Week 6: Intrekking en certificatie
HOORCOLLEGE 6: INTREKKING EN OVERIGE BESTUURLIJKE SANCTIES EN DE BETEKENIS VAN
CERTIFICATIE VOOR TOEZICHT EN HANDHAVING IN HET OPENBAAR BESTUUR
Voortzetting van het herhaalde met een ander type sanctie; de intrekking van een beschikking als sanctie. Ook
andere bestaande sancties worden bekeken. Tevens vindt een uitstapje naar certificatie plaats. Dat fenomeen komt
uit het privaatrecht, maar komt steeds meer in het publieke domein naar voren. Kan het feit dat sprake is van
certificering betekenis hebben voor het publieke toezicht of sancties?
Van Vollenhoven heeft gezegd dat inspecties van ministeries samengevoegd moeten worden in een Inspectie voor
Veiligheid. Belangen moeten meer aan de veiligheidskant komen te liggen en niet aan de kant van persoonlijke
voorkeuren van de minister. Risico’s bij een grote reorganisatie.
Intrekking van begunstigende beschikkingen. Iemand heeft toestemming gekregen om iets te doen (begunstiging)
en die toestemming maak je ongedaan, dus je mag het dan niet meer doen.
• Ook bestuurlijke sanctie (naast bestuursdwang, dwangsom en bestuurlijke boete); maar ook andere
intrekkingsbesluiten!
• Grote diversiteit aan bestuurlijke sancties; het is immers aan de (bijzondere) wetgever.
• Gaat bijvoorbeeld over vergunningen, subsidies, erkenningen en concessies (en andere rechten of aanspraken)
→ Bijvoorbeeld vergunningplichtig bouwen en dan de vergunning intrekken.
• Karakter van de intrekking → Intrekking is apart. Als je een vergunning intrekt en je doet daarna niks, dan duurt
het voort. Dan moet je alsnog een andere sanctie opleggen om het handelen zonder vergunning te laten stoppen.
Daarom noemen sommige mensen het een ‘papieren sanctie’. Is het bestraffend of op herstel gericht? Bij op
herstel gerichte sancties kun je voorkomen dat het gebeurt door zelf het herstel te doen. Bij een bestraffende
sanctie speelt dat niet; het kwaad is al aangericht en je wilt er een straf op zetten (ook preventief). Hoe zit het bij
intrekking na het verstrekken van verkeerde informatie?
• Geen algemene regels over intrekking in de Awb → altijd zoeken in bijzondere wetgeving naar regels. Kan
het ook zo zijn dat er geen regels zijn? Stel dat bewust verkeerde info is verstrekt voor vergunningverlening, dan
is de intrekking mogelijk om dat voordeel dat je onterecht hebt verkregen, dat je dat voordeel ook weer kwijt kunt
raken. Dit is een van de uitzonderingen op strikte toepassing van het legaliteitsbeginsel. In principe zou er dus
een bevoegdheid voor intrekking moeten zijn in bijzondere wetgeving, maar als dat niet is geregeld (vaak zo), dan
is in de hiervoor genoemde casus volstrekt logisch dat de vergunning weer kan worden ingetrokken.
Nog andere bestuurlijke sancties, zoals…
• Onder omstandigheden kan een sanctie al door de wetgever zelf worden bepaald; een voorbeeld hiervan is de
uitsluiting ‘van rechtswege’ (voorbeelden zijn te vinden op terrein van taxivervoer en onderwijs). Bijvoorbeeld
als iemand in het onderwijs ontuchtelijke handelingen met kinderen verricht, dan verlies je je bevoegdheid van
rechtswege.
• Ook de zogenoemde instrumentele openbaarmaking (de ‘publicatie-sanctie’) kan een sanctionerend karakter
hebben. Wie wil immers zijn naam op een ‘zwarte lijst’ zien? Bijvoorbeeld bij onderwijsinstellingen waarvan de
Inspectie heeft vastgesteld dat ze niet kunnen voldoen aan het laagste niveau wat ze minimaal zouden moeten
hebben. Ander voorbeeld: er is een ondertekend convenant door bedrijven om het aantal vrouwen in topposities
omhoog te brengen. Soms succesvol, soms niet. Minister heeft de lijst naar buiten gebracht waarin staat hoe
bedrijven het doen. Risico dat het door dit soort sancties alleen maar slechter gaat, is aanwezig. Ook
stigmatisering. Andere kant is de vraag of je de informatie zou moeten kunnen onthouden aan mensen (die erbij
betrokken zijn). Geen wettelijke grondslag vereist. Er is wel een convenant wellicht. Wat als daar niks in staat?
Ligt eraan.
Eerst meer over intrekkingsbesluiten
• Een bestuursorgaan besluit om een eerder gegeven begunstigende beschikking in te trekken.
• Voorbeelden: de intrekking van vergunningen voor opslag en verwerking van vuurwerk na ramp in Enschede als
gevolg van nieuwe, strengere regelgeving en de intrekkin van exploitatievergunningen op grond van de Wet Bibob
in Amsterdam waardoor exploitanten van prostitutiebedrijven het werk onmogelijk werd gemaakt.
Intrekkingsbesluiten zijn veelvormig en divers
• Essentieel is dat er verschillende redenen zijn voor het intrekken van een begunstigende beschikking
• Tweedeling: intrekking als sanctie in trekking om andere redenen
• Bij de intrekking als sanctie reageert het bestuursorgaan op een overtreding van de normen die zijn opgenomen
in het wettelijk voorschrift […..]
Andersoortige intrekkingsbesluiten
• Intrekking of wijziging van de begunstigende beschikking vanwege veranderde omstandigheden bij
rechthebbende → bijvoorbeeld niet meer in staat zijn om te voldoen aan voorwaarden).
• Intrekking vanwege veranderde omstandigheden bij het bestuur; denk aan aangescherpte wetgeving, nieuw
beleid → bijvoorbeeld bij de wetgeving omtrent vuurwerkopslag na vuurwerkramp. Je kunt bijvoorbeeld een
termijn geven voor mensen met een bestaande vergunning om aan de nieuwe wetgeving te voldoen. Goede
belangenafweging maken.
HOORCOLLEGE 6: INTREKKING EN OVERIGE BESTUURLIJKE SANCTIES EN DE BETEKENIS VAN
CERTIFICATIE VOOR TOEZICHT EN HANDHAVING IN HET OPENBAAR BESTUUR
Voortzetting van het herhaalde met een ander type sanctie; de intrekking van een beschikking als sanctie. Ook
andere bestaande sancties worden bekeken. Tevens vindt een uitstapje naar certificatie plaats. Dat fenomeen komt
uit het privaatrecht, maar komt steeds meer in het publieke domein naar voren. Kan het feit dat sprake is van
certificering betekenis hebben voor het publieke toezicht of sancties?
Van Vollenhoven heeft gezegd dat inspecties van ministeries samengevoegd moeten worden in een Inspectie voor
Veiligheid. Belangen moeten meer aan de veiligheidskant komen te liggen en niet aan de kant van persoonlijke
voorkeuren van de minister. Risico’s bij een grote reorganisatie.
Intrekking van begunstigende beschikkingen. Iemand heeft toestemming gekregen om iets te doen (begunstiging)
en die toestemming maak je ongedaan, dus je mag het dan niet meer doen.
• Ook bestuurlijke sanctie (naast bestuursdwang, dwangsom en bestuurlijke boete); maar ook andere
intrekkingsbesluiten!
• Grote diversiteit aan bestuurlijke sancties; het is immers aan de (bijzondere) wetgever.
• Gaat bijvoorbeeld over vergunningen, subsidies, erkenningen en concessies (en andere rechten of aanspraken)
→ Bijvoorbeeld vergunningplichtig bouwen en dan de vergunning intrekken.
• Karakter van de intrekking → Intrekking is apart. Als je een vergunning intrekt en je doet daarna niks, dan duurt
het voort. Dan moet je alsnog een andere sanctie opleggen om het handelen zonder vergunning te laten stoppen.
Daarom noemen sommige mensen het een ‘papieren sanctie’. Is het bestraffend of op herstel gericht? Bij op
herstel gerichte sancties kun je voorkomen dat het gebeurt door zelf het herstel te doen. Bij een bestraffende
sanctie speelt dat niet; het kwaad is al aangericht en je wilt er een straf op zetten (ook preventief). Hoe zit het bij
intrekking na het verstrekken van verkeerde informatie?
• Geen algemene regels over intrekking in de Awb → altijd zoeken in bijzondere wetgeving naar regels. Kan
het ook zo zijn dat er geen regels zijn? Stel dat bewust verkeerde info is verstrekt voor vergunningverlening, dan
is de intrekking mogelijk om dat voordeel dat je onterecht hebt verkregen, dat je dat voordeel ook weer kwijt kunt
raken. Dit is een van de uitzonderingen op strikte toepassing van het legaliteitsbeginsel. In principe zou er dus
een bevoegdheid voor intrekking moeten zijn in bijzondere wetgeving, maar als dat niet is geregeld (vaak zo), dan
is in de hiervoor genoemde casus volstrekt logisch dat de vergunning weer kan worden ingetrokken.
Nog andere bestuurlijke sancties, zoals…
• Onder omstandigheden kan een sanctie al door de wetgever zelf worden bepaald; een voorbeeld hiervan is de
uitsluiting ‘van rechtswege’ (voorbeelden zijn te vinden op terrein van taxivervoer en onderwijs). Bijvoorbeeld
als iemand in het onderwijs ontuchtelijke handelingen met kinderen verricht, dan verlies je je bevoegdheid van
rechtswege.
• Ook de zogenoemde instrumentele openbaarmaking (de ‘publicatie-sanctie’) kan een sanctionerend karakter
hebben. Wie wil immers zijn naam op een ‘zwarte lijst’ zien? Bijvoorbeeld bij onderwijsinstellingen waarvan de
Inspectie heeft vastgesteld dat ze niet kunnen voldoen aan het laagste niveau wat ze minimaal zouden moeten
hebben. Ander voorbeeld: er is een ondertekend convenant door bedrijven om het aantal vrouwen in topposities
omhoog te brengen. Soms succesvol, soms niet. Minister heeft de lijst naar buiten gebracht waarin staat hoe
bedrijven het doen. Risico dat het door dit soort sancties alleen maar slechter gaat, is aanwezig. Ook
stigmatisering. Andere kant is de vraag of je de informatie zou moeten kunnen onthouden aan mensen (die erbij
betrokken zijn). Geen wettelijke grondslag vereist. Er is wel een convenant wellicht. Wat als daar niks in staat?
Ligt eraan.
Eerst meer over intrekkingsbesluiten
• Een bestuursorgaan besluit om een eerder gegeven begunstigende beschikking in te trekken.
• Voorbeelden: de intrekking van vergunningen voor opslag en verwerking van vuurwerk na ramp in Enschede als
gevolg van nieuwe, strengere regelgeving en de intrekkin van exploitatievergunningen op grond van de Wet Bibob
in Amsterdam waardoor exploitanten van prostitutiebedrijven het werk onmogelijk werd gemaakt.
Intrekkingsbesluiten zijn veelvormig en divers
• Essentieel is dat er verschillende redenen zijn voor het intrekken van een begunstigende beschikking
• Tweedeling: intrekking als sanctie in trekking om andere redenen
• Bij de intrekking als sanctie reageert het bestuursorgaan op een overtreding van de normen die zijn opgenomen
in het wettelijk voorschrift […..]
Andersoortige intrekkingsbesluiten
• Intrekking of wijziging van de begunstigende beschikking vanwege veranderde omstandigheden bij
rechthebbende → bijvoorbeeld niet meer in staat zijn om te voldoen aan voorwaarden).
• Intrekking vanwege veranderde omstandigheden bij het bestuur; denk aan aangescherpte wetgeving, nieuw
beleid → bijvoorbeeld bij de wetgeving omtrent vuurwerkopslag na vuurwerkramp. Je kunt bijvoorbeeld een
termijn geven voor mensen met een bestaande vergunning om aan de nieuwe wetgeving te voldoen. Goede
belangenafweging maken.
