MEDIABELEID
SAMENVATTING 2023 – 2024
Deel 1: inleiding, mediabeleid en mediabeleidsprincipes
1.1 Wat is mediabeleid?
1.1.1 Mediabeleid, mediaregulering en media governance?
1.1.2 Mediabeleid verschilt naargelang context
1.2 Mediabeleidsprincipes
1.2.1 Mediavrijheid, informatie – en communicatievrijheid
1.2.2 Universaliteit en toegang (acces)
1.2.3 Diversiteit, pluralisme en pluriformiteit
1.2.4 Kwaliteit
1.2.5 Onpartijdigheid, objectiviteit en neutraliteit
1.2.6 Betrouwbaarheid (trust, fairness and accuracy)
1.2.7 Privacy en bescherming van persoonsgegevens
1.2.8 Antidiscriminatie, antiracisme, haatspraak en bescherming minderjarigen
1.3 Normativiteit en mediabeleid: 3 benaderingen
1.3.1 Mediabeleid is altijd een cultureel beleid
1.3.2 Mediabeleid is altijd een economisch beleid
1.3.3 Mediabeleid is altijd een sociaal beleid
Deel 2: instrumenten van een mediabeleid
2.1 Paradigmatische omwenteling
2.1.1 Fase 1: media binnen grenzen → managing scarcity
2.1.2 Fase 2: media zonder grenzen → managing frontiers
2.1.3 Fase 3: media over de grenzen → managing abundance
2.1.4 Fase 4: 2010s – nu
2.2 De actoren en instrumenten van het Vlaamse, Belgische en Europese mediabeleid
2.2.1 Mondiaal niveau
2.2.2 Europees niveau
2.2.3 Europese regelgeving
2.2.4 Belangrijke Europese regelgeving voor de mediasector bij ons
2.2.5 Federaal niveau
2.2.6 Vlaams niveau (idem in Franstalig België)
2.3 Het mediabeleidsproces in Vlaanderen
2.3.1 Casus: de nieuwe investeringsverplichting voor niet – lineaire omroepen ... (Netflix taks)
2.4 De regulatoren
2.4.1 Context
2.4.2 Vlaamse regulator voor de media
2.4.3 Belgisch instituut voor postdiensten en telecommunicatie BIPT
1
, 2.4.4 Belgische mededingingsautoriteit
2.4.5 Gegevensbeschermingsautoriteit
2.4.6 Zelfregulering
Deel 3: articulatie van een mediabeleid
3.1 Uitwerking van een beleid: Publieke omroep
3.1.1 Evoluties: de publieke omroep
3.1.2 Publieke omroepen: verschillende modellen
3.1.3 Perspectieven op de legitimiteit van de PO
3.1.4 VRT: opdracht en organisatie
3.1.5 Centrale uitdagingen voor de publieke omroepen
3.2 Uitwerking van een beleid: Private omroepen / televisie (particulier)
3.2.1 Het ecosysteem
3.2.2 Beleidskader private omroepen
3.2.3 Ontstaan en evolutie
3.2.4 Uitdagingen voor private omroepen
3.2.5 Strategieën van private omroepen
3.3 Uitwerking van een beleid: Regionale omroepen / televisie
3.3.1 Context en historiek
3.3.2 Businessmodel en financieringskader
3.4 Uitwerking van een beleid: Onafhankelijke producenten
3.4.1 Ontstaan en evolutie van de onafhankelijke productiesector
3.4.2 Uitdagingen en verschuivingen
3.4.3 Beleidsinstrumenten
3.5 Uitwerking van een beleid: Ondersteuning voor de audiovisuele sector: film
3.5.1 Context
3.5.2 De Europese filmmarkt
3.5.3 Vlaams beleid voor film
3.6 Uitwerking van een beleid: Mediaconcentratie en ondersteuning aan de pers
3.6.1 Context uitgeverssector in Vlaanderen / Europa
3.6.2 Evoluties en uitdagingen
3.6.3 Beleidsondersteuning voor de pers
3.6.4 Huidige beleidsuitdagingen pers – en uitgeverssector
3.7 Uitwerking van een beleid: Sociale media
3.7.1 Context
3.7.2 Bepalingen van toepassing voor platformen
2
,Deel 1: inleiding, mediabeleid en mediabeleidsprincipes
1.1 Wat is mediabeleid?
Definitie mediabeleid
➔ “Policy – making is a process that concerns the interaction between different actors, the institutional
structures within which they work and the objectives that they pursue”
• Different actors: verschillende factoren in hetzelfde beleid (bv adverteerders, publiek, influencers,
partners, omroepen, platformen). Wie wil iets zeggen of veranderen?
• Institutional structures: (regulatoren, politieke partijen, regering, ministeries, Europese raad, EU)
• Objectives: doelstelling of belangen die ze nastreven in het proces
Visie Harold Laswell
➔ Visie op mediabeleid: het uitwerken van bepaalde processen voor het oplossen van problemen in het belang
van het publiek
➔ Visie Harold Laswell: klemtoon op absolute objectiviteit, transparant, geïnformeerde partijen, die waardevrij
handelen in het algemeen belang
➔ Volgens hem gaan slimme mensen rationele beslissingen nemen als ze samenkomen en discussiëren. Maar
dat is niet altijd zo. Er spelen verschillende zaken mee ne het kan zijn dat sommige belangen meer doorwegen
dan andere belangen.
• Beleid gemaakt in officiële beleidsorganen, met niet 1 actor die hele proces domineert
• Gebaseerd op een aantal leidende principes: transparantie, expertise, etc.
• Beleid aangepast als gevolg van veranderingen op technologisch of economisch vlak (bv. Digitalisering,
regulering sociale media, regulering slimme wagens, etc.)
• Beleid resultante van pluralistisch proces met inspraak van bepaalde partijen
➔ Mediabeleid is een rationeel proces waarbij er een synthese gemaakt wordt van wat de best mogelijke
oplossing is in het belang van het publiek en uiteindelijk wordt dan ook de beste beslissing genomen en ter
uitvoering gebracht. Het legt de klemtoon op absolute objectiviteit, geïnformeerde partijen, die waardevrije
handelen in het algemeen belang
• Idealiter maar niet altijd mogelijk, er is conflict of ideologie verbonden.
• Nooit de beste oplossing mogelijk, te rationeel en eenzijdig perspectief
➔ Maar mediabeleid is:
• Geen mechanistisch, technocratisch en objectief proces
• Niet alle actoren nemen op dezelfde manier deel aan beleidsproces (beperkte
elite die sterker mediabeleidsvorming kunnen beïnvloeden)
3
, o Sommige belangen kunnen meer doorwegen dan anderen
o Sommige actoren nemen meer deel aan het beleidsproces dan anderen
• Verschillend naargelang de context
o Wat als belangrijk wordt gezien afhankelijk van de factoren
o Andere contexten leiden tot andere beslissingen
• Gevolg van (ideologische of politieke) keuzes
o Wat als mediabeleid gezien wordt is inherent politiek. Wat een beleidsprobleem is, is ook
politiek. Politici zien graag hun eigen belangen of die van hun achterban. Telkens voor een stuk
geschreven met oog naar wie de ministers zijn en bij hen in een goed daglicht staat (Vlaamse
Identiteit in beheersovereenkomst om in de kaarten van regering te spelen: minister Jambon)
o Ook niet zo slecht: zo ook zichtbaar welke belangen erin zitten
• Evenveel meningen als actoren (dus niet democratisch)
➢ Je denkt misschien dat dit slecht is, maar soms is dit ook goed. Het is goed dat bepaalde accenten gelegd
worden in het mediabeleid zodat bepaalde politieke keuzes gemaakt kunnen worden want niets is waardevrij.
Ook verschillende actoren zijn belangrijker dan anderen,.
• Het is niet omdat iets minder equiped is dat hun argumenten minder zijn. Hun meningen zullen wel
minder doorwegen.
➔ Mediabeleid is dus?
• Ingebed in ideologische en politieke context
• Bv de contouren van neoliberalisme; gecorrigeerde marktwerking
o Gevolgen voor publieke omroepbeleid
o Gevolgen voor cultuursubsidies
o Idee dat vrije markt beste garantie is op pluralisme: mededingingsbeleid
• Maar: constante wisselwerking, niet eenzijdig overgenomen
➔ Kortom, mediabeleid is:
• Meer dan alleen de instellingen of organen die beleid maken
4
SAMENVATTING 2023 – 2024
Deel 1: inleiding, mediabeleid en mediabeleidsprincipes
1.1 Wat is mediabeleid?
1.1.1 Mediabeleid, mediaregulering en media governance?
1.1.2 Mediabeleid verschilt naargelang context
1.2 Mediabeleidsprincipes
1.2.1 Mediavrijheid, informatie – en communicatievrijheid
1.2.2 Universaliteit en toegang (acces)
1.2.3 Diversiteit, pluralisme en pluriformiteit
1.2.4 Kwaliteit
1.2.5 Onpartijdigheid, objectiviteit en neutraliteit
1.2.6 Betrouwbaarheid (trust, fairness and accuracy)
1.2.7 Privacy en bescherming van persoonsgegevens
1.2.8 Antidiscriminatie, antiracisme, haatspraak en bescherming minderjarigen
1.3 Normativiteit en mediabeleid: 3 benaderingen
1.3.1 Mediabeleid is altijd een cultureel beleid
1.3.2 Mediabeleid is altijd een economisch beleid
1.3.3 Mediabeleid is altijd een sociaal beleid
Deel 2: instrumenten van een mediabeleid
2.1 Paradigmatische omwenteling
2.1.1 Fase 1: media binnen grenzen → managing scarcity
2.1.2 Fase 2: media zonder grenzen → managing frontiers
2.1.3 Fase 3: media over de grenzen → managing abundance
2.1.4 Fase 4: 2010s – nu
2.2 De actoren en instrumenten van het Vlaamse, Belgische en Europese mediabeleid
2.2.1 Mondiaal niveau
2.2.2 Europees niveau
2.2.3 Europese regelgeving
2.2.4 Belangrijke Europese regelgeving voor de mediasector bij ons
2.2.5 Federaal niveau
2.2.6 Vlaams niveau (idem in Franstalig België)
2.3 Het mediabeleidsproces in Vlaanderen
2.3.1 Casus: de nieuwe investeringsverplichting voor niet – lineaire omroepen ... (Netflix taks)
2.4 De regulatoren
2.4.1 Context
2.4.2 Vlaamse regulator voor de media
2.4.3 Belgisch instituut voor postdiensten en telecommunicatie BIPT
1
, 2.4.4 Belgische mededingingsautoriteit
2.4.5 Gegevensbeschermingsautoriteit
2.4.6 Zelfregulering
Deel 3: articulatie van een mediabeleid
3.1 Uitwerking van een beleid: Publieke omroep
3.1.1 Evoluties: de publieke omroep
3.1.2 Publieke omroepen: verschillende modellen
3.1.3 Perspectieven op de legitimiteit van de PO
3.1.4 VRT: opdracht en organisatie
3.1.5 Centrale uitdagingen voor de publieke omroepen
3.2 Uitwerking van een beleid: Private omroepen / televisie (particulier)
3.2.1 Het ecosysteem
3.2.2 Beleidskader private omroepen
3.2.3 Ontstaan en evolutie
3.2.4 Uitdagingen voor private omroepen
3.2.5 Strategieën van private omroepen
3.3 Uitwerking van een beleid: Regionale omroepen / televisie
3.3.1 Context en historiek
3.3.2 Businessmodel en financieringskader
3.4 Uitwerking van een beleid: Onafhankelijke producenten
3.4.1 Ontstaan en evolutie van de onafhankelijke productiesector
3.4.2 Uitdagingen en verschuivingen
3.4.3 Beleidsinstrumenten
3.5 Uitwerking van een beleid: Ondersteuning voor de audiovisuele sector: film
3.5.1 Context
3.5.2 De Europese filmmarkt
3.5.3 Vlaams beleid voor film
3.6 Uitwerking van een beleid: Mediaconcentratie en ondersteuning aan de pers
3.6.1 Context uitgeverssector in Vlaanderen / Europa
3.6.2 Evoluties en uitdagingen
3.6.3 Beleidsondersteuning voor de pers
3.6.4 Huidige beleidsuitdagingen pers – en uitgeverssector
3.7 Uitwerking van een beleid: Sociale media
3.7.1 Context
3.7.2 Bepalingen van toepassing voor platformen
2
,Deel 1: inleiding, mediabeleid en mediabeleidsprincipes
1.1 Wat is mediabeleid?
Definitie mediabeleid
➔ “Policy – making is a process that concerns the interaction between different actors, the institutional
structures within which they work and the objectives that they pursue”
• Different actors: verschillende factoren in hetzelfde beleid (bv adverteerders, publiek, influencers,
partners, omroepen, platformen). Wie wil iets zeggen of veranderen?
• Institutional structures: (regulatoren, politieke partijen, regering, ministeries, Europese raad, EU)
• Objectives: doelstelling of belangen die ze nastreven in het proces
Visie Harold Laswell
➔ Visie op mediabeleid: het uitwerken van bepaalde processen voor het oplossen van problemen in het belang
van het publiek
➔ Visie Harold Laswell: klemtoon op absolute objectiviteit, transparant, geïnformeerde partijen, die waardevrij
handelen in het algemeen belang
➔ Volgens hem gaan slimme mensen rationele beslissingen nemen als ze samenkomen en discussiëren. Maar
dat is niet altijd zo. Er spelen verschillende zaken mee ne het kan zijn dat sommige belangen meer doorwegen
dan andere belangen.
• Beleid gemaakt in officiële beleidsorganen, met niet 1 actor die hele proces domineert
• Gebaseerd op een aantal leidende principes: transparantie, expertise, etc.
• Beleid aangepast als gevolg van veranderingen op technologisch of economisch vlak (bv. Digitalisering,
regulering sociale media, regulering slimme wagens, etc.)
• Beleid resultante van pluralistisch proces met inspraak van bepaalde partijen
➔ Mediabeleid is een rationeel proces waarbij er een synthese gemaakt wordt van wat de best mogelijke
oplossing is in het belang van het publiek en uiteindelijk wordt dan ook de beste beslissing genomen en ter
uitvoering gebracht. Het legt de klemtoon op absolute objectiviteit, geïnformeerde partijen, die waardevrije
handelen in het algemeen belang
• Idealiter maar niet altijd mogelijk, er is conflict of ideologie verbonden.
• Nooit de beste oplossing mogelijk, te rationeel en eenzijdig perspectief
➔ Maar mediabeleid is:
• Geen mechanistisch, technocratisch en objectief proces
• Niet alle actoren nemen op dezelfde manier deel aan beleidsproces (beperkte
elite die sterker mediabeleidsvorming kunnen beïnvloeden)
3
, o Sommige belangen kunnen meer doorwegen dan anderen
o Sommige actoren nemen meer deel aan het beleidsproces dan anderen
• Verschillend naargelang de context
o Wat als belangrijk wordt gezien afhankelijk van de factoren
o Andere contexten leiden tot andere beslissingen
• Gevolg van (ideologische of politieke) keuzes
o Wat als mediabeleid gezien wordt is inherent politiek. Wat een beleidsprobleem is, is ook
politiek. Politici zien graag hun eigen belangen of die van hun achterban. Telkens voor een stuk
geschreven met oog naar wie de ministers zijn en bij hen in een goed daglicht staat (Vlaamse
Identiteit in beheersovereenkomst om in de kaarten van regering te spelen: minister Jambon)
o Ook niet zo slecht: zo ook zichtbaar welke belangen erin zitten
• Evenveel meningen als actoren (dus niet democratisch)
➢ Je denkt misschien dat dit slecht is, maar soms is dit ook goed. Het is goed dat bepaalde accenten gelegd
worden in het mediabeleid zodat bepaalde politieke keuzes gemaakt kunnen worden want niets is waardevrij.
Ook verschillende actoren zijn belangrijker dan anderen,.
• Het is niet omdat iets minder equiped is dat hun argumenten minder zijn. Hun meningen zullen wel
minder doorwegen.
➔ Mediabeleid is dus?
• Ingebed in ideologische en politieke context
• Bv de contouren van neoliberalisme; gecorrigeerde marktwerking
o Gevolgen voor publieke omroepbeleid
o Gevolgen voor cultuursubsidies
o Idee dat vrije markt beste garantie is op pluralisme: mededingingsbeleid
• Maar: constante wisselwerking, niet eenzijdig overgenomen
➔ Kortom, mediabeleid is:
• Meer dan alleen de instellingen of organen die beleid maken
4
