Lesdoelen Bestuur & Crisis – T3
Lesdoel 1: de student kan het juridisch kader dat ten grondslag ligt aan crisisbeheersing herkennen
en toepassen.
Wetgeving loopt (bijna altijd) achter op de werkelijkheid
Legaliteitsbeginsel: Het bestuursrechtelijke legaliteitsbeginsel betekent dat de uitvoerende macht
uitsluitend die bevoegdheden bezit die haar uitdrukkelijk door de (Grond)wet zijn toegekend
Voorbeelden relevante wetgeving
Wet Veiligheidsregio’s
Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni)
Wet continuïteit ondernemingen I
Crisis- en herstelwet
Gemeentewet
Telecommunicatiewet
Lesdoel 2: de student kan de verschillende beleidsinstrumenten die kunnen worden ingezet bij
crisesbeheersing herkennen en beschrijven.
Een beleidsinstrument is een middel dat wordt ingezet om een bepaald beleidsvoornemen te
realiseren
Doorgaans kunnen beleidsinstrumenten worden ingedeeld in drie categorieën: verleidend, bestraffend
en voorlichtend.
Bij crisisbeheersing worden diverse beleidsinstrumenten gebruikt om crises effectief aan te pakken en
de gevolgen te beperken. Een van de belangrijkste instrumenten is wet- en regelgeving, waarbij
noodverordeningen en specifieke crisiswetgeving snel en doeltreffend maatregelen mogelijk maken
tijdens een crisis. Daarnaast zijn beleidsplannen zoals rampenbestrijdingsplannen en
crisiscommunicatieplannen essentieel. Deze plannen beschrijven respectievelijk de procedures en
verantwoordelijkheden bij het beheersen van rampen en hoe effectieve communicatie met het publiek
wordt gewaarborgd.
Operationele protocollen, zoals draaiboeken en operationele handleidingen, bieden gedetailleerde
richtlijnen voor hulpverleners en overheidsinstanties bij het omgaan met verschillende crisissituaties.
Financiële instrumenten, zoals crisisfondsen en verzekeringen, zorgen voor financiële middelen en
dekking voor noodhulp en herstel na een crisis.
Internationale samenwerking speelt ook een cruciale rol, waarbij bilaterale en multilaterale verdragen
en internationale hulpverlening worden ingezet om samen te werken bij grensoverschrijdende crises.
Technologische instrumenten, zoals geografische informatiesystemen (GIS) en
crisismanagementsoftware, bieden geavanceerde tools voor het visualiseren van gegevens,
coördineren van hulpverlening en monitoren van de voortgang tijdens een crisis.
In de praktijk wordt elk beleidsinstrument afgestemd op de specifieke aard en omvang van de crisis.
Verder kan nog gedacht worden aan de noodbevoegdheden van de burgemeester (1)
noodverordening en noodbevel > artikel 175 en 176 gemeentewet.
Bij nationaal niveau kom je uit bij het staatsnoodrecht > zowel geschreven als ongeschreven. Voor
ongeschreven staatsnoodrecht bestaat eigenlijk geen basis in de wet en wordt dus ook maar zeer
zelden toegepast. De laatste keer was na de tweede wereldoorlog.
,Geschreven staatsnoodrecht (artikel 103 lid 1 GW): de wet bepaalt in welke gevallen ter handhaving
van de uit- of inwendige veiligheid bij koninklijk besluit een door de wet als zodanig aan te wijzen
uitzonderingstoestand kan worden afgekondigd, zij regelt de gevolgen (hoef je niet uit je hoofd te
kennen).
Nogmaals! Dit kan alleen in uitzonderlijke tijden en eigenlijk kan de staat in tijden van een ernstige
crisis het staatsnoodrecht toepassen en de staat geeft dan eigenlijk aan zich niet aan de regels te
kunnen houden.
Lesdoel 3: de student kan de toezichthouders op de uitvoerende diensten in relatie tot
crisisbeheersing benoemen en de bevoegdheden van deze toezichthouders uitleggen.
Verschillende toezichthouders spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de veiligheid, kwaliteit en
effectiviteit van de uitvoerende diensten tijdens crises.
Toezicht
Wordt niet gedaan door private partijen, maar bijvoorbeeld wel door de algemene rekenkamer.
Toezichthouders hebben dus een wettelijke basis.
Doelstelling toezicht: toezicht is gericht op het voorkomen van maatschappelijke ongewenste effecten.
Het is gericht op bescherming van zwakke belangen, het voldoen aan kwaliteitseisen, beperking van
risico’s, goede werking van markten, bedrog en concurrentievervalsing. Het verhoogt daarmee de
kwaliteit van de samenleving en vergroot het gevoel van veiligheid en het vertrouwen van individuele
burgers in de samenleving.
Belangrijke toezichthouders
ILT (inspectie leefomgeving en transport)
Autoriteit persoonsgegevens
Inspectie justitie en veiligheid
Soorten toezicht
Nalevingstoezicht toezicht op de naleving van wetten en regels.
Kwaliteitstoezicht toezicht op het verzorgen van voldoende kwaliteit onder de door
toezicht staande
Uitvoeringstoezicht toezicht po het functioneren van de hele organisatie
Interbestuurlijke toezicht toezicht door de ene overheid op de uitvoering van taken door de
andere overheid
Markttoezicht toezicht op de goede werking van de markt
Systeemtoezicht audits, managementsysteem
, Principes van toezicht
Selectief
Slagvaardig
Samenwerkend
Onafhankelijk
Transparant professioneel
Soorten toezicht
Interveniëren (intensief: intensief volgen, verbetermaatregelen)
Stimuleren (verdiepend: onderzoek onderliggende oorzaken) en
Signaleren (regulier: data, bezoeken en risicoanalyse)
Bevoegdheden van de toezichthouders is vastgelegd in de algemene wet bestuursrecht (art. 5:15 tot
5:19).
Artikel 5:15
1. Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te
betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner.
2. Zo nodig verschaft hij zich toegang met behulp van de sterke arm.
3. Hij is bevoegd zich te doen vergezellen door personen die daartoe door hem zijn aangewezen.
Artikel 5:16
Een toezichthouder is bevoegd inlichtingen te vorderen.
Artikel 5:16a
Een toezichthouder is bevoegd van personen inzage te vorderen van een identiteitsbewijs als bedoeld
in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht.
Artikel 5:17
1. Een toezichthouder is bevoegd inzage te vorderen van zakelijke gegevens en bescheiden.
2. Hij is bevoegd van de gegevens en bescheiden kopieën te maken.
3. Indien het maken van kopieën niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de gegevens en
bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk
bewijs.
Lesdoel 1: de student kan het juridisch kader dat ten grondslag ligt aan crisisbeheersing herkennen
en toepassen.
Wetgeving loopt (bijna altijd) achter op de werkelijkheid
Legaliteitsbeginsel: Het bestuursrechtelijke legaliteitsbeginsel betekent dat de uitvoerende macht
uitsluitend die bevoegdheden bezit die haar uitdrukkelijk door de (Grond)wet zijn toegekend
Voorbeelden relevante wetgeving
Wet Veiligheidsregio’s
Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni)
Wet continuïteit ondernemingen I
Crisis- en herstelwet
Gemeentewet
Telecommunicatiewet
Lesdoel 2: de student kan de verschillende beleidsinstrumenten die kunnen worden ingezet bij
crisesbeheersing herkennen en beschrijven.
Een beleidsinstrument is een middel dat wordt ingezet om een bepaald beleidsvoornemen te
realiseren
Doorgaans kunnen beleidsinstrumenten worden ingedeeld in drie categorieën: verleidend, bestraffend
en voorlichtend.
Bij crisisbeheersing worden diverse beleidsinstrumenten gebruikt om crises effectief aan te pakken en
de gevolgen te beperken. Een van de belangrijkste instrumenten is wet- en regelgeving, waarbij
noodverordeningen en specifieke crisiswetgeving snel en doeltreffend maatregelen mogelijk maken
tijdens een crisis. Daarnaast zijn beleidsplannen zoals rampenbestrijdingsplannen en
crisiscommunicatieplannen essentieel. Deze plannen beschrijven respectievelijk de procedures en
verantwoordelijkheden bij het beheersen van rampen en hoe effectieve communicatie met het publiek
wordt gewaarborgd.
Operationele protocollen, zoals draaiboeken en operationele handleidingen, bieden gedetailleerde
richtlijnen voor hulpverleners en overheidsinstanties bij het omgaan met verschillende crisissituaties.
Financiële instrumenten, zoals crisisfondsen en verzekeringen, zorgen voor financiële middelen en
dekking voor noodhulp en herstel na een crisis.
Internationale samenwerking speelt ook een cruciale rol, waarbij bilaterale en multilaterale verdragen
en internationale hulpverlening worden ingezet om samen te werken bij grensoverschrijdende crises.
Technologische instrumenten, zoals geografische informatiesystemen (GIS) en
crisismanagementsoftware, bieden geavanceerde tools voor het visualiseren van gegevens,
coördineren van hulpverlening en monitoren van de voortgang tijdens een crisis.
In de praktijk wordt elk beleidsinstrument afgestemd op de specifieke aard en omvang van de crisis.
Verder kan nog gedacht worden aan de noodbevoegdheden van de burgemeester (1)
noodverordening en noodbevel > artikel 175 en 176 gemeentewet.
Bij nationaal niveau kom je uit bij het staatsnoodrecht > zowel geschreven als ongeschreven. Voor
ongeschreven staatsnoodrecht bestaat eigenlijk geen basis in de wet en wordt dus ook maar zeer
zelden toegepast. De laatste keer was na de tweede wereldoorlog.
,Geschreven staatsnoodrecht (artikel 103 lid 1 GW): de wet bepaalt in welke gevallen ter handhaving
van de uit- of inwendige veiligheid bij koninklijk besluit een door de wet als zodanig aan te wijzen
uitzonderingstoestand kan worden afgekondigd, zij regelt de gevolgen (hoef je niet uit je hoofd te
kennen).
Nogmaals! Dit kan alleen in uitzonderlijke tijden en eigenlijk kan de staat in tijden van een ernstige
crisis het staatsnoodrecht toepassen en de staat geeft dan eigenlijk aan zich niet aan de regels te
kunnen houden.
Lesdoel 3: de student kan de toezichthouders op de uitvoerende diensten in relatie tot
crisisbeheersing benoemen en de bevoegdheden van deze toezichthouders uitleggen.
Verschillende toezichthouders spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de veiligheid, kwaliteit en
effectiviteit van de uitvoerende diensten tijdens crises.
Toezicht
Wordt niet gedaan door private partijen, maar bijvoorbeeld wel door de algemene rekenkamer.
Toezichthouders hebben dus een wettelijke basis.
Doelstelling toezicht: toezicht is gericht op het voorkomen van maatschappelijke ongewenste effecten.
Het is gericht op bescherming van zwakke belangen, het voldoen aan kwaliteitseisen, beperking van
risico’s, goede werking van markten, bedrog en concurrentievervalsing. Het verhoogt daarmee de
kwaliteit van de samenleving en vergroot het gevoel van veiligheid en het vertrouwen van individuele
burgers in de samenleving.
Belangrijke toezichthouders
ILT (inspectie leefomgeving en transport)
Autoriteit persoonsgegevens
Inspectie justitie en veiligheid
Soorten toezicht
Nalevingstoezicht toezicht op de naleving van wetten en regels.
Kwaliteitstoezicht toezicht op het verzorgen van voldoende kwaliteit onder de door
toezicht staande
Uitvoeringstoezicht toezicht po het functioneren van de hele organisatie
Interbestuurlijke toezicht toezicht door de ene overheid op de uitvoering van taken door de
andere overheid
Markttoezicht toezicht op de goede werking van de markt
Systeemtoezicht audits, managementsysteem
, Principes van toezicht
Selectief
Slagvaardig
Samenwerkend
Onafhankelijk
Transparant professioneel
Soorten toezicht
Interveniëren (intensief: intensief volgen, verbetermaatregelen)
Stimuleren (verdiepend: onderzoek onderliggende oorzaken) en
Signaleren (regulier: data, bezoeken en risicoanalyse)
Bevoegdheden van de toezichthouders is vastgelegd in de algemene wet bestuursrecht (art. 5:15 tot
5:19).
Artikel 5:15
1. Een toezichthouder is bevoegd, met medeneming van de benodigde apparatuur, elke plaats te
betreden met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner.
2. Zo nodig verschaft hij zich toegang met behulp van de sterke arm.
3. Hij is bevoegd zich te doen vergezellen door personen die daartoe door hem zijn aangewezen.
Artikel 5:16
Een toezichthouder is bevoegd inlichtingen te vorderen.
Artikel 5:16a
Een toezichthouder is bevoegd van personen inzage te vorderen van een identiteitsbewijs als bedoeld
in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht.
Artikel 5:17
1. Een toezichthouder is bevoegd inzage te vorderen van zakelijke gegevens en bescheiden.
2. Hij is bevoegd van de gegevens en bescheiden kopieën te maken.
3. Indien het maken van kopieën niet ter plaatse kan geschieden, is hij bevoegd de gegevens en
bescheiden voor dat doel voor korte tijd mee te nemen tegen een door hem af te geven schriftelijk
bewijs.
