Jaar 2 Cursus 1
Afhankelijkheid en macht
Het woord ‘macht’ brengt bij iedereen een gevoelswaarde mee. De gevoelswaarde is
verweven met de ervaring die je ermee hebt gehad. Macht heeft direct te maken met
afhankelijkheid, dat is de keerzijde. Meeste mensen zien macht als iets negatiefs.
1.1 de begrippen afhankelijkheid en macht
Er zijn verschillende soorten macht. Nu gaan we het hebben over sociale- en fysieke
macht. Macht is dan: de mogelijkheid om gedragsmogelijkheden van de ander te
beperken of verruimen.
Macht is negatief gaan klinken door:
1. Doordat mensen er misbruik van hebben gemaakt met nare gevolgen.
2. Doordat de publieke opinie t.o.v. ongelijkheid is veranderd.
Het besef van menselijke waardigheid, gebaseerd op gelijkheid, is gegroeid en we zijn
alert geworden voor gebruik van macht. Daarom ligt macht zo gevoelig.
Macht kan gebaseerd zijn op:
1. Deskundigheid: als patiënt ben je afhankelijk van een dokter. Als er erkenning is
van deskundigheidsmacht, is het autoriteit.
2. Bezit: iemand die iets bezit kan hij met zijn middelen iets wel of niet tot stand
laten brengen. Hier is geen autoriteit, maar wel afhankelijkheid.
3. Fysiek overwicht: een uitsmijter of het uniform van een agent, dit beoogt gezag.
4. Kennis en informatie: een kroongetuigen binnen een rechtszaak.
5. Positie: overal is een hiërarchische structuur waar bepaalde belangen en
verantwoordelijkheden bij horen, dit kan leiden tot machtsverhoudingen.
6. Systemen: dit ontstaat door de dynamiek van de samenleving, bijv. het
uitkeringssysteem. Deze systemen hebben een eigen leven en zijn moeilijk om uit
te komen. ‘De macht van het systeem”.
Macht is relatief en tijdelijk. Zodra afhankelijke weigert afhankelijk te zijn ontstaat er
een machtsconflict. Uiteindelijk wordt de macht dan onmachtig.
Afhankelijkheid is de tegenpositie van macht. Geen mens is onafhankelijk en daarom is
er vaak machtsmisbruik. Afhankelijkheid komt voort uit een behoefte waarbij je een
ander nodig hebt. Dit afhankelijkheid kan psychisch en fysiek zijn. Fysiek ben je
afhankelijk wanneer je als vluchteling tenten en voedsel nodig hebt. Psychisch ben je
afhankelijk wanneer je erkenning/waardering zoekt. Een kind heeft beide nodig.
Zowel behoefte om macht uit te oefenen als psychische afhankelijkheid is geworteld in
de persoonlijkheidsontwikkeling. Je hebt een bepaalde mate van autonomie waardoor je
meer of minder zekerheid hebt in jezelf en daardoor meer of minder afhankelijk bent.
Soms lopen macht en afhankelijkheid door elkaar. Dan wisselt wie de macht heeft en
wie afhankelijk is. Dan zie je hoe kwetsbaar macht is en hoe afhankelijk macht is van
wederzijdse samenwerking. Een voorbeeld is je voordoen als slachtoffer en hierdoor
ineens veel macht uitoefenen.
1.2 macht als tijdsverschijnsel
Tijd na 2e WW: door de macht van de overheerser was de samenleving angstig. De
samenleving verzuilde zodat er duidelijkheid was over waar je bij hoorde en er was
sociale controle. Dit was een machtig instrument om de samenleving te stabiliseren.
Jaren ’60: de opkomst van opstanden omdat men zich niet wilde laten beheersen door
het bestuur. Mensen wilden autonoom zijn. Zo ontstond een nieuwe orde.
Autonoom zijn en gelijke behandeling werd normaal en mensen raakte gewend om
onafhankelijk te zijn. Maar nog steeds is er macht.
Macht en afhankelijkheid zijn voor sw’ers belangrijk omdat het verweven is met onze
persoonlijkheidsontwikkeling.
Afhankelijkheid en macht
Het woord ‘macht’ brengt bij iedereen een gevoelswaarde mee. De gevoelswaarde is
verweven met de ervaring die je ermee hebt gehad. Macht heeft direct te maken met
afhankelijkheid, dat is de keerzijde. Meeste mensen zien macht als iets negatiefs.
1.1 de begrippen afhankelijkheid en macht
Er zijn verschillende soorten macht. Nu gaan we het hebben over sociale- en fysieke
macht. Macht is dan: de mogelijkheid om gedragsmogelijkheden van de ander te
beperken of verruimen.
Macht is negatief gaan klinken door:
1. Doordat mensen er misbruik van hebben gemaakt met nare gevolgen.
2. Doordat de publieke opinie t.o.v. ongelijkheid is veranderd.
Het besef van menselijke waardigheid, gebaseerd op gelijkheid, is gegroeid en we zijn
alert geworden voor gebruik van macht. Daarom ligt macht zo gevoelig.
Macht kan gebaseerd zijn op:
1. Deskundigheid: als patiënt ben je afhankelijk van een dokter. Als er erkenning is
van deskundigheidsmacht, is het autoriteit.
2. Bezit: iemand die iets bezit kan hij met zijn middelen iets wel of niet tot stand
laten brengen. Hier is geen autoriteit, maar wel afhankelijkheid.
3. Fysiek overwicht: een uitsmijter of het uniform van een agent, dit beoogt gezag.
4. Kennis en informatie: een kroongetuigen binnen een rechtszaak.
5. Positie: overal is een hiërarchische structuur waar bepaalde belangen en
verantwoordelijkheden bij horen, dit kan leiden tot machtsverhoudingen.
6. Systemen: dit ontstaat door de dynamiek van de samenleving, bijv. het
uitkeringssysteem. Deze systemen hebben een eigen leven en zijn moeilijk om uit
te komen. ‘De macht van het systeem”.
Macht is relatief en tijdelijk. Zodra afhankelijke weigert afhankelijk te zijn ontstaat er
een machtsconflict. Uiteindelijk wordt de macht dan onmachtig.
Afhankelijkheid is de tegenpositie van macht. Geen mens is onafhankelijk en daarom is
er vaak machtsmisbruik. Afhankelijkheid komt voort uit een behoefte waarbij je een
ander nodig hebt. Dit afhankelijkheid kan psychisch en fysiek zijn. Fysiek ben je
afhankelijk wanneer je als vluchteling tenten en voedsel nodig hebt. Psychisch ben je
afhankelijk wanneer je erkenning/waardering zoekt. Een kind heeft beide nodig.
Zowel behoefte om macht uit te oefenen als psychische afhankelijkheid is geworteld in
de persoonlijkheidsontwikkeling. Je hebt een bepaalde mate van autonomie waardoor je
meer of minder zekerheid hebt in jezelf en daardoor meer of minder afhankelijk bent.
Soms lopen macht en afhankelijkheid door elkaar. Dan wisselt wie de macht heeft en
wie afhankelijk is. Dan zie je hoe kwetsbaar macht is en hoe afhankelijk macht is van
wederzijdse samenwerking. Een voorbeeld is je voordoen als slachtoffer en hierdoor
ineens veel macht uitoefenen.
1.2 macht als tijdsverschijnsel
Tijd na 2e WW: door de macht van de overheerser was de samenleving angstig. De
samenleving verzuilde zodat er duidelijkheid was over waar je bij hoorde en er was
sociale controle. Dit was een machtig instrument om de samenleving te stabiliseren.
Jaren ’60: de opkomst van opstanden omdat men zich niet wilde laten beheersen door
het bestuur. Mensen wilden autonoom zijn. Zo ontstond een nieuwe orde.
Autonoom zijn en gelijke behandeling werd normaal en mensen raakte gewend om
onafhankelijk te zijn. Maar nog steeds is er macht.
Macht en afhankelijkheid zijn voor sw’ers belangrijk omdat het verweven is met onze
persoonlijkheidsontwikkeling.
