Leerpaden – Leraar als
leerlingenbegeleider
Inhoudsopgave
Leerpad 1. De Leerkracht als leerlingenbegeleider..........................................3
1. Inleidende oefeningen................................................................................................ 3
2. Start............................................................................................................................ 3
3. De leerkracht als leerlingenbegeleider: actoren.........................................................4
3.1. Doelstellingen actoren LLB...................................................................................4
3.2. De lagere school................................................................................................... 4
3.3. De leerling............................................................................................................ 5
3.4. De resultaten van de leerling...............................................................................5
3.5. De ouder(s) van de leerling..................................................................................5
3.6. De leerkracht........................................................................................................ 6
3.7. De leerkracht zijn/ haar waarneming....................................................................6
3.8. De klassenraden: overlegfunctie en afstemming.................................................7
3.9. Het secretariaat.................................................................................................... 7
3.10. Het CLB.............................................................................................................. 7
3.11. Conclusie over de leerkracht als leerlingenbegeleider en de actoren.................8
4. De huidige kijk op leerlingenbegeleiding....................................................................8
4.1. Huidige kijk op leerlingenbegeleiding vanuit de brede basiszorg.........................9
4.2. Werkingsprincipes van leerlingenbegeleiding.......................................................9
5. Leerlingenbegeleiding op school in de praktijk: positieve welzijnsbenadering..........19
6. De leerkracht als doorverwijzer................................................................................26
Leerpad 2. Onderzoek naar welbevinden.......................................................32
1. Lesdoelen................................................................................................................. 32
2. Aanpak...................................................................................................................... 32
3. Filmpje Rita Pierson met kijkvraag............................................................................33
4. Doorlichting en welbevinden.....................................................................................33
5. Belang van welbevinden en het lijnenmodel.............................................................34
6. Belang van welbevinden op school – onderzoek Vettenburg.....................................34
7. Belang van welbevinden op school – onderzoek Vettenburg en link met sociale
perceptie...................................................................................................................... 35
8. Definitie schools welbevinden...................................................................................36
9. Factoren schools welbevinden..................................................................................36
9.1. Leerkrachtniveau................................................................................................ 37
9.2. Klasniveau.......................................................................................................... 37
9.3. Schoolniveau...................................................................................................... 37
9.4. Leerlingniveau.................................................................................................... 38
9.5. Factoren schools welbevinden – oefeningen 1....................................................38
10. Conclusies onderzoek schools welbevinden bij jongeren secundair onderwijs........39
11. Lesdoelen behaald?................................................................................................40
Leerpad 3. Opvoedkundige vaardigheden van Patterson................................41
1
, 1. Inleiding.................................................................................................................... 41
2. Patterson.................................................................................................................. 42
2.1. Wie is Patterson?................................................................................................ 42
2.2. Wat is zijn recentste publicatie?.........................................................................42
2.3. Wat zegt Patterson?............................................................................................ 42
2.4. Vijf opvoedingsvaardigheden van Patterson.......................................................44
2.5. Conclusie............................................................................................................ 45
Leerpad 4. Oplossingsgericht leraarschap.....................................................47
1. Inleiding.................................................................................................................... 47
2. Oplossingsgericht werken in de klas.........................................................................47
2.1. Ontstaan van oplossingsgericht werken................................................................48
2.2. Vijf uitgangspunten van oplossingsgericht werken................................................48
2.3. Fragment over oplossingsgericht werken..............................................................48
2.4. De zeven stappen bij een oplossingsgericht gesprek.............................................49
Leerpad 5. Contextueel werken.....................................................................53
1. Schoolmilieu en thuismilieu......................................................................................53
2. Contextuele aanpak: relaties centraal......................................................................53
2
,Leerpad 1. De Leerkracht als
leerlingenbegeleider
We starten dit leerpad met een aantal vragen hoe jij kijkt naar de inhoud
van leerlingenbegeleiding als leerkracht. Dit wordt gevolgd door een slide
met een aantal actoren die hiermee in verband worden gebracht. Deze
actoren proberen je op een eerste manier duidelijk te maken wat de taak
van een leerkracht is. Elke actor wordt één voor één besproken, op deze
manier krijg je een eerste beeld over jouw taak als leerkracht hierbij.
Vervolgens tonen we een kort fragment over spijbelaars en de taak van
de leerkracht hierbij om op deze manier over te gaan naar de huidige
kijk op leerlingenbegeleiding in tegenstelling tot de visie van vroeger.
We zoomen vervolgens in op de werkingsprincipes van
leerlingenbegeleiding waarbij we het zorgcontinuüm uiteenzetten.
1. Inleidende oefeningen
Leerlingenbegeleiding als leerkracht vertrekt vanuit:
- Preventieve brede basiszorg naar leerlingen, dus niet vanuit
problemen.
Jouw taak als leerkracht binnen leerlingenbegeleiding op school is:
- Volgens het beleid van het school de gepaste zorg geven aan jouw
groep leerlingen.
2. Start
Cursus
3
, 3. De leerkracht als leerlingenbegeleider: actoren
3.1. Doelstellingen actoren LLB
De bedoeling van de dia 'de leerkracht als leerlingenbegeleider' is dat de
student zich bewust is dat diverse actoren of elementen een invloed
hebben in de begeleiding van leerlingen in het schoolse leren. Alles start
bij jouw leerling en zijn/haar context, deze leerling is uniek en dient ook op
deze manier bekeken te worden. Vanuit de BASO-fiche wordt gestart met
een eerste blik op onze leerling, deze blik dient dmv objectieve feiten en
resultaten van leerlingen door de leerkrachten aangevuld te worden in een
schools registatiesysteem (LVS) waarbij op formele (klassenraden) en
informele manieren gewerkt wordt aan de begeleiding van leerlingen. Een
secretariaat heeft een onthaalfunctie, het CLB is een externe
schoolpartner.
3.2. De lagere school
Lagere school: wanneer leerlingen instromen in het 1e jaar van het
secundair onderwijs, dan gebeurt deze inschrijving op basis van de BASO-
fiche, dit is het zgn. getuigschrift die jongeren al dan niet behalen in het
basisonderwijs. Een BASO-fiche vertelt de startpositie van elke jongere en
geeft aan waaraan een jongere mogelijk nood heeft of waar extra
ondersteuning belangrijk is. De basisscholen dragen hier dus een
belangrijke verantwoordelijkheid in de overstap naar het secundair
onderwijs. Elke leerling beschikt over een leerlingsvolgsysteem (LVS)
waarbij deze BASO-fiche ter informatie en ter inzage zou moeten zijn aan
leerkrachten...echter merken we dat sedert de invoering van de GDPR -
terecht - enige voorzichtigheid door scholen aan de dag wordt gelegd met
het vrijgeven van privacy over leerlingen aan personeelsleden.
4
leerlingenbegeleider
Inhoudsopgave
Leerpad 1. De Leerkracht als leerlingenbegeleider..........................................3
1. Inleidende oefeningen................................................................................................ 3
2. Start............................................................................................................................ 3
3. De leerkracht als leerlingenbegeleider: actoren.........................................................4
3.1. Doelstellingen actoren LLB...................................................................................4
3.2. De lagere school................................................................................................... 4
3.3. De leerling............................................................................................................ 5
3.4. De resultaten van de leerling...............................................................................5
3.5. De ouder(s) van de leerling..................................................................................5
3.6. De leerkracht........................................................................................................ 6
3.7. De leerkracht zijn/ haar waarneming....................................................................6
3.8. De klassenraden: overlegfunctie en afstemming.................................................7
3.9. Het secretariaat.................................................................................................... 7
3.10. Het CLB.............................................................................................................. 7
3.11. Conclusie over de leerkracht als leerlingenbegeleider en de actoren.................8
4. De huidige kijk op leerlingenbegeleiding....................................................................8
4.1. Huidige kijk op leerlingenbegeleiding vanuit de brede basiszorg.........................9
4.2. Werkingsprincipes van leerlingenbegeleiding.......................................................9
5. Leerlingenbegeleiding op school in de praktijk: positieve welzijnsbenadering..........19
6. De leerkracht als doorverwijzer................................................................................26
Leerpad 2. Onderzoek naar welbevinden.......................................................32
1. Lesdoelen................................................................................................................. 32
2. Aanpak...................................................................................................................... 32
3. Filmpje Rita Pierson met kijkvraag............................................................................33
4. Doorlichting en welbevinden.....................................................................................33
5. Belang van welbevinden en het lijnenmodel.............................................................34
6. Belang van welbevinden op school – onderzoek Vettenburg.....................................34
7. Belang van welbevinden op school – onderzoek Vettenburg en link met sociale
perceptie...................................................................................................................... 35
8. Definitie schools welbevinden...................................................................................36
9. Factoren schools welbevinden..................................................................................36
9.1. Leerkrachtniveau................................................................................................ 37
9.2. Klasniveau.......................................................................................................... 37
9.3. Schoolniveau...................................................................................................... 37
9.4. Leerlingniveau.................................................................................................... 38
9.5. Factoren schools welbevinden – oefeningen 1....................................................38
10. Conclusies onderzoek schools welbevinden bij jongeren secundair onderwijs........39
11. Lesdoelen behaald?................................................................................................40
Leerpad 3. Opvoedkundige vaardigheden van Patterson................................41
1
, 1. Inleiding.................................................................................................................... 41
2. Patterson.................................................................................................................. 42
2.1. Wie is Patterson?................................................................................................ 42
2.2. Wat is zijn recentste publicatie?.........................................................................42
2.3. Wat zegt Patterson?............................................................................................ 42
2.4. Vijf opvoedingsvaardigheden van Patterson.......................................................44
2.5. Conclusie............................................................................................................ 45
Leerpad 4. Oplossingsgericht leraarschap.....................................................47
1. Inleiding.................................................................................................................... 47
2. Oplossingsgericht werken in de klas.........................................................................47
2.1. Ontstaan van oplossingsgericht werken................................................................48
2.2. Vijf uitgangspunten van oplossingsgericht werken................................................48
2.3. Fragment over oplossingsgericht werken..............................................................48
2.4. De zeven stappen bij een oplossingsgericht gesprek.............................................49
Leerpad 5. Contextueel werken.....................................................................53
1. Schoolmilieu en thuismilieu......................................................................................53
2. Contextuele aanpak: relaties centraal......................................................................53
2
,Leerpad 1. De Leerkracht als
leerlingenbegeleider
We starten dit leerpad met een aantal vragen hoe jij kijkt naar de inhoud
van leerlingenbegeleiding als leerkracht. Dit wordt gevolgd door een slide
met een aantal actoren die hiermee in verband worden gebracht. Deze
actoren proberen je op een eerste manier duidelijk te maken wat de taak
van een leerkracht is. Elke actor wordt één voor één besproken, op deze
manier krijg je een eerste beeld over jouw taak als leerkracht hierbij.
Vervolgens tonen we een kort fragment over spijbelaars en de taak van
de leerkracht hierbij om op deze manier over te gaan naar de huidige
kijk op leerlingenbegeleiding in tegenstelling tot de visie van vroeger.
We zoomen vervolgens in op de werkingsprincipes van
leerlingenbegeleiding waarbij we het zorgcontinuüm uiteenzetten.
1. Inleidende oefeningen
Leerlingenbegeleiding als leerkracht vertrekt vanuit:
- Preventieve brede basiszorg naar leerlingen, dus niet vanuit
problemen.
Jouw taak als leerkracht binnen leerlingenbegeleiding op school is:
- Volgens het beleid van het school de gepaste zorg geven aan jouw
groep leerlingen.
2. Start
Cursus
3
, 3. De leerkracht als leerlingenbegeleider: actoren
3.1. Doelstellingen actoren LLB
De bedoeling van de dia 'de leerkracht als leerlingenbegeleider' is dat de
student zich bewust is dat diverse actoren of elementen een invloed
hebben in de begeleiding van leerlingen in het schoolse leren. Alles start
bij jouw leerling en zijn/haar context, deze leerling is uniek en dient ook op
deze manier bekeken te worden. Vanuit de BASO-fiche wordt gestart met
een eerste blik op onze leerling, deze blik dient dmv objectieve feiten en
resultaten van leerlingen door de leerkrachten aangevuld te worden in een
schools registatiesysteem (LVS) waarbij op formele (klassenraden) en
informele manieren gewerkt wordt aan de begeleiding van leerlingen. Een
secretariaat heeft een onthaalfunctie, het CLB is een externe
schoolpartner.
3.2. De lagere school
Lagere school: wanneer leerlingen instromen in het 1e jaar van het
secundair onderwijs, dan gebeurt deze inschrijving op basis van de BASO-
fiche, dit is het zgn. getuigschrift die jongeren al dan niet behalen in het
basisonderwijs. Een BASO-fiche vertelt de startpositie van elke jongere en
geeft aan waaraan een jongere mogelijk nood heeft of waar extra
ondersteuning belangrijk is. De basisscholen dragen hier dus een
belangrijke verantwoordelijkheid in de overstap naar het secundair
onderwijs. Elke leerling beschikt over een leerlingsvolgsysteem (LVS)
waarbij deze BASO-fiche ter informatie en ter inzage zou moeten zijn aan
leerkrachten...echter merken we dat sedert de invoering van de GDPR -
terecht - enige voorzichtigheid door scholen aan de dag wordt gelegd met
het vrijgeven van privacy over leerlingen aan personeelsleden.
4
