GESCHIEDENIS: LAGE LANDEN – HISTORISCHE CONTEXT 6VWO
PARAGRAAF 1: De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
Door veranderingen in de 11e eeuw ontstond er in de Late Middeleeuwen een monetaire economie
van grotere omvang.
Landbouwveranderingen bevolkingsgroei
- Het klimaat verbeterde waardoor er anders werd omgegaan met de landbouw en hierdoor
steeg de productie. Doordat er meer voedsel was konden er kinderen geboren worden.
Landbouwveranderingen + bevolkingsgroei opbloeiende handel + nijverheid
- Doordat de landbouw zo goed ging was het voor sommige mensen overbodig om op het
platteland te werken, zij konden zich op andere gebieden specialiseren (nijverheid). De
producten die ze hadden gemaakt konden verkocht worden op de markt. Hierdoor kwam er
een toename van de handel.
Niet alleen de lokale handel ging goed maar de internationale handel nam ook steeds meer toe.
Doordat het moeilijk was om de waarde van iets vast te stellen gingen ze weer met geld betalen. Elke
stad had vaak zijn eigen munt met eigen waarde monetaire economie van grote omvang.
De Lage Landen (Vlaanderen) werden om verschillende redenen één van de meest verstedelijkte
gebieden van Europa:
- Gunstige geografische omstandigheden veel bevaarbare rivieren + havens
- Veel bescherming en hulp van adel + geestelijken zij zagen de voordelen van de handel
- Veel samenwerking tussen steden de Hanze
In het begin hadden de mensen in de stad veel verplichtingen naar de heer toe, maar om hun eigen
economische belangen te beschermen wilden ze hier een eind aan maken. Door de toenemende
handel hadden ze een sterkere positie tegenover de heer en konden ze vragen om stadsrechten. In
ruil voor deze rechten moesten ze vaak belasting betalen en militaire hulp bieden.
Stadsrechten:
- Geen verplichtingen tegenover de grondbezitter
- Zelf bestuur en rechtspraak mogen regelen
- Mogen bepalen wie stadsburger (poorter) word
Verzorgingsgebied = stad + platteland
De bewoners van een verzorgingsgebied waren economisch en politiek aan elkaar verbonden. Maar
niet alleen de steden en het platteland waren verbonden, steden onderling ook. Doordat er
jaarmarkten werden gehouden gingen de lokale en internationale handel erop vooruit.
In de stad leven was ongezonder dan op het platteland, veel mensen werden ziek en gingen dood.
Daardoor moest er een instroom van poorters blijven, door hoge lonen was er een goede routering.
, KENMERKENDE ASPECTEN BIJ PARAGRAAF 1:
1. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-
urbane samenleving
Na 1000 herleefde de landbouw-stedelijke samenleving in West-Europa. De landbouw ging meer
opbrengen. Er ontstonden duizenden steden waar handelaren en ambachtslieden leefden.
2. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Steden werden zelfstandiger doordat edelen hun steeds meer rechten verleenden, in ruil voor
geld. Door hun rijkdom en vrijheid hadden de steden een grote aantrekkingskracht op de
bewoners van het platteland. De macht in steden kwam in handen van een elite van rijke
kooplieden.
3. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke
macht het primaat behoorde te hebben
In de tijd van steden en staten waren mensen erg gelovig. De kerk had een grote invloed in de
samenleving. Tot in de 14e eeuw beweerde de paus dat vorsten ondergeschikt aan hem moesten
zijn. Vanaf 1075 voerde de paus met de Duitse keizer de Investituurstrijd over de benoeming van
bisschoppen. De paus won, maar kon zijn wil niet opleggen aan alle vorsten.
4. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de
kruistochten
Aan het eind van de 11e eeuw werd Jeruzalem veroverd door een christelijk leger afkomstig uit
West-Europa. In de 12e en 13e eeuw volgden meer kruistochten om gebieden ten oosten van de
Middellandse Zee te veroveren of in christelijke handen te houden. De handel van Europeanen in
het Midden-Oosten, onder meer van specerijen uit Oost Azië, bloeide op. Christelijke legers
veroverden ook het Iberisch schiereiland en grote gebieden in Oost-Europa
5. Het begin van staatsvorming en centralisatie
In de tijd van steden en staten vergrootten de Franse en Engelse koningen hun macht. Met een
eigen leger, ambtenaren en landelijke rechtspraak begonnen ze de vorming van een centraal
bestuurde
PARAGRAAF 1: De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
Door veranderingen in de 11e eeuw ontstond er in de Late Middeleeuwen een monetaire economie
van grotere omvang.
Landbouwveranderingen bevolkingsgroei
- Het klimaat verbeterde waardoor er anders werd omgegaan met de landbouw en hierdoor
steeg de productie. Doordat er meer voedsel was konden er kinderen geboren worden.
Landbouwveranderingen + bevolkingsgroei opbloeiende handel + nijverheid
- Doordat de landbouw zo goed ging was het voor sommige mensen overbodig om op het
platteland te werken, zij konden zich op andere gebieden specialiseren (nijverheid). De
producten die ze hadden gemaakt konden verkocht worden op de markt. Hierdoor kwam er
een toename van de handel.
Niet alleen de lokale handel ging goed maar de internationale handel nam ook steeds meer toe.
Doordat het moeilijk was om de waarde van iets vast te stellen gingen ze weer met geld betalen. Elke
stad had vaak zijn eigen munt met eigen waarde monetaire economie van grote omvang.
De Lage Landen (Vlaanderen) werden om verschillende redenen één van de meest verstedelijkte
gebieden van Europa:
- Gunstige geografische omstandigheden veel bevaarbare rivieren + havens
- Veel bescherming en hulp van adel + geestelijken zij zagen de voordelen van de handel
- Veel samenwerking tussen steden de Hanze
In het begin hadden de mensen in de stad veel verplichtingen naar de heer toe, maar om hun eigen
economische belangen te beschermen wilden ze hier een eind aan maken. Door de toenemende
handel hadden ze een sterkere positie tegenover de heer en konden ze vragen om stadsrechten. In
ruil voor deze rechten moesten ze vaak belasting betalen en militaire hulp bieden.
Stadsrechten:
- Geen verplichtingen tegenover de grondbezitter
- Zelf bestuur en rechtspraak mogen regelen
- Mogen bepalen wie stadsburger (poorter) word
Verzorgingsgebied = stad + platteland
De bewoners van een verzorgingsgebied waren economisch en politiek aan elkaar verbonden. Maar
niet alleen de steden en het platteland waren verbonden, steden onderling ook. Doordat er
jaarmarkten werden gehouden gingen de lokale en internationale handel erop vooruit.
In de stad leven was ongezonder dan op het platteland, veel mensen werden ziek en gingen dood.
Daardoor moest er een instroom van poorters blijven, door hoge lonen was er een goede routering.
, KENMERKENDE ASPECTEN BIJ PARAGRAAF 1:
1. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-
urbane samenleving
Na 1000 herleefde de landbouw-stedelijke samenleving in West-Europa. De landbouw ging meer
opbrengen. Er ontstonden duizenden steden waar handelaren en ambachtslieden leefden.
2. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Steden werden zelfstandiger doordat edelen hun steeds meer rechten verleenden, in ruil voor
geld. Door hun rijkdom en vrijheid hadden de steden een grote aantrekkingskracht op de
bewoners van het platteland. De macht in steden kwam in handen van een elite van rijke
kooplieden.
3. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke
macht het primaat behoorde te hebben
In de tijd van steden en staten waren mensen erg gelovig. De kerk had een grote invloed in de
samenleving. Tot in de 14e eeuw beweerde de paus dat vorsten ondergeschikt aan hem moesten
zijn. Vanaf 1075 voerde de paus met de Duitse keizer de Investituurstrijd over de benoeming van
bisschoppen. De paus won, maar kon zijn wil niet opleggen aan alle vorsten.
4. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de
kruistochten
Aan het eind van de 11e eeuw werd Jeruzalem veroverd door een christelijk leger afkomstig uit
West-Europa. In de 12e en 13e eeuw volgden meer kruistochten om gebieden ten oosten van de
Middellandse Zee te veroveren of in christelijke handen te houden. De handel van Europeanen in
het Midden-Oosten, onder meer van specerijen uit Oost Azië, bloeide op. Christelijke legers
veroverden ook het Iberisch schiereiland en grote gebieden in Oost-Europa
5. Het begin van staatsvorming en centralisatie
In de tijd van steden en staten vergrootten de Franse en Engelse koningen hun macht. Met een
eigen leger, ambtenaren en landelijke rechtspraak begonnen ze de vorming van een centraal
bestuurde
