Samenvatting deel 2 Eindtoets Geschiedenis van de Wijsbegeerte 1

Samenvatting eindtoets
Aristoteles
Het oeuvre

- Richtte het Lyceum op
- Organon (‘werktuig’ van de leer), oeuvre (geschreven door anderen)
o Natuurfilosofie
o Geschriften over de ziel
 Bezielde wezens
o Metaphysica
 Logica, natuurfilosofie en wijsgerige ‘psychologie’
 Het hoogste ‘zijnde’  een goddelijk ‘intellect’
o Geschriften over de plaats van de mens als individu binnen een samenleving
- Aristoteles’ werk wat we bezitten zijn aantekeningen van zijn colleges.

Van ‘transcendente’ naar ‘immanente’ vormen

- Transcendent = zintuigelijk overstijgend
Immanent = bewust, goddelijkheid is aanwezig in onze werkelijkheid
o In de kennistheorie: dat wat het bewustzijn niet te boven gaat maar binnen de
ervaring of het bewustzijn blijft.
- Plato: iedere filosofische beschouwing is tot mislukken gedoemd als die niet aanneemt dat
de oorzaken van onze zichtbare wereld onafhankelijk van deze wereld bestaan. Het object
van ware kennis moet onafhankelijk van ons individueel kennen bestaan om zekerheid
mogelijk te maken.
o Aristoteles was erg kritisch
 3 argumenten tegen de leer van de ideeën:
 Er zouden ook ideeën van ontkenningen moeten zijn (niet-…).
o Bijv. een tafel en een hond kunnen allebei niet-mens worden
genoemd.
 Het is een oneindige reeks oorzaken, dit biedt geen houvast en dus
geen aanvaardbare verklaring.
 Het veronderstellen van eeuwige, onveranderlijke oorzaken bieden
geen voldoende verklaring voor processen van verandering die de
waarneembare wereld kenmerken.
 Aristoteles nieuwe versie:
 De ziel is in staat gegevens uit de zintuigelijke waarneming tot
structuren en principes van de werkelijkheid te vatten.
Door de ziel met informatie te voeden van wetenschap en
wijsbegeerte kan die zichzelf inzicht verschaffen in de werkelijkheid.

Van aangeboren naar aangeleerde kennis

- De mens heeft een verlangen naar kennis.
- Inductie: waarneming van concrete verschijnselen leidt tot echte kennis en inzicht.
o Als een vorm van waarneming ontbreekt, ontbreekt een vorm van kennis die niet
verworven kan worden. De ziel is zodanig dat zij dit kan ondergaan.

, - Aristoteles over presocratische natuurfilosofen:
o Ze hebben een aantal juiste inzichten zonder te beseffen waarom deze juist zijn.
Toch is hun kennis verkregen uit hun waarneming niet minder dan die van hem.
Kennis verwerven doen mensen gezamenlijk en cumulatief.
- Aristoteles werkwijze: problemen en onjuiste inzichten van voorgangers te verklaren.
o Pragmatische benadering leidde tot doxografie.
o Praktische kennis: handelen van het individu
o Theoretische kennis: wetenschappelijke kennis omwille van het weten en kennen
zelf.

Syllogisme

- Het eerste stelsel van logica: vormen van redenering die te herleiden zijn tot drie
basispatronen/figuren. (zie blz. 127 -128).

Bewijsvoering

- Streeft ernaar vast te stellen wat bewijs is: betrouwbare wetenschappelijke kennis.
o Kennis is kennis van oorzaken. Het is niet weten dat maar weten waarom.
 Het zoeken naar een definitie begint met een gangbare begripsomschrijving
of nominale definitie.

‘Eerste filosofie’: leer van het zijn

- De leer van het zijnde: de meest algemene categorisering van al wat is (eerste filosofie,
Metaphysica).
o Oorzakelijke betekenis: alle zijnswijzen en alle zijnden zijn met elkaar verbonden
door de relatie van elk tot het zijn van de substantie.
- Categorisatie bepaalt wat wezenlijk is, accidenteel is wat bijkomstig is.
- Er is een hiërarchie waarin hemellichamen bovenaan staan, deze zijn namelijk een goddelijk
intellect (nous).
o Plato
- Er is een verschil tussen vermogen en mogelijkheid (potentie vs act) dit onderscheid wordt
ingezet om stabiliteit en verandering met elkaar te verenigen.
o Dingen ontstaan uit een potentieel zijnde.
o Goddelijk intellect: absoluut primair dus alleen act en geen potentie (dit kan namelijk
leiden tot verandering).

Natuur en kosmos

- Filosofie bestudeert het zijnde voor zover het zijnde is, natuurfilosofie bestudeert het voor
zover aan verandering onderhevig is.
- Potentie: zolang er beweging is, zodra de potentie is gerealiseerd houdt het op omdat het
doel is bereikt.
- Kennis = kennis van oorzaken.
- Tegengestelde eigenschappen zijn een belangrijk bestanddeel in het begrijpen van
verandering. Verandering bestaat in de vervanging van één bepaling door een tegenstelde.