,Inhoud
Voorwoord.............................................................................................................................. 3
1. Inleiding.............................................................................................................................. 4
2.1 Methode Analyse.............................................................................................................. 7
2.2 Methode Interventie ontwikkeling....................................................................................11
3.1 Analyse van volksgezondheid.........................................................................................13
3.2 Analyse van gedrag........................................................................................................ 14
3.3 Analyse determinanten van gedrag.................................................................................16
3.4 Gedrags- en veranderdoelen..........................................................................................19
4. Interventieontwikkeling......................................................................................................20
5. Interventie disseminatie, implementatie............................................................................27
6. Evaluatie........................................................................................................................... 30
7. Conclusie.......................................................................................................................... 32
Literatuurlijst......................................................................................................................... 33
Bijlagen:................................................................................................................................ 44
Bijlage A: Zoekstrings........................................................................................................44
Bijlage B: Uitslagen en vragen enquête.............................................................................55
Bijlage C: Interviews.......................................................................................................... 70
Bijlage D: Enquête mail.....................................................................................................80
Bijlage E: Kostenoverzicht interventie...............................................................................81
Bijlage F: Interventie.......................................................................................................... 82
Bijlage G: Beoordelingsformulier assessment go/no go procedure...................................88
Bijlage I: Bewijsstukken van de praktische uitvoering........................................................89
2
,Voorwoord
Beste lezers,
Met trots presenteren wij dit groepsproject waarin is samengewerkt aan de implementatie
van zonnepreventie op basisscholen. Wij hebben ons ingezet om de blootstelling aan
zonnestralen bij kinderen te verminderen, om zo huidkankerincidentie te reduceren.
Middels een samenwerking met een intermediair hebben wij een praktische en signalerende
interventie mogen implementeren. Wij hopen dat dit project niet alleen bewustwording
vergroot, maar ook concrete maatregelen inspireert die nationaal kunnen worden toegepast.
Dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan dit project, van scholen tot ouders en onze
docent …. Samen kunnen wij zonveilig buitenspelen voor kinderen realiseren.
Hoogachtend,
…
3
, 1. Inleiding
Aanleiding
De incidentie van huidkanker stijgt in Nederland elk jaar met grote aantallen. Zo zijn er in
2023 een totaal van 24.394 mensen gediagnosticeerd met huidkanker, terwijl dit in het jaar
daarvoor 23.322 waren (NKR Cijfers, z.d.). Recente onderzoeken wijzen op een verband
tussen UV-schade op jongere leeftijd en de grotere kans op het ontstaan van huidkanker in
de toekomst (Jindal et al., 2020). Het benadrukken van preventieve maatregelen kan als
essentieel worden beschouwd wat betreft het risico dat zonneschade op jongere leeftijd met
zich meebrengt (Maguire-Eisen, 2013).
Probleembeschrijving
Huidkanker is de meest voorkomende kanker in Nederland en wordt onderverdeeld in drie
subcategorieën (Incidentie Huidkanker, z.d.). Volgens De Groot, et al. (2020) wordt er
gesproken over het basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Het
basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende huidkanker die zelden metastaseert.
Wel is deze na lange duur invasief en kan weefselschade veroorzaken. De
plaveiselcelcarcinoom heeft, in tegenstelling tot de BCC, na uitstel van behandeling wel een
kans om te metastaseren en is minder invasief. Tot slot is een melanoom de meest
agressieve huidkanker. Deze heeft een hoog risico op metastase en hierdoor de hoogste
mortaliteit (De Groot, et al. 2020).
De grootste invloed op het ontstaan van huidkanker is ultraviolette straling (Ahmed et al.,
2020). Er zijn twee soorten UV-straling die het aardoppervlak bereiken, UVA en UVB. UVB
komt oppervlakkig in de huid en geeft verbrandingen. Verder reikt UVA dieper in de huid en
tast collageen en elastine aan. Dit gepaard met onherstelbare schade aan het DNA, wat op
latere leeftijd huidkanker veroorzaakt (Battie et al., 2014).
Zoals eerder aangegeven geeft Ultraviolette straling op kinderleeftijd een grotere kans op
huidkanker in de toekomst (Zhong et al., 2023). Dit, omdat de huid van kinderen een
speciale anatomische structuur heeft. Bij de kinderhuid wordt het meest oppervlakkige deel
van de dermale papillen meer blootgesteld aan zonnestraling, waardoor de stamcellen in de
basale laag een hogere UV-straling ervaart. Dit kan de initiële fase van niet-melanocytaire
huidkanker bevorderen (Gilaberte & Carrascosa, 2014). De zojuist gegeven informatie
suggereert dat het essentieel is om zonnebescherming preventief te implementeren in de
jongere levensfase.
In het huidige basisonderwijs is er geen sprake van een verplichte zonnepreventie vanuit de
overheid. Er zijn in het onderwijs echter wel verplichte kerndoelen die betrekking hebben tot
het mentale en lichamelijke welzijn (wetten.nl, z.d.). De scholen mogen dit zelf invullen met
eigen lesmaterialen en lesstof (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, z.d.). Om
te kijken welke mogelijkheden er bestaan omtrent implementatie van zonnepreventie, is het
goed om te weten vanaf welke leeftijd dit rendabel is. Zo geeft Kaal (2022) aan dat kinderen
vanaf 4 jaar bijvoorbeeld meer buiten spelen. Gezien de huid dan ook pas volledig
4
Voorwoord.............................................................................................................................. 3
1. Inleiding.............................................................................................................................. 4
2.1 Methode Analyse.............................................................................................................. 7
2.2 Methode Interventie ontwikkeling....................................................................................11
3.1 Analyse van volksgezondheid.........................................................................................13
3.2 Analyse van gedrag........................................................................................................ 14
3.3 Analyse determinanten van gedrag.................................................................................16
3.4 Gedrags- en veranderdoelen..........................................................................................19
4. Interventieontwikkeling......................................................................................................20
5. Interventie disseminatie, implementatie............................................................................27
6. Evaluatie........................................................................................................................... 30
7. Conclusie.......................................................................................................................... 32
Literatuurlijst......................................................................................................................... 33
Bijlagen:................................................................................................................................ 44
Bijlage A: Zoekstrings........................................................................................................44
Bijlage B: Uitslagen en vragen enquête.............................................................................55
Bijlage C: Interviews.......................................................................................................... 70
Bijlage D: Enquête mail.....................................................................................................80
Bijlage E: Kostenoverzicht interventie...............................................................................81
Bijlage F: Interventie.......................................................................................................... 82
Bijlage G: Beoordelingsformulier assessment go/no go procedure...................................88
Bijlage I: Bewijsstukken van de praktische uitvoering........................................................89
2
,Voorwoord
Beste lezers,
Met trots presenteren wij dit groepsproject waarin is samengewerkt aan de implementatie
van zonnepreventie op basisscholen. Wij hebben ons ingezet om de blootstelling aan
zonnestralen bij kinderen te verminderen, om zo huidkankerincidentie te reduceren.
Middels een samenwerking met een intermediair hebben wij een praktische en signalerende
interventie mogen implementeren. Wij hopen dat dit project niet alleen bewustwording
vergroot, maar ook concrete maatregelen inspireert die nationaal kunnen worden toegepast.
Dank aan iedereen die heeft bijgedragen aan dit project, van scholen tot ouders en onze
docent …. Samen kunnen wij zonveilig buitenspelen voor kinderen realiseren.
Hoogachtend,
…
3
, 1. Inleiding
Aanleiding
De incidentie van huidkanker stijgt in Nederland elk jaar met grote aantallen. Zo zijn er in
2023 een totaal van 24.394 mensen gediagnosticeerd met huidkanker, terwijl dit in het jaar
daarvoor 23.322 waren (NKR Cijfers, z.d.). Recente onderzoeken wijzen op een verband
tussen UV-schade op jongere leeftijd en de grotere kans op het ontstaan van huidkanker in
de toekomst (Jindal et al., 2020). Het benadrukken van preventieve maatregelen kan als
essentieel worden beschouwd wat betreft het risico dat zonneschade op jongere leeftijd met
zich meebrengt (Maguire-Eisen, 2013).
Probleembeschrijving
Huidkanker is de meest voorkomende kanker in Nederland en wordt onderverdeeld in drie
subcategorieën (Incidentie Huidkanker, z.d.). Volgens De Groot, et al. (2020) wordt er
gesproken over het basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Het
basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende huidkanker die zelden metastaseert.
Wel is deze na lange duur invasief en kan weefselschade veroorzaken. De
plaveiselcelcarcinoom heeft, in tegenstelling tot de BCC, na uitstel van behandeling wel een
kans om te metastaseren en is minder invasief. Tot slot is een melanoom de meest
agressieve huidkanker. Deze heeft een hoog risico op metastase en hierdoor de hoogste
mortaliteit (De Groot, et al. 2020).
De grootste invloed op het ontstaan van huidkanker is ultraviolette straling (Ahmed et al.,
2020). Er zijn twee soorten UV-straling die het aardoppervlak bereiken, UVA en UVB. UVB
komt oppervlakkig in de huid en geeft verbrandingen. Verder reikt UVA dieper in de huid en
tast collageen en elastine aan. Dit gepaard met onherstelbare schade aan het DNA, wat op
latere leeftijd huidkanker veroorzaakt (Battie et al., 2014).
Zoals eerder aangegeven geeft Ultraviolette straling op kinderleeftijd een grotere kans op
huidkanker in de toekomst (Zhong et al., 2023). Dit, omdat de huid van kinderen een
speciale anatomische structuur heeft. Bij de kinderhuid wordt het meest oppervlakkige deel
van de dermale papillen meer blootgesteld aan zonnestraling, waardoor de stamcellen in de
basale laag een hogere UV-straling ervaart. Dit kan de initiële fase van niet-melanocytaire
huidkanker bevorderen (Gilaberte & Carrascosa, 2014). De zojuist gegeven informatie
suggereert dat het essentieel is om zonnebescherming preventief te implementeren in de
jongere levensfase.
In het huidige basisonderwijs is er geen sprake van een verplichte zonnepreventie vanuit de
overheid. Er zijn in het onderwijs echter wel verplichte kerndoelen die betrekking hebben tot
het mentale en lichamelijke welzijn (wetten.nl, z.d.). De scholen mogen dit zelf invullen met
eigen lesmaterialen en lesstof (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, z.d.). Om
te kijken welke mogelijkheden er bestaan omtrent implementatie van zonnepreventie, is het
goed om te weten vanaf welke leeftijd dit rendabel is. Zo geeft Kaal (2022) aan dat kinderen
vanaf 4 jaar bijvoorbeeld meer buiten spelen. Gezien de huid dan ook pas volledig
4
