieve manier kan uitdrukken?’
-> Het is belangrijk een beeld te krijgen van wat iemand bedoelt met wat diegene vertelt.
Doel probleemanalyse:
- Orde en objectiviteit in het verhaal van de cliënt (welke problemen zijn er en hoe
kunnen die worden samengepakt tot probleemclusters?).
- Goede probleemclusters geven toegang tot de literatuur en input voor het
formuleren van hypotheses.
- Een voorlopige classificatie (waar denk je aan m.b.t. eventuele DSM classificatie?).
Het subjectieve verhaal van de cliënt leidt, in
de probleemanalyse, tot een overzicht van
concrete problemen. Deze problemen
moeten geclusterd worden. Die termen gaan
helpen om toegang te krijgen tot de literatuur
en zorgen voor input voor het formuleren van
hypothesen. (De clustertermen zijn de basis
voor je hypothesen).
-> Je kan eventueel ook een ernsttaxatie maken, op deze manier kan je samen met de cliënt
kijken wat prioriteit heeft.
-> Ordening van problemen is soms ook in DSM-termen nadenken over wat er aan de hand
kan zijn.
-> Een stoornis is geen clusterterm. Denk in clusters van probleemgedragingen. Die kunnen
vervolgens vallen onder verschillende stoornissen.
