Psychologie periode 1
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en wetenschap
Psyche = geest
Logie = gebied van studie
‘De studie van de geest’
Wetenschappelijke studie van geest (interne processen) en gedrag (externe processen).
(empirisch onderzoek)
Drie ‘soorten’ psychologen
- Experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen)
- Psychologie docenten
- Toegepast psychologen
Richtingen binnen de psychologie
- Klinische psychologie
- Onderwijspsychologie
- Gezondheidspsychologie
- Arbeids- en organisatiepsychologie
- Forensische psychologie
- Sportpsychologie
- Omgevingspsychologie
- Etc.
Psycholoog: geen medicijnen voorschrijven
Psychiater: wel medicijnen voorschijven
Wetenschap of niet? Uitgaan van de feiten verantwoorden
Psychologie gaat over de 3G’s:
1. Gedachten: intern proces niet observeerbaar
2. Gevoel: intern proces niet observeerbaar
3. Gedrag: extern proces wel observeerbaar
6 perspectieven (invalshoeken op gedachten, gevoelens en gedrag)
1. Biologisch perspectief
- Oorzaak gedrag in zenuwstelsel, endocriene stelsel (hormonen) en de genen
- Medicijnen vaak voorgeschreven vanuit dit perspectief
- Neurowetenschap
- Evolutionaire psychologie (Charles Darwin)
2. Cognitief perspectief
- Introspectie: interne processen die niet waarneembaar zijn
- Nadruk op: gewaarwording, leren, denken, geheugen
- Gedachten leiden tot gevel en gedrag
3. Behavioristisch perspectief
- Direct waarneembaar gedrag
- Gedrag is volledig aangeleerd
- Tabula rasa: als kind worden we geboren als een ongeschreven blad
, - Grote bijdrage in het begrijpen hoe mensen (gedrag) leren (Skinner)
- Klassieke en operante conditionering
4. Vanuit de gehele persoon
a. Psychodynamisch (Sigmund Freud)
- Onbewuste geest (zorgt ervoor dat we bepaald gedrag vertonen)
- Psychoanalyse: therapievorm waar je opzoekt gaat naar het onbewuste
- Nadruk op geestelijke stoornissen (psychopathologie)
b. Humanistische psychologie (Maslov)
- Nadruk op: mogelijkheden, groei, potenties, optimaal gebruik maken van talenten
c. Psychologie van karaktertrekken en temperament
- Verschillen tussen mensen ontstaan uitverschillen in blijvende kenmerken en
neigingen, die karaktertrekken en temperamenten worden genoemd
5. Ontwikkelingsperspectief
- Nature <--> Nurture
- Mensen veranderen op voorspelbare wijze naarmate de invloeden van erfelijkheid en
omgeving zich in de loop van de tijd ontplooien
- Levenslooppsychologie
6. Socioculturele perspectief
- Sociale invloeden; bijv. omgeving
- Cultuur en culturele verschillen (bijvoorbeeld assertiviteit; opkomen voor jezelf)
, Hoofdstuk 2: sensatie en perceptie
Sensatie – sensorische fase (eerste gewaarwording) in zintuigen
Perceptie – perceptuele fase (eigenlijke waarneming en interpretatie) in hersenen
Waarnemen
- Zintuigelijke indrukken zijn neurale representaties, geen werkelijke stimuli
- Niet rechtstreeks in de hersenen
Transductie
- Omvorming van fysische energie in neurale (zenuw) impulsen
Stimulatie van zintuig activatie van receptoren transductie sensatie perceptie
Sensorische adaptatie: aanpassing bij langdurige prikkeling
Bijv.: eerste keer als je in de zee springt is het koud, naarmate je langer erin zit wordt het
warm, een golf kan het dan weer even koud maken.
Waarnemingsdrempels
- Absolute drempel: de kracht van de bron/energie die er minimaal moet zijn om iets
waar te nemen, bijv.: geluid bepaalde sterkte hebben wil je het kunnen horen
- Juist waarneembare verschil (JWV) verschildrempel, bijv. hoe veel moet er aan de
knop gedraaid worden dat het licht veranderd in een collegezaal
- Wet van Weber: naarmate hoe sterker de bron in eerste instantie, hoe veel meer
verschil er moet zijn wil je verandering opmaken. Is het maar een kleinere bron zul je
veel minder verschil moeten maken, wil je het opmerken.
- Signaaldetectietheorie: of/hoe we iets waarnemen heeft te maken met:
Stimulus
Achtergrond
Detector
Zintuigen functie:
- Fysische stimulatie omzetten in neurale impulsen
- Gevoeliger voor verandering dan voor constante stimuli
- Onderscheiden zich door soort stimuli en gespecialiseerde verwerkingsgebieden in de
hersenen
Gezichtsvermogen
- We kijken met onze ogen, maar we zien met onze hersenen
- Verwerking lichtgolven in visuele cortex
Perceptie geeft betekenis aan sensatie beeldvorming percept
Perceptuele verwerking door:
- Wat (object en context) en waar (locatie in de ruimte) route
- Kenmerkdetectoren (bijvoorbeeld voor gezichten)
- Bottom-up = stimulus gestuurde verwerking met name de
eigenschappen/kenmerken van een object die bepalen hoe en wat we waarnemen
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en wetenschap
Psyche = geest
Logie = gebied van studie
‘De studie van de geest’
Wetenschappelijke studie van geest (interne processen) en gedrag (externe processen).
(empirisch onderzoek)
Drie ‘soorten’ psychologen
- Experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen)
- Psychologie docenten
- Toegepast psychologen
Richtingen binnen de psychologie
- Klinische psychologie
- Onderwijspsychologie
- Gezondheidspsychologie
- Arbeids- en organisatiepsychologie
- Forensische psychologie
- Sportpsychologie
- Omgevingspsychologie
- Etc.
Psycholoog: geen medicijnen voorschrijven
Psychiater: wel medicijnen voorschijven
Wetenschap of niet? Uitgaan van de feiten verantwoorden
Psychologie gaat over de 3G’s:
1. Gedachten: intern proces niet observeerbaar
2. Gevoel: intern proces niet observeerbaar
3. Gedrag: extern proces wel observeerbaar
6 perspectieven (invalshoeken op gedachten, gevoelens en gedrag)
1. Biologisch perspectief
- Oorzaak gedrag in zenuwstelsel, endocriene stelsel (hormonen) en de genen
- Medicijnen vaak voorgeschreven vanuit dit perspectief
- Neurowetenschap
- Evolutionaire psychologie (Charles Darwin)
2. Cognitief perspectief
- Introspectie: interne processen die niet waarneembaar zijn
- Nadruk op: gewaarwording, leren, denken, geheugen
- Gedachten leiden tot gevel en gedrag
3. Behavioristisch perspectief
- Direct waarneembaar gedrag
- Gedrag is volledig aangeleerd
- Tabula rasa: als kind worden we geboren als een ongeschreven blad
, - Grote bijdrage in het begrijpen hoe mensen (gedrag) leren (Skinner)
- Klassieke en operante conditionering
4. Vanuit de gehele persoon
a. Psychodynamisch (Sigmund Freud)
- Onbewuste geest (zorgt ervoor dat we bepaald gedrag vertonen)
- Psychoanalyse: therapievorm waar je opzoekt gaat naar het onbewuste
- Nadruk op geestelijke stoornissen (psychopathologie)
b. Humanistische psychologie (Maslov)
- Nadruk op: mogelijkheden, groei, potenties, optimaal gebruik maken van talenten
c. Psychologie van karaktertrekken en temperament
- Verschillen tussen mensen ontstaan uitverschillen in blijvende kenmerken en
neigingen, die karaktertrekken en temperamenten worden genoemd
5. Ontwikkelingsperspectief
- Nature <--> Nurture
- Mensen veranderen op voorspelbare wijze naarmate de invloeden van erfelijkheid en
omgeving zich in de loop van de tijd ontplooien
- Levenslooppsychologie
6. Socioculturele perspectief
- Sociale invloeden; bijv. omgeving
- Cultuur en culturele verschillen (bijvoorbeeld assertiviteit; opkomen voor jezelf)
, Hoofdstuk 2: sensatie en perceptie
Sensatie – sensorische fase (eerste gewaarwording) in zintuigen
Perceptie – perceptuele fase (eigenlijke waarneming en interpretatie) in hersenen
Waarnemen
- Zintuigelijke indrukken zijn neurale representaties, geen werkelijke stimuli
- Niet rechtstreeks in de hersenen
Transductie
- Omvorming van fysische energie in neurale (zenuw) impulsen
Stimulatie van zintuig activatie van receptoren transductie sensatie perceptie
Sensorische adaptatie: aanpassing bij langdurige prikkeling
Bijv.: eerste keer als je in de zee springt is het koud, naarmate je langer erin zit wordt het
warm, een golf kan het dan weer even koud maken.
Waarnemingsdrempels
- Absolute drempel: de kracht van de bron/energie die er minimaal moet zijn om iets
waar te nemen, bijv.: geluid bepaalde sterkte hebben wil je het kunnen horen
- Juist waarneembare verschil (JWV) verschildrempel, bijv. hoe veel moet er aan de
knop gedraaid worden dat het licht veranderd in een collegezaal
- Wet van Weber: naarmate hoe sterker de bron in eerste instantie, hoe veel meer
verschil er moet zijn wil je verandering opmaken. Is het maar een kleinere bron zul je
veel minder verschil moeten maken, wil je het opmerken.
- Signaaldetectietheorie: of/hoe we iets waarnemen heeft te maken met:
Stimulus
Achtergrond
Detector
Zintuigen functie:
- Fysische stimulatie omzetten in neurale impulsen
- Gevoeliger voor verandering dan voor constante stimuli
- Onderscheiden zich door soort stimuli en gespecialiseerde verwerkingsgebieden in de
hersenen
Gezichtsvermogen
- We kijken met onze ogen, maar we zien met onze hersenen
- Verwerking lichtgolven in visuele cortex
Perceptie geeft betekenis aan sensatie beeldvorming percept
Perceptuele verwerking door:
- Wat (object en context) en waar (locatie in de ruimte) route
- Kenmerkdetectoren (bijvoorbeeld voor gezichten)
- Bottom-up = stimulus gestuurde verwerking met name de
eigenschappen/kenmerken van een object die bepalen hoe en wat we waarnemen
