Micro-organismen
= Organismen die microscopisch klein en eencellig kunnen zijn.
- Bacteriën
- Archaea
- Schimmels
- Overige eukaryote micro-organismen; protisten (o.a. algen, kiezelwieren, protozoa,
slijmzwammen)
Virussen
Zijn virussen micro-organismen?
Nee, ze zijn afhankelijk voor replicatie van andere cellen → geen organisme.
Eigenschappen virus
- Klein
- Ze hebben erfelijk materiaal
- Ze delen niet
- Ze missen eiwit translatie machinerie
- Ze synthetiseren niet de ATP die nodig voor
replicatie
- Virussen zijn afhankelijk van gastheercellen voor
reproductie
Structuur virus
- Virale genoom: dsDNA, ssDNA, dsRNA, dsRNA
- Eiwitmantel; capsid, bestaat uit capsomeren
- Sommige virussen hebben een envelop
(membraan van de gastheer cel met virale
eiwitten)
Bacteriofagen (fagen)
= virussen die bacteriën infecteren
Virussen kunnen alleen repliceren in een gastheercel
Host range
Ieder virus kan bepaalde gastheercellen infecteren
1. eiwitten aan de buitenkant van virus binden aan eiwitten (receptoren) van de
gastheercellen
2. Injectie van virale genoom
3. Virale genoom wordt gerepliceerd en vorming van mRNA dat zorgt voor de vorming van
virale eiwitten
4. Virale genoom en capsomeer eiwitten assembleren spontaan tot viruspartikels
,Lytische cyclus
- eindigt met het openbreken van de gastheer.
Virulente faag
= een faag die zich alleen repliceert via de lytische cyclus
vorming virus partikel vindt spontaan plaats
Lysogene cyclus
- Bij de lysogene cyclus wordt het faag DNA geïntegreerd in het genoom van de bacterie
- De faag repliceert zonder de gastheercel kapot te maken
- De lysogene cyclus kan overgaan in de lytische cyclus onder invloed van signalen
Profaag
= de in het bacterie geïntegreerde faag
Temperate faag
= een faag die op beide manieren kan repliceren
,Groepen animale virussen
- dsDNA ⇒ pokken
- ssDNA
- dsRNA
- ssRNA; dient als mRNA (+ streng) ⇒ Z ika virus, Rhinovirus
- ssRNA; dient als template mRNA (- streng) ⇒ E bolavirus, inf luenza
- ssRNA; dient als template DNA; provirus ⇒ H IV
Genetische drift
= random verandering in allelfrequentie in opeenvolgende generaties van een populatie door
toevallige gebeurtenissen
Genetische shift
= fusie tussen twee virussen; delen hierna signaalmoleculen en genoom
Pandemie
= een wereldwijde virus uitbraak
Het is gunstig voor een virus als de gastheercel goed kan overleven ⇒ coevolutie
Waarom is het moeilijk om virus infecties te behandelen
- Virussen zijn niet gevoelig voor antibiotica.
- Virussen repliceren in gastheercellen, dus het is moeilijk effectieve antivirale middelen te
vinden.
- Vaccins kunnen beschermen tegen bepaalde virussen.
- Problemen: grote variatie en het meerdere soorten dieren
Morfologie prokaryoten
- Geen kern vs wel een kern
- Eukaryote cellen zijn vaak groter
- Geen echte door membraan omgeven organellen
3 typen
- Coccen; bolvormig
- Bacilli; staafvormig;
- Spirocheten; helixvorm
Celwand
- Stevigheid
- Vorm
- bescherming
Archaea: Polysacchariden en/of eiwit
Bacteria: Bevat peptidoglycaan gram-positief of gram-negatief
Voordeel van klein zijn
Celprocessen vinden alleen plaats door diffusie; groot oppervlakte inhoud ratio van belang ⇒
kleiner zijn
, Gram-negatief Gram-positief
Kleurt roze Kleurt paars
Dunne laag peptidoglycaan Dikke laag peptidoglycaan
Een tweede membraan (lipopolysacchariden) → C rystalviolet blijf t hierin vastzitten
Niet gevoelig voor antibiotica Wel gevoelig voor antibiotica
Peptidoglycaan
= een groot molecuul; polymeer van suikers verbonden door peptideketens
- Belangrijk voor stevigheid
- Uniek voor bacteriën
- Target voor antibiotica (bv penicilline)
⇒ gram-negatieven zijn niet gevoelig door aanwezigheid buitenmembraan
Kapsel
=polysacchariden
- Hechting
- Bescherming tegen immuunsysteem
Fimbriae/pili
= eiwitdraden
- Hechting
- DNA overdracht bij conjugatie
Flagellen
- Flagellen zorgen voor voortbeweging
- Rotatie
- 100x lichaamslengte per seconde (Cheetah 25x)
Flagellen van bacteriën, archaea en eukaryoten zijn opgebouwd uit verschillende eiwitten
⇒ onafhankelijk geëvolueerd (analoog)
Bacteriële flagel = voorbeeld van exaptation
⇒ verschillende onderdelen met oorspronkelijk andere functies zijn door combinatie dit
complexe orgaan geworden
= Organismen die microscopisch klein en eencellig kunnen zijn.
- Bacteriën
- Archaea
- Schimmels
- Overige eukaryote micro-organismen; protisten (o.a. algen, kiezelwieren, protozoa,
slijmzwammen)
Virussen
Zijn virussen micro-organismen?
Nee, ze zijn afhankelijk voor replicatie van andere cellen → geen organisme.
Eigenschappen virus
- Klein
- Ze hebben erfelijk materiaal
- Ze delen niet
- Ze missen eiwit translatie machinerie
- Ze synthetiseren niet de ATP die nodig voor
replicatie
- Virussen zijn afhankelijk van gastheercellen voor
reproductie
Structuur virus
- Virale genoom: dsDNA, ssDNA, dsRNA, dsRNA
- Eiwitmantel; capsid, bestaat uit capsomeren
- Sommige virussen hebben een envelop
(membraan van de gastheer cel met virale
eiwitten)
Bacteriofagen (fagen)
= virussen die bacteriën infecteren
Virussen kunnen alleen repliceren in een gastheercel
Host range
Ieder virus kan bepaalde gastheercellen infecteren
1. eiwitten aan de buitenkant van virus binden aan eiwitten (receptoren) van de
gastheercellen
2. Injectie van virale genoom
3. Virale genoom wordt gerepliceerd en vorming van mRNA dat zorgt voor de vorming van
virale eiwitten
4. Virale genoom en capsomeer eiwitten assembleren spontaan tot viruspartikels
,Lytische cyclus
- eindigt met het openbreken van de gastheer.
Virulente faag
= een faag die zich alleen repliceert via de lytische cyclus
vorming virus partikel vindt spontaan plaats
Lysogene cyclus
- Bij de lysogene cyclus wordt het faag DNA geïntegreerd in het genoom van de bacterie
- De faag repliceert zonder de gastheercel kapot te maken
- De lysogene cyclus kan overgaan in de lytische cyclus onder invloed van signalen
Profaag
= de in het bacterie geïntegreerde faag
Temperate faag
= een faag die op beide manieren kan repliceren
,Groepen animale virussen
- dsDNA ⇒ pokken
- ssDNA
- dsRNA
- ssRNA; dient als mRNA (+ streng) ⇒ Z ika virus, Rhinovirus
- ssRNA; dient als template mRNA (- streng) ⇒ E bolavirus, inf luenza
- ssRNA; dient als template DNA; provirus ⇒ H IV
Genetische drift
= random verandering in allelfrequentie in opeenvolgende generaties van een populatie door
toevallige gebeurtenissen
Genetische shift
= fusie tussen twee virussen; delen hierna signaalmoleculen en genoom
Pandemie
= een wereldwijde virus uitbraak
Het is gunstig voor een virus als de gastheercel goed kan overleven ⇒ coevolutie
Waarom is het moeilijk om virus infecties te behandelen
- Virussen zijn niet gevoelig voor antibiotica.
- Virussen repliceren in gastheercellen, dus het is moeilijk effectieve antivirale middelen te
vinden.
- Vaccins kunnen beschermen tegen bepaalde virussen.
- Problemen: grote variatie en het meerdere soorten dieren
Morfologie prokaryoten
- Geen kern vs wel een kern
- Eukaryote cellen zijn vaak groter
- Geen echte door membraan omgeven organellen
3 typen
- Coccen; bolvormig
- Bacilli; staafvormig;
- Spirocheten; helixvorm
Celwand
- Stevigheid
- Vorm
- bescherming
Archaea: Polysacchariden en/of eiwit
Bacteria: Bevat peptidoglycaan gram-positief of gram-negatief
Voordeel van klein zijn
Celprocessen vinden alleen plaats door diffusie; groot oppervlakte inhoud ratio van belang ⇒
kleiner zijn
, Gram-negatief Gram-positief
Kleurt roze Kleurt paars
Dunne laag peptidoglycaan Dikke laag peptidoglycaan
Een tweede membraan (lipopolysacchariden) → C rystalviolet blijf t hierin vastzitten
Niet gevoelig voor antibiotica Wel gevoelig voor antibiotica
Peptidoglycaan
= een groot molecuul; polymeer van suikers verbonden door peptideketens
- Belangrijk voor stevigheid
- Uniek voor bacteriën
- Target voor antibiotica (bv penicilline)
⇒ gram-negatieven zijn niet gevoelig door aanwezigheid buitenmembraan
Kapsel
=polysacchariden
- Hechting
- Bescherming tegen immuunsysteem
Fimbriae/pili
= eiwitdraden
- Hechting
- DNA overdracht bij conjugatie
Flagellen
- Flagellen zorgen voor voortbeweging
- Rotatie
- 100x lichaamslengte per seconde (Cheetah 25x)
Flagellen van bacteriën, archaea en eukaryoten zijn opgebouwd uit verschillende eiwitten
⇒ onafhankelijk geëvolueerd (analoog)
Bacteriële flagel = voorbeeld van exaptation
⇒ verschillende onderdelen met oorspronkelijk andere functies zijn door combinatie dit
complexe orgaan geworden
