Western civilization: beyond borders (7de editie) door F.X. Noble et al
Inhoudsopgave
1. Een tijd van revolutie, 1789-1815........................................................................................................................................................ 4
De oorsprong van Revolutie, 1775-1789.........................................................................................................................4
Verschillende fasen van de Revolutie, 1789-1799.......................................................................................................6
Het Napoleontische Tijdperk en het nalatenschap van de Revolutie, 1799-1815............................................8
1. De industriële transformatie van Europa, 1750-1850............................................................................................................. 11
Voorwaarden voor industrialisatie.................................................................................................................................11
Nieuwe manieren van productie......................................................................................................................................12
Invloeden op het milieu, sociaal en cultureel vlakken milieu invloeden..........................................................13
Reacties op industrialisatie...............................................................................................................................................15
2. Restauratie, reformatie en revolutie, 1814-1848....................................................................................................................... 16
Restauratie en reactie, 1814-1830..................................................................................................................................16
Ideologische confrontaties.................................................................................................................................................17
De zoektocht naar reformaties, 1830-1848.................................................................................................................19
De Revoluties van 1848.......................................................................................................................................................21
3. Nationalisme en politieke hervormingen, 1850-1880.............................................................................................................. 22
De veranderende natuur van internationale relaties..............................................................................................23
Smeden van nieuwe natie staten, 1850-1871.............................................................................................................23
Breekbare Rijken...................................................................................................................................................................25
De ontwikkeling van Westerse Democratieën............................................................................................................27
4. De tijd van optimisme, 1850-1880.................................................................................................................................................... 29
Industriële groei en toename............................................................................................................................................29
Sociale impacten van economische groei.....................................................................................................................30
Stedelijke problemen en oplossingen............................................................................................................................32
1
,Cultuur in een tijd van optimisme...................................................................................................................................32
6. Imperialisme en escalerende spanningen, 1880-1914............................................................................................................. 35
Het nieuwe imperialisme en de verspreiding van Europese invloed.................................................................35
Van optimisme naar ongerustheid: politiek en cultuur..........................................................................................37
Kwetsbare democratieën....................................................................................................................................................39
Autocratien in crisis.............................................................................................................................................................40
De komst van oorlog.............................................................................................................................................................42
7. Oorlog en revolutie, 1914-1919......................................................................................................................................................... 43
De onvoorziene patstelling................................................................................................................................................43
De ervaring van totale oorlog............................................................................................................................................45
De twee Russische revoluties van 1917........................................................................................................................46
De Nieuwe oorlog en de overwinning van de Geallieerden, 1917-1918............................................................47
De uitkomst en de impact...................................................................................................................................................49
8. De illusie van stabiliteit, 1919-1930................................................................................................................................................. 51
Het Westen en de wereld na de WO I..............................................................................................................................51
Communisme, fascisme en het nieuwe politieke spectrum...................................................................................52
Richting een massasamenleving......................................................................................................................................55
De beproevingen van de nieuwe democratieën.........................................................................................................57
De zoektocht naar betekenis in een ongeordende wereld.....................................................................................58
9. Het gekwelde decennium, 1930-1939............................................................................................................................................. 59
De Grote Depressie...............................................................................................................................................................59
De Stalinistische Revolutie in de Sovjet-Unie..............................................................................................................60
Hitler en het Nazisme in Duitsland.................................................................................................................................62
Fascistische uitdagingen en antifascistische antwoorden, 1934-1939..............................................................65
De opkomst van de Tweede Wereldoorlog, 1935-1939..........................................................................................66
10. Het tijdperk van de Tweede Wereldoorlog, 1939-1940........................................................................................................ 68
De aanval op de Sovjet-Unie en de nieuwe orde van de nazi’s..............................................................................70
2
,Een wereldwijde oorlog, 1941-1944..............................................................................................................................73
De gestalte van een geallieerde overwinning, 1944-1945......................................................................................75
De naoorlogse wereld..........................................................................................................................................................77
3
, 1. Een tijd van revolutie, 1789-1815
Hedendaags wordt de Franse Revolutie gezien als beginpunt van modern Europa: de monarchie
moest concessies aan burgers doen en de macht werd beperkt. Europa werd opgeschud door een
verschuivende machtsbalans en revolutionaire ideeën. Kritiek uitten op de koning was niet
nieuw, maar hem afzetten was revolutionair. Het volk werd de natie en zij had recht op
vertegenwoordiging in de regering.
De oorsprong van Revolutie, 1775-1789
Burgers zagen zichzelf steeds meer als wereldburger, in plaats van burger van één rijk. De
Atlantische wereld zorgde voor een praktische link tussen handel en ideeën over vrijheid. De
Onafhankelijkheidsverklaring in 1776 zorgde ervoor dat de Britse handel onder druk kwam,
waar de Fransen van probeerden te profiteerden. Door de overwinning van de kolonies in 1783
nam de vraag naar vrijheden elders toe. In Ierland, Nederland en Polen werd een poging gedaan.
De Amerikaanse Revolutie had directe invloed op de Franse Revolutie, omdat de Fransen
betrokken waren bij het Amerikaanse conflict.
Revolutionaire bewegingen in Europa
Veel Britten waren van mening dat er ministeriële hervormingen moesten komen, omdat de
opstand in de koloniën niet goed werd bestreden. Daarnaast kwamen de Ieren in 1779 in opstand
tegen de Britten, aangezien de Britten maatregelen hadden genomen ten koste van de Ierse elite
en ten voordele van het Britse rijk. De Vrijwillige Beweging, lokale militia, werd in 1782
verslagen waarna er strengere maatregelen tegen de Ieren werden ingevoerd.
Ondertussen namen de spanningen tussen de stadhouder, uit het huis van Oranje, en de
handelaren in Nederland toe. De stadhouder wilde partner van Engeland blijven, terwijl de
handelaren voorkeur voor de koloniën hadden. De steden en handelaren schreeuwden om
vrijheid, welke er in 1787 kwam doordat het huis van Oranje de macht overnam.
Beide bewegingen werden geïnspireerd door het succes van de Amerikaanse Revolutie en
de roep om politieke vrijheden. In Polen werd een begin gemaakt met hervormingen van de sjem
en op 3 mei 1791 werd Polen het eerste Europese land met een grondwet. Catharina de Grote
wilde geen grondwettelijke regering dicht bij haar autocratische regime en viel met succes in
1792 Polen binnen.
De Amerikaanse Revolutie en het koninkrijk Frankrijk
Nadat Frankrijk in de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) een groot deel van haar kolonies was
kwijtgeraakt, zette zij zich in voor een agressieve terugverovering. De Amerikaanse Revolutie
was de perfecte mogelijkheid. Met Franse militaire steun werd in 1781 de Britten, door George
Washington, in Yorktown verslagen. De afhankelijkheid werd officieel in 1783 met het Verdrag
van Parijs.
4
Inhoudsopgave
1. Een tijd van revolutie, 1789-1815........................................................................................................................................................ 4
De oorsprong van Revolutie, 1775-1789.........................................................................................................................4
Verschillende fasen van de Revolutie, 1789-1799.......................................................................................................6
Het Napoleontische Tijdperk en het nalatenschap van de Revolutie, 1799-1815............................................8
1. De industriële transformatie van Europa, 1750-1850............................................................................................................. 11
Voorwaarden voor industrialisatie.................................................................................................................................11
Nieuwe manieren van productie......................................................................................................................................12
Invloeden op het milieu, sociaal en cultureel vlakken milieu invloeden..........................................................13
Reacties op industrialisatie...............................................................................................................................................15
2. Restauratie, reformatie en revolutie, 1814-1848....................................................................................................................... 16
Restauratie en reactie, 1814-1830..................................................................................................................................16
Ideologische confrontaties.................................................................................................................................................17
De zoektocht naar reformaties, 1830-1848.................................................................................................................19
De Revoluties van 1848.......................................................................................................................................................21
3. Nationalisme en politieke hervormingen, 1850-1880.............................................................................................................. 22
De veranderende natuur van internationale relaties..............................................................................................23
Smeden van nieuwe natie staten, 1850-1871.............................................................................................................23
Breekbare Rijken...................................................................................................................................................................25
De ontwikkeling van Westerse Democratieën............................................................................................................27
4. De tijd van optimisme, 1850-1880.................................................................................................................................................... 29
Industriële groei en toename............................................................................................................................................29
Sociale impacten van economische groei.....................................................................................................................30
Stedelijke problemen en oplossingen............................................................................................................................32
1
,Cultuur in een tijd van optimisme...................................................................................................................................32
6. Imperialisme en escalerende spanningen, 1880-1914............................................................................................................. 35
Het nieuwe imperialisme en de verspreiding van Europese invloed.................................................................35
Van optimisme naar ongerustheid: politiek en cultuur..........................................................................................37
Kwetsbare democratieën....................................................................................................................................................39
Autocratien in crisis.............................................................................................................................................................40
De komst van oorlog.............................................................................................................................................................42
7. Oorlog en revolutie, 1914-1919......................................................................................................................................................... 43
De onvoorziene patstelling................................................................................................................................................43
De ervaring van totale oorlog............................................................................................................................................45
De twee Russische revoluties van 1917........................................................................................................................46
De Nieuwe oorlog en de overwinning van de Geallieerden, 1917-1918............................................................47
De uitkomst en de impact...................................................................................................................................................49
8. De illusie van stabiliteit, 1919-1930................................................................................................................................................. 51
Het Westen en de wereld na de WO I..............................................................................................................................51
Communisme, fascisme en het nieuwe politieke spectrum...................................................................................52
Richting een massasamenleving......................................................................................................................................55
De beproevingen van de nieuwe democratieën.........................................................................................................57
De zoektocht naar betekenis in een ongeordende wereld.....................................................................................58
9. Het gekwelde decennium, 1930-1939............................................................................................................................................. 59
De Grote Depressie...............................................................................................................................................................59
De Stalinistische Revolutie in de Sovjet-Unie..............................................................................................................60
Hitler en het Nazisme in Duitsland.................................................................................................................................62
Fascistische uitdagingen en antifascistische antwoorden, 1934-1939..............................................................65
De opkomst van de Tweede Wereldoorlog, 1935-1939..........................................................................................66
10. Het tijdperk van de Tweede Wereldoorlog, 1939-1940........................................................................................................ 68
De aanval op de Sovjet-Unie en de nieuwe orde van de nazi’s..............................................................................70
2
,Een wereldwijde oorlog, 1941-1944..............................................................................................................................73
De gestalte van een geallieerde overwinning, 1944-1945......................................................................................75
De naoorlogse wereld..........................................................................................................................................................77
3
, 1. Een tijd van revolutie, 1789-1815
Hedendaags wordt de Franse Revolutie gezien als beginpunt van modern Europa: de monarchie
moest concessies aan burgers doen en de macht werd beperkt. Europa werd opgeschud door een
verschuivende machtsbalans en revolutionaire ideeën. Kritiek uitten op de koning was niet
nieuw, maar hem afzetten was revolutionair. Het volk werd de natie en zij had recht op
vertegenwoordiging in de regering.
De oorsprong van Revolutie, 1775-1789
Burgers zagen zichzelf steeds meer als wereldburger, in plaats van burger van één rijk. De
Atlantische wereld zorgde voor een praktische link tussen handel en ideeën over vrijheid. De
Onafhankelijkheidsverklaring in 1776 zorgde ervoor dat de Britse handel onder druk kwam,
waar de Fransen van probeerden te profiteerden. Door de overwinning van de kolonies in 1783
nam de vraag naar vrijheden elders toe. In Ierland, Nederland en Polen werd een poging gedaan.
De Amerikaanse Revolutie had directe invloed op de Franse Revolutie, omdat de Fransen
betrokken waren bij het Amerikaanse conflict.
Revolutionaire bewegingen in Europa
Veel Britten waren van mening dat er ministeriële hervormingen moesten komen, omdat de
opstand in de koloniën niet goed werd bestreden. Daarnaast kwamen de Ieren in 1779 in opstand
tegen de Britten, aangezien de Britten maatregelen hadden genomen ten koste van de Ierse elite
en ten voordele van het Britse rijk. De Vrijwillige Beweging, lokale militia, werd in 1782
verslagen waarna er strengere maatregelen tegen de Ieren werden ingevoerd.
Ondertussen namen de spanningen tussen de stadhouder, uit het huis van Oranje, en de
handelaren in Nederland toe. De stadhouder wilde partner van Engeland blijven, terwijl de
handelaren voorkeur voor de koloniën hadden. De steden en handelaren schreeuwden om
vrijheid, welke er in 1787 kwam doordat het huis van Oranje de macht overnam.
Beide bewegingen werden geïnspireerd door het succes van de Amerikaanse Revolutie en
de roep om politieke vrijheden. In Polen werd een begin gemaakt met hervormingen van de sjem
en op 3 mei 1791 werd Polen het eerste Europese land met een grondwet. Catharina de Grote
wilde geen grondwettelijke regering dicht bij haar autocratische regime en viel met succes in
1792 Polen binnen.
De Amerikaanse Revolutie en het koninkrijk Frankrijk
Nadat Frankrijk in de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) een groot deel van haar kolonies was
kwijtgeraakt, zette zij zich in voor een agressieve terugverovering. De Amerikaanse Revolutie
was de perfecte mogelijkheid. Met Franse militaire steun werd in 1781 de Britten, door George
Washington, in Yorktown verslagen. De afhankelijkheid werd officieel in 1783 met het Verdrag
van Parijs.
4
