College 1: Zorg in regulier en speciaal onderwijs
______________________________________________________
ERED Protocol, een groen boek → neem die van PO (gratis te downloaden). Wanneer dit niet te
printen is plaatst docent een Worddocument met dit Protocol.
Inclusief onderwijs = wordt toegepast in delen van Amerika en in Scandinavië. Betekent dat er geen
speciaal onderwijs is, er zijn extra begeleiders in het klaslokaal voor de leerlingen met problemen. Dit
kennen we niet in Nederland. Ons stelsel bestaat uit het feit dat voor ieder type probleem een type
onderwijs is. Dat is al vanaf oudsher zo, verwacht dus ook niet dat dit in NL ooit aan bod komt. We
werken hier wel steeds meer naar toe.
Door VN gedragen, werken we steeds meer toe naar inclusief onderwijs.
1990: Weer Samen Naar School (WSNS-akkoord)
1998: Wet op het Primair Onderwijs (PO)
IOBK (in ontwikkeling bedreigde kleuters), LOM (leer en opvoedingskinderen) en MLK (moeilijk
lerende kinderen) → worden SBO (=speciaal basis onderwijs).
• Formalisering samenwerkingsverbanden WSNS
• Terugdringen omvang speciaal onderwijs)
Samenwerkingsverbanden (SWV)
• Een of twee SBO-scholen met een groep reguliere basisscholen (= OPDC : VO)
• Ambulant begeleider SBO geeft zorgstructuur in SWV vorm als continuüm van zorg
• Leerling kan naar SBO als basisschool en PCL (permanente commissie leerlingen zorg
→ keurt of het kind naar sbo mag) dat aangewezen vinden (criteria verschillen per
regio)
• Met als hoop dat er minder leerlingen verwezen werden naar het sbo
Maar: het speciaal onderwijs blijft groeien, problematisch omdat:
- Beter voor integratie dat kinderen met beperkingen gewoon van dezelfde voorzieningen
gebruik kunnen maken als reguliere kinderen
- Meer acceptatie als zij in normaal onderwijs zitten
- Geld, speciaal basis onderwijs is duur: veel voorzieningen en experts. Wanneer dat blijft
groeien kost dat dus steeds meer geld.
- → kwam doordat het
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling:
• 17 verschillende typen speciaal onderwijs ingedeeld in 4 REC’s (=clusters, regionale
expertise centra’s)
• leerlinggebonden Financiering (LGF) aanvragen bij Commissie voor Indicatiestelling,
positieve beschikking → de ouders hadden de mogelijkheid om te kiezen: sbo of
regulier onderwijs. In de praktijk bleek die keuze tegen te vallen omdat reguliere
scholen niet altijd deze kinderen wilden opnemen. Als zij kozen voor regulier
, onderwijs kregen zij LGF mee, wat toen het rugzakje werd genoemd. Het LGF
betekent extra geld en extra voorzieningen.
• Positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
Doelen:
• Ouders meer zeggenschap + vergoten keuzevrijheid (LGF=Rugzak) → viel in de
praktijk dus tegen
• Vergroten integratie
• Terugdringen omvang speciaal onderwijs → scholen steeds beter in staat om
kinderen met een rugzakje op te nemen omdat zij dat vaker moeten doen.
Taken:
• Verzorgen van speciaal onderwijs in de regio
• Ambulante begeleiding
• Commissie voor Indicatiestelling (CvI) → had als doel of verwijzingsprocessen goed verlopen
en of er een beschikking werd afgegeven.
Samenwerking van scholen (SO en VSO) binnen de clusters op regionaal niveau. Expertise en kennis
wordt zo gebundeld.
Voorbeeld: RENN4 (cluster 4) → gespecialiseerd in kinderen met forse gedragsproblemen. Bestaat
nog steeds.
• Scholen voor SO en VSO cluster 4 in Friesland, Groningen en Drenthe
• Kennis & begeleiding aan regulier onderwijs die kinderen met een beperking (cluster 4:
gedrag) aannemen.
Voor leerlingen met, cluster 1 tot en met 4:
1. Visuele handicap,
2. Auditieve & communicatieve handicap → ook vaak kinderen met autisme, omdat zij
taalproblemen hebben.
3. Lichamelijke & mentale/meervoudige handicap,
4. Psychiatrische en/of gedragsproblemen.
, Regulier Onderwijs Speciaal Onderwijs
Basisonderwijs SO-scholen in cluster 1 t/m 4
School voor speciaal basisonderwijs (SBO) VSO-scholen in cluster 1 t/m 4
Voortgezet onderwijs (VMBO/HAVO/VWO) REC’s = regionale expertise centra’s
OPDC = orthopedagogisch didactisch centrum
Praktijkonderwijs (PrO)
Toelating SBO: Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL)
- Geen criteria
- Regioverschillen
Toelating SO: Commissie van Indicatie (CvI)
- Landelijke criteria
- Ouders kunnen zelf de keuze maken voor een speciale of een reguliere school (met
rugzakbegeleiding)
Toelating, hoofdcriteria: (die de school moet aanleveren zodat de leerling naar het SO kan)
- Beperking of stoornis van de leerling, met diagnose (voor elk cluster verschillend).
- Moest blijken dat er een beperking van de onderwijsparticipatie (ondervonden belemmering
van stoornis).
- Ontoereikende zorgstructuur (geen of weinig vooruitgang ondanks half jaar hulp met
handelingsplan)
- Nadere specificatie per cluster
Kritiek op wet op de expertise centra:
- Accent ligt op kindkenmerken (niet op onderwijsbehoeften; niet handelingsgericht)
- Classificatiesystemen staan centraal (niet betrouwbaar/valide; labelling!) → betekent dat
een diagnose nodig is, terwijl deze diagnoses niet altijd betrouwbaar zijn.
- Schijnexactheid/absolute criteria/schijn-objectiviteit
- Voorschrift instrumentarium: schiet doel voorbij → terwijl je de vrijheid moet hebben (in het
NVO) om jouw werk in te richten zoals jij denkt dat het beste is, wanneer deze voldoen aan
de COTAN
, - Verschillende interpretatie van ‘beredeneerde afwijking’ → werd te vaak toegepast
- Diverse overlappingen tussen clusters → samenwerking daartussen was minimaal
Conclusie: De positie van zorgleerlingen binnen het regulier onderwijs is verbeterd, maar….., het
speciaal onderwijs blijft groeien…..
en gezien de open-eind-financiering = de overheid heeft gezegd dat alle beschikkingen die worden
afgegeven worden betaald, er is geen einde aan → is gigantisch uit de hand gelopen.
Dat leidde tot een alternatief:
- Indicatiesysteem dat uitgaat van onderwijszorgbehoeften van de leerling → ipv nadruk op
wat het probleem is van de leerling
- In aansluiting daarop: scholen met eigen, helder gespecificeerd onderwijszorgaanbod →
heldere profielen waar scholen goed en niet goed in waren. Maar scholen zijn afhankelijk van
het aantal leerlingen dus zij deden zich beter voor.
- Regionale organisatie en financiering → binnen de kenmerken van de regio een dekkend
aanbod creëren, open eind financiering los laten. Ieder samenwerkingsverband krijgt een
budget, we gaan als overheid niet meer geld uit geven dan dat bedrag.
> 2014 Passend onderwijs:
Groningse situatie: drie niveaus van basisondersteuning
+ arrangementen > verantwoordelijkheid bij SWV
Midden-Drenthe: geen arrangementen → alleen de keuze of regulier, sbo of speciaal
onderwijs. Geen geld aanvragen vanuit het samenwerkingsverband.
Samenvattend:
1990 Weer Samen Naar School (WSNS)
> speciaal onderwijs blijft groeien
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling
> leerlinggebonden Financiering
> positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
> het speciaal onderwijs blijft groeien..
2014 Wet Passend Onderwijs
> zorgplicht
> een passende onderwijsplek voor alle leerlingen
> verschil met inclusief onderwijs
Inclusief onderwijs:
• Inclusief onderwijs betekent dat kinderen met en zonder een beperking samen naar de
dezelfde school gaan en bij elkaar in de klas zitten.
• Er is bij inclusief onderwijs eigenlijk geen plaats meer voor speciaal onderwijs.
• Inclusief onderwijs gaat dus een stap verder dan passend onderwijs.
______________________________________________________
ERED Protocol, een groen boek → neem die van PO (gratis te downloaden). Wanneer dit niet te
printen is plaatst docent een Worddocument met dit Protocol.
Inclusief onderwijs = wordt toegepast in delen van Amerika en in Scandinavië. Betekent dat er geen
speciaal onderwijs is, er zijn extra begeleiders in het klaslokaal voor de leerlingen met problemen. Dit
kennen we niet in Nederland. Ons stelsel bestaat uit het feit dat voor ieder type probleem een type
onderwijs is. Dat is al vanaf oudsher zo, verwacht dus ook niet dat dit in NL ooit aan bod komt. We
werken hier wel steeds meer naar toe.
Door VN gedragen, werken we steeds meer toe naar inclusief onderwijs.
1990: Weer Samen Naar School (WSNS-akkoord)
1998: Wet op het Primair Onderwijs (PO)
IOBK (in ontwikkeling bedreigde kleuters), LOM (leer en opvoedingskinderen) en MLK (moeilijk
lerende kinderen) → worden SBO (=speciaal basis onderwijs).
• Formalisering samenwerkingsverbanden WSNS
• Terugdringen omvang speciaal onderwijs)
Samenwerkingsverbanden (SWV)
• Een of twee SBO-scholen met een groep reguliere basisscholen (= OPDC : VO)
• Ambulant begeleider SBO geeft zorgstructuur in SWV vorm als continuüm van zorg
• Leerling kan naar SBO als basisschool en PCL (permanente commissie leerlingen zorg
→ keurt of het kind naar sbo mag) dat aangewezen vinden (criteria verschillen per
regio)
• Met als hoop dat er minder leerlingen verwezen werden naar het sbo
Maar: het speciaal onderwijs blijft groeien, problematisch omdat:
- Beter voor integratie dat kinderen met beperkingen gewoon van dezelfde voorzieningen
gebruik kunnen maken als reguliere kinderen
- Meer acceptatie als zij in normaal onderwijs zitten
- Geld, speciaal basis onderwijs is duur: veel voorzieningen en experts. Wanneer dat blijft
groeien kost dat dus steeds meer geld.
- → kwam doordat het
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling:
• 17 verschillende typen speciaal onderwijs ingedeeld in 4 REC’s (=clusters, regionale
expertise centra’s)
• leerlinggebonden Financiering (LGF) aanvragen bij Commissie voor Indicatiestelling,
positieve beschikking → de ouders hadden de mogelijkheid om te kiezen: sbo of
regulier onderwijs. In de praktijk bleek die keuze tegen te vallen omdat reguliere
scholen niet altijd deze kinderen wilden opnemen. Als zij kozen voor regulier
, onderwijs kregen zij LGF mee, wat toen het rugzakje werd genoemd. Het LGF
betekent extra geld en extra voorzieningen.
• Positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
Doelen:
• Ouders meer zeggenschap + vergoten keuzevrijheid (LGF=Rugzak) → viel in de
praktijk dus tegen
• Vergroten integratie
• Terugdringen omvang speciaal onderwijs → scholen steeds beter in staat om
kinderen met een rugzakje op te nemen omdat zij dat vaker moeten doen.
Taken:
• Verzorgen van speciaal onderwijs in de regio
• Ambulante begeleiding
• Commissie voor Indicatiestelling (CvI) → had als doel of verwijzingsprocessen goed verlopen
en of er een beschikking werd afgegeven.
Samenwerking van scholen (SO en VSO) binnen de clusters op regionaal niveau. Expertise en kennis
wordt zo gebundeld.
Voorbeeld: RENN4 (cluster 4) → gespecialiseerd in kinderen met forse gedragsproblemen. Bestaat
nog steeds.
• Scholen voor SO en VSO cluster 4 in Friesland, Groningen en Drenthe
• Kennis & begeleiding aan regulier onderwijs die kinderen met een beperking (cluster 4:
gedrag) aannemen.
Voor leerlingen met, cluster 1 tot en met 4:
1. Visuele handicap,
2. Auditieve & communicatieve handicap → ook vaak kinderen met autisme, omdat zij
taalproblemen hebben.
3. Lichamelijke & mentale/meervoudige handicap,
4. Psychiatrische en/of gedragsproblemen.
, Regulier Onderwijs Speciaal Onderwijs
Basisonderwijs SO-scholen in cluster 1 t/m 4
School voor speciaal basisonderwijs (SBO) VSO-scholen in cluster 1 t/m 4
Voortgezet onderwijs (VMBO/HAVO/VWO) REC’s = regionale expertise centra’s
OPDC = orthopedagogisch didactisch centrum
Praktijkonderwijs (PrO)
Toelating SBO: Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL)
- Geen criteria
- Regioverschillen
Toelating SO: Commissie van Indicatie (CvI)
- Landelijke criteria
- Ouders kunnen zelf de keuze maken voor een speciale of een reguliere school (met
rugzakbegeleiding)
Toelating, hoofdcriteria: (die de school moet aanleveren zodat de leerling naar het SO kan)
- Beperking of stoornis van de leerling, met diagnose (voor elk cluster verschillend).
- Moest blijken dat er een beperking van de onderwijsparticipatie (ondervonden belemmering
van stoornis).
- Ontoereikende zorgstructuur (geen of weinig vooruitgang ondanks half jaar hulp met
handelingsplan)
- Nadere specificatie per cluster
Kritiek op wet op de expertise centra:
- Accent ligt op kindkenmerken (niet op onderwijsbehoeften; niet handelingsgericht)
- Classificatiesystemen staan centraal (niet betrouwbaar/valide; labelling!) → betekent dat
een diagnose nodig is, terwijl deze diagnoses niet altijd betrouwbaar zijn.
- Schijnexactheid/absolute criteria/schijn-objectiviteit
- Voorschrift instrumentarium: schiet doel voorbij → terwijl je de vrijheid moet hebben (in het
NVO) om jouw werk in te richten zoals jij denkt dat het beste is, wanneer deze voldoen aan
de COTAN
, - Verschillende interpretatie van ‘beredeneerde afwijking’ → werd te vaak toegepast
- Diverse overlappingen tussen clusters → samenwerking daartussen was minimaal
Conclusie: De positie van zorgleerlingen binnen het regulier onderwijs is verbeterd, maar….., het
speciaal onderwijs blijft groeien…..
en gezien de open-eind-financiering = de overheid heeft gezegd dat alle beschikkingen die worden
afgegeven worden betaald, er is geen einde aan → is gigantisch uit de hand gelopen.
Dat leidde tot een alternatief:
- Indicatiesysteem dat uitgaat van onderwijszorgbehoeften van de leerling → ipv nadruk op
wat het probleem is van de leerling
- In aansluiting daarop: scholen met eigen, helder gespecificeerd onderwijszorgaanbod →
heldere profielen waar scholen goed en niet goed in waren. Maar scholen zijn afhankelijk van
het aantal leerlingen dus zij deden zich beter voor.
- Regionale organisatie en financiering → binnen de kenmerken van de regio een dekkend
aanbod creëren, open eind financiering los laten. Ieder samenwerkingsverband krijgt een
budget, we gaan als overheid niet meer geld uit geven dan dat bedrag.
> 2014 Passend onderwijs:
Groningse situatie: drie niveaus van basisondersteuning
+ arrangementen > verantwoordelijkheid bij SWV
Midden-Drenthe: geen arrangementen → alleen de keuze of regulier, sbo of speciaal
onderwijs. Geen geld aanvragen vanuit het samenwerkingsverband.
Samenvattend:
1990 Weer Samen Naar School (WSNS)
> speciaal onderwijs blijft groeien
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling
> leerlinggebonden Financiering
> positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
> het speciaal onderwijs blijft groeien..
2014 Wet Passend Onderwijs
> zorgplicht
> een passende onderwijsplek voor alle leerlingen
> verschil met inclusief onderwijs
Inclusief onderwijs:
• Inclusief onderwijs betekent dat kinderen met en zonder een beperking samen naar de
dezelfde school gaan en bij elkaar in de klas zitten.
• Er is bij inclusief onderwijs eigenlijk geen plaats meer voor speciaal onderwijs.
• Inclusief onderwijs gaat dus een stap verder dan passend onderwijs.
