16.1 Achillespees
Celstofwisseling:
Beweging: hiervoor heb je botten, spieren gewrichten nodig. En natuurlijk energie.
Training: hierdoor kunnen spieren meer kracht zetten en krijgen zij een groter
uithoudingsvermogen.
Botten: zijn nodig om krachten van de spieren goed op te vangen en soepele
gewrichten dragen.
Pees: stevige band van gespecialiseerde bindweefselcellen die een spier aan een
bot verbindt. Met als functie het overdragen van kracht ontwikkeld door de spier op
het bot.
Een pees bestaat uit veel collageenmoleculen die samen een
collageenfibril vormen. De fibrillen vormen weer collageenvezels in dicht
opeengepakte parallel lopende bundels.
Bevat veel tussencelstof: hier geven bindweefselcellen stoffen als collageen
af, waardoor er een samenhangend geheel ontstaat.
1
,Lopen:
Bij het lopen komst eerst je hiel op de grond. Die klap drukt je achillespees (= de
grootse pees van het lichaam) wat in elkaar. Je kuitspier trekt vervolgens samen,
maar je voet blijft op de grond. De verkorting geeft een verlening van de
achillespees, daarmee slaat de kuitspier veel energie op, die vrij komt bij de afzet
van de voet op de grond.
Bij hardlopen verlengt de achillespees veel meer.
Verschil in werking pezen / blades
Tijdens het lopen werken de achillespezen en de blades als springveer. De energie concentreert zich
in de punt van de blade. Komt de energie vrij, dan beweegt de Loper naar voren. Blades wegen minder
dan onderbenen. Een atleet met blades kan daardoor een hoger beenritme bereiken dan een gewone
atleet. Een gewone loper kan echter met zijn kuitspieren meer kracht zetten.
Collageenfibrillen:
Zijn opgebouwd uit duizenden moleculen collageen, gemaakt door
bindweefselcellen.
De moleculen liggen in de lengterichting
van de pees.
Gap junctions:
Zijn eiwitpoorten tussen twee cellen. Via
deze gap junctions kunnen ionen snel van
de ene naar de andere cel. Dat maakt
gecoördineerd reageren mogelijk.
Is één cel geactiveerd dan raken via de
‘gap junctions’ alle cellen geactiveerd.
Binnen 24 uur na de spanning maken de
bindweefselcellen extra collageen.
Blessure en reparatie
Pezen genezen langzaam, doordat ze slecht doorbloedt zijn. Alleen de
bindweefselvliezen rond de bundels collageenvezels bevatten enkele bloedvaten.
Het herstel gebeurt in drie stappen
1. Ontstekingsfase: granulocyten (witte bloedcellen) eten bijvoorbeeld bacteriën
op. Door middel van cytokinen reageren ook andere cellen als macrofagen en
gaan bindweefselcellen collagenase (breekt beschadigd collageen af) maken.
2. Fibroblasten fase: de bindweefselcellen gaan extra collageen maken. Hierdoor
wordt trekvast collageenvezel gemaakt die dwarsverbindingen maken en in het
verlengde van de trekrichting komen te liggen: de pees wint aan sterkte.
3. Remodulleringsfase: gaan de weg gaan de collageenvezels rangschrikken in
de trekrichting. Het stimuleren van de pees stimuleert het herstel.
2
, 16.2 Spieren
Willekeurige spieren
1. Dwarsgestreept spierweefsel
ook wel skeletspieren genoemd
aangestuurd door motorisch centrum in hersenen
werken snel maar niet langdurig
Onwillekeurige spieren
1. Gladspierweefsel
regelen werking holle organen (bijv. darmen, bloedvaten, pupil)
niet onder invloed van “wil” (via sympatisch
of parasympatisch zenuwstelsel)
traag en langdurig
2. Hartspierweefsel
Bouw lijkt op dwarsgestreept spierweefsel
Niet aangestuurd door motorisch centrum
Uitrekken
Spieren trekken zich samen. Na samentrekking
komt in de spier geen Ca2+ ionen meer vrij,
daardoor kan myosine niet opnieuw aan actine binden. De verbindingen
tussen myosine en actine blijven verbroken. Daarom zijn er
antagonisten nodig, zwaartekracht of elastisch spierweefsel.
Antagonistische paren: een paar spieren, bestaan uit een
samentrekkende- en een ontspannende spier. De spieren hebben
een tegengestelde werking.
Bouw dwarsgestreept spierweefsel:
Pees
Spier zit vast aan het bot met een pees (= skeletspieren /
dwarsgestreepte spieren) De pees zelf trekt niet samen.
Spiervezel
Spiervezel is eigenlijk een lange veelkernige cel. Elke
vezel bevat een serie geschakelde myofibrillen. Elke spier
is opgebouwd uit bundels spiervezels omgeven door
bindweefsel met bloedvaten.
Myofibril (langgerekte eiwitfilamenten)
Bestaat uit op elkaar aansluitende onderdelen die telkens
dezelfde bouw hebben, dit zijn de sarcomeren.
Sarcomeer
Dit zijn de functionele eenheden van de dwarsgestreepte
spier
3
Celstofwisseling:
Beweging: hiervoor heb je botten, spieren gewrichten nodig. En natuurlijk energie.
Training: hierdoor kunnen spieren meer kracht zetten en krijgen zij een groter
uithoudingsvermogen.
Botten: zijn nodig om krachten van de spieren goed op te vangen en soepele
gewrichten dragen.
Pees: stevige band van gespecialiseerde bindweefselcellen die een spier aan een
bot verbindt. Met als functie het overdragen van kracht ontwikkeld door de spier op
het bot.
Een pees bestaat uit veel collageenmoleculen die samen een
collageenfibril vormen. De fibrillen vormen weer collageenvezels in dicht
opeengepakte parallel lopende bundels.
Bevat veel tussencelstof: hier geven bindweefselcellen stoffen als collageen
af, waardoor er een samenhangend geheel ontstaat.
1
,Lopen:
Bij het lopen komst eerst je hiel op de grond. Die klap drukt je achillespees (= de
grootse pees van het lichaam) wat in elkaar. Je kuitspier trekt vervolgens samen,
maar je voet blijft op de grond. De verkorting geeft een verlening van de
achillespees, daarmee slaat de kuitspier veel energie op, die vrij komt bij de afzet
van de voet op de grond.
Bij hardlopen verlengt de achillespees veel meer.
Verschil in werking pezen / blades
Tijdens het lopen werken de achillespezen en de blades als springveer. De energie concentreert zich
in de punt van de blade. Komt de energie vrij, dan beweegt de Loper naar voren. Blades wegen minder
dan onderbenen. Een atleet met blades kan daardoor een hoger beenritme bereiken dan een gewone
atleet. Een gewone loper kan echter met zijn kuitspieren meer kracht zetten.
Collageenfibrillen:
Zijn opgebouwd uit duizenden moleculen collageen, gemaakt door
bindweefselcellen.
De moleculen liggen in de lengterichting
van de pees.
Gap junctions:
Zijn eiwitpoorten tussen twee cellen. Via
deze gap junctions kunnen ionen snel van
de ene naar de andere cel. Dat maakt
gecoördineerd reageren mogelijk.
Is één cel geactiveerd dan raken via de
‘gap junctions’ alle cellen geactiveerd.
Binnen 24 uur na de spanning maken de
bindweefselcellen extra collageen.
Blessure en reparatie
Pezen genezen langzaam, doordat ze slecht doorbloedt zijn. Alleen de
bindweefselvliezen rond de bundels collageenvezels bevatten enkele bloedvaten.
Het herstel gebeurt in drie stappen
1. Ontstekingsfase: granulocyten (witte bloedcellen) eten bijvoorbeeld bacteriën
op. Door middel van cytokinen reageren ook andere cellen als macrofagen en
gaan bindweefselcellen collagenase (breekt beschadigd collageen af) maken.
2. Fibroblasten fase: de bindweefselcellen gaan extra collageen maken. Hierdoor
wordt trekvast collageenvezel gemaakt die dwarsverbindingen maken en in het
verlengde van de trekrichting komen te liggen: de pees wint aan sterkte.
3. Remodulleringsfase: gaan de weg gaan de collageenvezels rangschrikken in
de trekrichting. Het stimuleren van de pees stimuleert het herstel.
2
, 16.2 Spieren
Willekeurige spieren
1. Dwarsgestreept spierweefsel
ook wel skeletspieren genoemd
aangestuurd door motorisch centrum in hersenen
werken snel maar niet langdurig
Onwillekeurige spieren
1. Gladspierweefsel
regelen werking holle organen (bijv. darmen, bloedvaten, pupil)
niet onder invloed van “wil” (via sympatisch
of parasympatisch zenuwstelsel)
traag en langdurig
2. Hartspierweefsel
Bouw lijkt op dwarsgestreept spierweefsel
Niet aangestuurd door motorisch centrum
Uitrekken
Spieren trekken zich samen. Na samentrekking
komt in de spier geen Ca2+ ionen meer vrij,
daardoor kan myosine niet opnieuw aan actine binden. De verbindingen
tussen myosine en actine blijven verbroken. Daarom zijn er
antagonisten nodig, zwaartekracht of elastisch spierweefsel.
Antagonistische paren: een paar spieren, bestaan uit een
samentrekkende- en een ontspannende spier. De spieren hebben
een tegengestelde werking.
Bouw dwarsgestreept spierweefsel:
Pees
Spier zit vast aan het bot met een pees (= skeletspieren /
dwarsgestreepte spieren) De pees zelf trekt niet samen.
Spiervezel
Spiervezel is eigenlijk een lange veelkernige cel. Elke
vezel bevat een serie geschakelde myofibrillen. Elke spier
is opgebouwd uit bundels spiervezels omgeven door
bindweefsel met bloedvaten.
Myofibril (langgerekte eiwitfilamenten)
Bestaat uit op elkaar aansluitende onderdelen die telkens
dezelfde bouw hebben, dit zijn de sarcomeren.
Sarcomeer
Dit zijn de functionele eenheden van de dwarsgestreepte
spier
3
