Samenvatting jurisprudentie
HC 1 – Algemene inleiding en bronnen strafprocesrecht
HR Braak bij binnentreden (niet verplicht)
Juridisch kader: Beginselen van goede procesorde, behoorlijke en billijke
belangenafweging
In Den Haag was een piratenzender zonder vergunning werkzaam. De politie was
erachter gekomen dat deze zender zich in een bepaald huis bevond. Een
opsporingsambtenaar is naar de tuin gegaan, hij zag de radiostudio staan. Hij heeft het
raam ingetikt en is het huis binnengegaan. HR oordeelde dat de ruit niet ingetikt mocht
worden. Niet proportioneel, hij had ook eerst kunnen aankloppen. Dus schending van
beginselen van goede procesorde.
Rechtsregel:
Bij het uitoefenen van hun opsporingsbevoegdheden, moeten
opsporingsambtenaren zich aan bepaalde normen houden. Een van deze normen
zijn de beginselen van goede procesorde. Dit brengt met zich mee dat een
behoorlijke en billijke belangenafweging moet worden gemaakt (proportionaliteit
en subsidiariteit) voordat de gebruik wordt gemaakt van de
opsporingsbevoegdheden. In de casus was hier dus niet aan voldaan. Het was niet
proportioneel om het raam in te tikken. De opsporingsambtenaar had namelijk ook
eerst kunnen aankloppen.
HR Plastic Boodschappentasje (niet verplicht)
Juridisch kader: verdachte-begrip, cautieplicht
Twee agenten zagen een hen bekende man met een plastic boodschappentasje over
straat lopen. De agenten liepen naar hem toe en vroegen wat er in het tasje zat. De man
zei dat er vier boeken inzaten. Toen de agenten vroegen waar hij die boeken had
gekocht, antwoordde de man dat hij ze net gestolen had. Dan zegt de politie dat hij nu
een verdachte is en geven ze hem de cautie. De agenten hielden de man derhalve aan
voor diefstal. De man verweerde zich door te stellen dat zijn verklaring niet gebruikt kon
worden, omdat er sprake was van een onrechtmatig verhoor. Hij stelde dat hij al lang
verdachte was en dat de agenten hem de cautie dus te laat hebben gegeven. Ze hadden
dat namelijk al voor de eerste moeten doen, want feitelijk was hij toen al een verdachte.
De HR oordeelde dat de verdachte op het moment dat de agenten hem vragen stelden,
niet als verdachte in de zin van art. 27 Sv werd aangemerkt. Hij werd pas als verdachte
aangemerkt toen hij op de tweede vraag antwoordde dat hij ze gestolen had (dan hadden
ze dus pas een cautieplicht). Omdat hij de verklaringen had gedaan voordat hij als
verdachte werd aangemerkt, had hem de cautie niet gegeven te hoeven worden en kon
zijn verklaring als bewijs worden gebruikt.
Rechtsregel:
De HR geeft twee situaties waarin de cautie moet worden gegeven:
o Volgens de wet als iemand voldoet aan het criterium van art. 27 Sv
o Als er weliswaar nog geen redelijk vermoeden van schuld bestond, maar
wel een feitelijk vermoeden van schuld (denk aan vooroordelen)
HR Geweer (niet verplicht)
Juridisch kader: Bevoegdheden van opsporingsambtenaar, voortzetting van
bevoegdheden
Een agent betreedt een kroeg om te controleren of de kroegeigenaar zich aan de
Drankwet houdt. Als hij een kast opent, treft hij daar een vuurwapen aan. De agent wil
het vuurwapen in beslag nemen, maar dit wordt bemoeilijkt door de kroegeigenaar die
het geweer probeert af te pakken. In cassatie stelt de kroegeigenaar dat de agent zijn
controlebevoegdheid op grond van de Drankwet te buiten ging door het geweer in beslag
te nemen. De HR was het hier niet mee eens. Hij oordeelde dat de agent tijdens de
, rechtmatige uitoefening van zijn controlebevoegdheden het geweer ontdekte. Het is niet
zo dat hij bij het rechtmatige uitoefenen van een bepaalde bevoegdheid zijn andere
bevoegdheden verliest.
Rechtsregel:
Indien een agent tijdens de rechtmatige uitoefening van een bepaalde aan hem
toegekende bevoegdheid wegens bepaalde feiten en omstandigheden het
redelijke vermoeden krijgt dat een ander strafbaar feit wordt begaan, mag hij de
aan hem toegekende opsporingsbevoegdheden uitvoeren. Dit wordt voortgezette
toepassing van bevoegdheden genoemd. In casu mocht de agent het geweer dus
in beslag mogen nemen, ook al was hij eigenlijk bezig met controleren of de
Drankwet werd nageleefd.
HR Dynamische verkeerscontrole
Juridisch kader: verbod van détournement de pouvoir, controlebevoegdheden vs.
opsporingsbevoegdheden
Dit arrest gaat in beginsel over de politie die haar bevoegdheid tot verkeerscontrole zou
hebben misbruikt voor het opsporen van andere strafbare feiten (détournement de
pouvoir). Ze zouden tijdens deze verkeerscontrole zogenaamde controleposten opstellen
zodat ze vragen konden stellen over criminele activiteiten (dat was hun eigenlijke doel).
Voordat ze dit deden, controleerden ze wel eerst het ID en rijbewijs
(controlebevoegdheid). De HR oordeelde dat de controlebevoegdheid van de WvW was
gebruikt om criminelen te spotten, maar dat deze mede is uitgeoefend om te controleren
op het rijbewijs. Dus zolang je eerst het rijbewijs vraagt, mag je alsnog
opsporingsbevoegdheden gebruiken.
Rechtsregel:
Controlebevoegdheden mogen mede worden gebruikt voor opsporingsdoeleinden,
MITS deze mede zijn uitgeoefend om te controleren op het rijbewijs (het doel van
de controlebevoegdheid).
HR Project MOE-lander
Juridisch kader: verbod van détournement de pouvoir, controlebevoegdheden vs.
opsporingsbevoegdheden
Het ging om een project ‘’Moelander’’ waarin aandacht werd gevraagd om voertuigen uit
Midden- en Oost-Europa te controleren. De verdachte, een Kroaat die een auto met een
Bulgaars kenteken bestuurde, werd op een parkeerplaats gecontroleerd op zijn rijbewijs.
Deze bleek ongeldig verklaard, waarop de man werd vervolgd en veroordeeld. De
verdachte verweerde zich door te stellen dat er sprake was van détournement de
pouvoir. De controlebevoegdheid was namelijk aangewend voor iets anders dan waarvoor
het bedoeld was. Volgens de verdachte was er sprake van discriminatie. Het Hof
oordeelde dat er geen sprake was van détournement de pouvoir, want de
controlebevoegdheid was mede uitgeoefend om het rijbewijs te vragen en dus te
controleren, niet alleen voor opsporing. De controle kan wel alsnog onrechtmatig zijn als
de politie heeft gediscrimineerd. Hiervan is alleen sprake als de selectie ‘’uitsluitend of in
overwegende mate is gebaseerd op etnische of religieuze kenmerken van de bestuurder
of andere inzittenden van dat voertuig, dan wel op hun nationaliteit.’’ Volgens het Hof
was van een ongerechtvaardigd onderscheid geen sprake, aangezien het niet om de
persoon ging maar om het voertuig. De HR was het hier niet mee eens. Hij oordeelde dat
er sprake was van indirecte discriminatie. Bij de verkeerscontrole was het
selectiecriterium namelijk dat alleen kentekens uit bepaalde landen werden
gecontroleerd. Hierbij wordt indirect onderscheid gemaakt tussen nationaliteit of afkomst
van de inzittenden van dat voertuig. Soms kunnen maatregelen waarbij onderscheid
wordt gemaakt op grond van nationaliteit worden gerechtvaardigd, maar het Hof heeft
daar geen overwegingen aan gewijd.
Rechtsregel:
HC 1 – Algemene inleiding en bronnen strafprocesrecht
HR Braak bij binnentreden (niet verplicht)
Juridisch kader: Beginselen van goede procesorde, behoorlijke en billijke
belangenafweging
In Den Haag was een piratenzender zonder vergunning werkzaam. De politie was
erachter gekomen dat deze zender zich in een bepaald huis bevond. Een
opsporingsambtenaar is naar de tuin gegaan, hij zag de radiostudio staan. Hij heeft het
raam ingetikt en is het huis binnengegaan. HR oordeelde dat de ruit niet ingetikt mocht
worden. Niet proportioneel, hij had ook eerst kunnen aankloppen. Dus schending van
beginselen van goede procesorde.
Rechtsregel:
Bij het uitoefenen van hun opsporingsbevoegdheden, moeten
opsporingsambtenaren zich aan bepaalde normen houden. Een van deze normen
zijn de beginselen van goede procesorde. Dit brengt met zich mee dat een
behoorlijke en billijke belangenafweging moet worden gemaakt (proportionaliteit
en subsidiariteit) voordat de gebruik wordt gemaakt van de
opsporingsbevoegdheden. In de casus was hier dus niet aan voldaan. Het was niet
proportioneel om het raam in te tikken. De opsporingsambtenaar had namelijk ook
eerst kunnen aankloppen.
HR Plastic Boodschappentasje (niet verplicht)
Juridisch kader: verdachte-begrip, cautieplicht
Twee agenten zagen een hen bekende man met een plastic boodschappentasje over
straat lopen. De agenten liepen naar hem toe en vroegen wat er in het tasje zat. De man
zei dat er vier boeken inzaten. Toen de agenten vroegen waar hij die boeken had
gekocht, antwoordde de man dat hij ze net gestolen had. Dan zegt de politie dat hij nu
een verdachte is en geven ze hem de cautie. De agenten hielden de man derhalve aan
voor diefstal. De man verweerde zich door te stellen dat zijn verklaring niet gebruikt kon
worden, omdat er sprake was van een onrechtmatig verhoor. Hij stelde dat hij al lang
verdachte was en dat de agenten hem de cautie dus te laat hebben gegeven. Ze hadden
dat namelijk al voor de eerste moeten doen, want feitelijk was hij toen al een verdachte.
De HR oordeelde dat de verdachte op het moment dat de agenten hem vragen stelden,
niet als verdachte in de zin van art. 27 Sv werd aangemerkt. Hij werd pas als verdachte
aangemerkt toen hij op de tweede vraag antwoordde dat hij ze gestolen had (dan hadden
ze dus pas een cautieplicht). Omdat hij de verklaringen had gedaan voordat hij als
verdachte werd aangemerkt, had hem de cautie niet gegeven te hoeven worden en kon
zijn verklaring als bewijs worden gebruikt.
Rechtsregel:
De HR geeft twee situaties waarin de cautie moet worden gegeven:
o Volgens de wet als iemand voldoet aan het criterium van art. 27 Sv
o Als er weliswaar nog geen redelijk vermoeden van schuld bestond, maar
wel een feitelijk vermoeden van schuld (denk aan vooroordelen)
HR Geweer (niet verplicht)
Juridisch kader: Bevoegdheden van opsporingsambtenaar, voortzetting van
bevoegdheden
Een agent betreedt een kroeg om te controleren of de kroegeigenaar zich aan de
Drankwet houdt. Als hij een kast opent, treft hij daar een vuurwapen aan. De agent wil
het vuurwapen in beslag nemen, maar dit wordt bemoeilijkt door de kroegeigenaar die
het geweer probeert af te pakken. In cassatie stelt de kroegeigenaar dat de agent zijn
controlebevoegdheid op grond van de Drankwet te buiten ging door het geweer in beslag
te nemen. De HR was het hier niet mee eens. Hij oordeelde dat de agent tijdens de
, rechtmatige uitoefening van zijn controlebevoegdheden het geweer ontdekte. Het is niet
zo dat hij bij het rechtmatige uitoefenen van een bepaalde bevoegdheid zijn andere
bevoegdheden verliest.
Rechtsregel:
Indien een agent tijdens de rechtmatige uitoefening van een bepaalde aan hem
toegekende bevoegdheid wegens bepaalde feiten en omstandigheden het
redelijke vermoeden krijgt dat een ander strafbaar feit wordt begaan, mag hij de
aan hem toegekende opsporingsbevoegdheden uitvoeren. Dit wordt voortgezette
toepassing van bevoegdheden genoemd. In casu mocht de agent het geweer dus
in beslag mogen nemen, ook al was hij eigenlijk bezig met controleren of de
Drankwet werd nageleefd.
HR Dynamische verkeerscontrole
Juridisch kader: verbod van détournement de pouvoir, controlebevoegdheden vs.
opsporingsbevoegdheden
Dit arrest gaat in beginsel over de politie die haar bevoegdheid tot verkeerscontrole zou
hebben misbruikt voor het opsporen van andere strafbare feiten (détournement de
pouvoir). Ze zouden tijdens deze verkeerscontrole zogenaamde controleposten opstellen
zodat ze vragen konden stellen over criminele activiteiten (dat was hun eigenlijke doel).
Voordat ze dit deden, controleerden ze wel eerst het ID en rijbewijs
(controlebevoegdheid). De HR oordeelde dat de controlebevoegdheid van de WvW was
gebruikt om criminelen te spotten, maar dat deze mede is uitgeoefend om te controleren
op het rijbewijs. Dus zolang je eerst het rijbewijs vraagt, mag je alsnog
opsporingsbevoegdheden gebruiken.
Rechtsregel:
Controlebevoegdheden mogen mede worden gebruikt voor opsporingsdoeleinden,
MITS deze mede zijn uitgeoefend om te controleren op het rijbewijs (het doel van
de controlebevoegdheid).
HR Project MOE-lander
Juridisch kader: verbod van détournement de pouvoir, controlebevoegdheden vs.
opsporingsbevoegdheden
Het ging om een project ‘’Moelander’’ waarin aandacht werd gevraagd om voertuigen uit
Midden- en Oost-Europa te controleren. De verdachte, een Kroaat die een auto met een
Bulgaars kenteken bestuurde, werd op een parkeerplaats gecontroleerd op zijn rijbewijs.
Deze bleek ongeldig verklaard, waarop de man werd vervolgd en veroordeeld. De
verdachte verweerde zich door te stellen dat er sprake was van détournement de
pouvoir. De controlebevoegdheid was namelijk aangewend voor iets anders dan waarvoor
het bedoeld was. Volgens de verdachte was er sprake van discriminatie. Het Hof
oordeelde dat er geen sprake was van détournement de pouvoir, want de
controlebevoegdheid was mede uitgeoefend om het rijbewijs te vragen en dus te
controleren, niet alleen voor opsporing. De controle kan wel alsnog onrechtmatig zijn als
de politie heeft gediscrimineerd. Hiervan is alleen sprake als de selectie ‘’uitsluitend of in
overwegende mate is gebaseerd op etnische of religieuze kenmerken van de bestuurder
of andere inzittenden van dat voertuig, dan wel op hun nationaliteit.’’ Volgens het Hof
was van een ongerechtvaardigd onderscheid geen sprake, aangezien het niet om de
persoon ging maar om het voertuig. De HR was het hier niet mee eens. Hij oordeelde dat
er sprake was van indirecte discriminatie. Bij de verkeerscontrole was het
selectiecriterium namelijk dat alleen kentekens uit bepaalde landen werden
gecontroleerd. Hierbij wordt indirect onderscheid gemaakt tussen nationaliteit of afkomst
van de inzittenden van dat voertuig. Soms kunnen maatregelen waarbij onderscheid
wordt gemaakt op grond van nationaliteit worden gerechtvaardigd, maar het Hof heeft
daar geen overwegingen aan gewijd.
Rechtsregel:
