Hoofdstuk 1. Overview of the Immune System
Immuniteit = Beschermende toestand bij mens en dier tegen infectieziekten veroorzaakt door
bacteriën, virussen, lichaamsvreemde cellen of moleculen.
Immunologie = Wetenschap die zich bezighoudt met onderzoek naar de werking van het
immuunsysteem.
Het immuunsysteem doet twee dingen:
1. Herkennen en vernietigen van (lichaams)vreemde elementen.
Gebeurt dit niet dan wordt je ziek.
2. Herken, maar spaar het eigen individu.
Gebeurt dit niet dan is er sprake van een auto-immuunziekte.
Edward Jenner
Deed onderzoek naar pokken. Hij ontdekte dat door een immunologisch geheugen je immuun bent
tegen het humane pokkenvirus. Dit immunologisch geheugen kan worden opgewekt door het geven
van een vaccin. Bij een vaccin wordt een verzwakte ziekteverwekker aangebracht waardoor er een
immunologisch geheugen ontstaat in het lichaam. Een vaccinatie kan de groepsimmuniteit (=
beschermende immuniteitsstatus van een populatie tegenover een bepaalde infectieziekte) op peil
brengen. Soms is het nodig om een vaccin drie of vier keer te geven als booster. Hierdoor wordt het
respons op het pathogeen nog meer aangescherpt.
Fagocyten = Eten micro-organismen en ander vreemd materiaal op (fagocytose).
Immunoglobine = Een deel van het bloedserum.
Antilichamen = De oplosbare actieve moleculen die aanwezig zijn in immunoglobine.
Humorale immuniteit = Immunologische maatregelen op antilichamen die zich in het lichaam
bevinden. Zijn B-cellen bij betrokken.
Passieve immuniteit = Toegediende antistoffen die zijn geproduceerd door andere mensen of dieren
(bijv. via moedermelk).
Actieve immuniteit = Het opwekken van immuniteit na blootstelling aan een inactieve of verzwakte
vorm antigeen (vaccinatie).
Antigen = Elke mogelijke substantie die een specifieke reactie van B- of T-lymfocyten uitlokt.
Het volledige immuunsysteem wordt geregeld door cell-mediated immunity en door humorale
immuniteit. Bij cel-mediated immunitiy zijn vooral T-helpercellen en cytotoxische T-cellen betrokken.
Lymfocyten kunnen worden onderverdeeld in 2 typen:
1. T-lymfocyten. Verlenen cellulaire immuniteit.
Cytotoxische T-cellen: Kunnen veranderingen waarnemen die voorkomen in de
gastheer na infectie.
T-helper cellen: Begeleiden het gedrag van andere immuniteitscellen. Wanneer deze
worden gedood wordt het erg lastig voor het lichaam om allerlei verschillende vormen
van infectie te bestrijden.
2. B-lymfocyten. Maken antilichamen die zorgen voor humorale immuniteit.
Selective theory
Cellen in het bloed maken bepaalde receptoren. Het binden van deze receptoren aan een bepaalde
ziekte is als een sleutel in slot model, heel specifiek dus. Elke cel maakt heel veel kopieën van een
soort receptor. Dit gebeurt nadat de B-cel is getriggerd door het binden van een antigen.
Clonal selection theory
Een individuele B- of T-cel produceert veel kopieën van een membraanreceptor die specifiek is voor
een bepaald soort antigen.
Organismen die een ziekte veroorzaken worden pathogenen genoemd. Deze pathogenen kunnen
worden onderverdeeld in 4 groepen:
1. Virussen.
2. Fungi.
3. Parasieten.
4. Bacteriën.
, Hoe het lichaam reageert op een infectie met een van deze pathogenen hangt af van de plaats waar
ze het lichaam binnen dringen en de aard van het pathogeen. Het lichaam heeft verschillende
barrières om zich te beschermen tegen deze pathogenen zoals huid, slijmvliezen en pH.
Voor het herkennen van een pathogeen is een interactie nodig tussen het vreemde organisme en het
“herkenmolecuul” van de gastheer.
Het immuunsysteem
-Vormen
Aangeboren immuunsysteem = Is vanaf de geboorte aanwezig in je lichaam. Hieronder vallen
ook de receptoren die worden gecodeerd door het DNA, etc. Herkenning door het aangeboren
immuunsysteem gaat erg snel, maar is niet erg specifiek. First line of defense.
Verworven immuunsysteem = Hangt af van de B- en T-cellen in het lichaam. Herkenning duurt
vaak iets langer. Dit komt doordat maar weinig cellen de juiste receptor bevatten. Wel is deze
vorm van immuniteit erg specifiek. Second line of defense.
Kunnen met elkaar communiceren door cel-cel contact en oplosbare boodschappers zoals
cytokines. Cytokines kunnen binden met receptoren en geven signalen af die de functie van een
cel kan veranderen.
Chemokines = Oplosbare signalen.
Immunologisch geheugen = De mogelijkheid van het immuunsysteem om snel en met grote
efficiëntie te reageren bij een tweede blootstelling aan een pathogeen. Van dit principe wordt ook
gebruik gemaakt bij vaccinaties.
-Vormen respons
Primary response.
-Werking
o De eerste keer blootstelling aan een bepaald antigen. Hierbij roeien de lymfocyten het
pathogeen uit, door herkenning klonering uitroeiing. Er ontstaan
geheugencellen.
Secondary response.
-Werking
o Een tweede blootstelling met hetzelfde antigen/pathogeen. Door de geheugencellen
wordt de infectie snel herkent en bestreden. Hierbij is er vrijwel nooit sprake van
ziektesymptomen.
Disfunctioneel immuunsysteem
-Categorieën
Hypersensitiviteit: Overdreven aanvallen op goedaardige, maar vreemde antigenen.
Voorbeeld: Astma of allergieën.
Auto-immuunziekte: Het aanvallen van het lichaamseigen cellen/stoffen.
Immuundeficiëntie: Niet goed werkend respons op infecties.
Hoofdstuk 2 Cells, Organs, and Microenvironments of the Immune System
Primaire lymfoïde organen waaronder het beenmerg en de thymus regelen de ontwikkeling van
immuun cellen. Secundaire lymfoïde organen waaronder de milt en lymfeknopen coördineren de
aanval van antigenen met behulp van antigen-specifieke lymfocyten.
Stamcellen
Zijn erg schaars. Elke volwassen bloedcel (rode bloedcellen, macrofagen, lymfocyten, etc.) ontstaan
vanuit een hematopoietische stamcel (HSC). Het proces waarbij zo’n cel zich ontwikkelt tot een
volwassen bloedcel heet hematopoiesis.
-Capaciteiten
De mogelijkheid om zichzelf te vernieuwen. Hoe ouder je wordt, hoe minder dit gebeurt.
De mogelijkheid om te differentiëren in verschillende soorten celtypes.
-Differentiatie
o Totipotent Kan alle cellen worden, embryonaal stadium.
o Pluripotent Kan vele cellen worden.
o Multipotent Kan alleen cellen maken voor een type weefsel.
-Belangrijke organen
Beenmerg Hier kan elk celtype ontstaan.
Thymus Hier ontstaan T-cellen.
Immuniteit = Beschermende toestand bij mens en dier tegen infectieziekten veroorzaakt door
bacteriën, virussen, lichaamsvreemde cellen of moleculen.
Immunologie = Wetenschap die zich bezighoudt met onderzoek naar de werking van het
immuunsysteem.
Het immuunsysteem doet twee dingen:
1. Herkennen en vernietigen van (lichaams)vreemde elementen.
Gebeurt dit niet dan wordt je ziek.
2. Herken, maar spaar het eigen individu.
Gebeurt dit niet dan is er sprake van een auto-immuunziekte.
Edward Jenner
Deed onderzoek naar pokken. Hij ontdekte dat door een immunologisch geheugen je immuun bent
tegen het humane pokkenvirus. Dit immunologisch geheugen kan worden opgewekt door het geven
van een vaccin. Bij een vaccin wordt een verzwakte ziekteverwekker aangebracht waardoor er een
immunologisch geheugen ontstaat in het lichaam. Een vaccinatie kan de groepsimmuniteit (=
beschermende immuniteitsstatus van een populatie tegenover een bepaalde infectieziekte) op peil
brengen. Soms is het nodig om een vaccin drie of vier keer te geven als booster. Hierdoor wordt het
respons op het pathogeen nog meer aangescherpt.
Fagocyten = Eten micro-organismen en ander vreemd materiaal op (fagocytose).
Immunoglobine = Een deel van het bloedserum.
Antilichamen = De oplosbare actieve moleculen die aanwezig zijn in immunoglobine.
Humorale immuniteit = Immunologische maatregelen op antilichamen die zich in het lichaam
bevinden. Zijn B-cellen bij betrokken.
Passieve immuniteit = Toegediende antistoffen die zijn geproduceerd door andere mensen of dieren
(bijv. via moedermelk).
Actieve immuniteit = Het opwekken van immuniteit na blootstelling aan een inactieve of verzwakte
vorm antigeen (vaccinatie).
Antigen = Elke mogelijke substantie die een specifieke reactie van B- of T-lymfocyten uitlokt.
Het volledige immuunsysteem wordt geregeld door cell-mediated immunity en door humorale
immuniteit. Bij cel-mediated immunitiy zijn vooral T-helpercellen en cytotoxische T-cellen betrokken.
Lymfocyten kunnen worden onderverdeeld in 2 typen:
1. T-lymfocyten. Verlenen cellulaire immuniteit.
Cytotoxische T-cellen: Kunnen veranderingen waarnemen die voorkomen in de
gastheer na infectie.
T-helper cellen: Begeleiden het gedrag van andere immuniteitscellen. Wanneer deze
worden gedood wordt het erg lastig voor het lichaam om allerlei verschillende vormen
van infectie te bestrijden.
2. B-lymfocyten. Maken antilichamen die zorgen voor humorale immuniteit.
Selective theory
Cellen in het bloed maken bepaalde receptoren. Het binden van deze receptoren aan een bepaalde
ziekte is als een sleutel in slot model, heel specifiek dus. Elke cel maakt heel veel kopieën van een
soort receptor. Dit gebeurt nadat de B-cel is getriggerd door het binden van een antigen.
Clonal selection theory
Een individuele B- of T-cel produceert veel kopieën van een membraanreceptor die specifiek is voor
een bepaald soort antigen.
Organismen die een ziekte veroorzaken worden pathogenen genoemd. Deze pathogenen kunnen
worden onderverdeeld in 4 groepen:
1. Virussen.
2. Fungi.
3. Parasieten.
4. Bacteriën.
, Hoe het lichaam reageert op een infectie met een van deze pathogenen hangt af van de plaats waar
ze het lichaam binnen dringen en de aard van het pathogeen. Het lichaam heeft verschillende
barrières om zich te beschermen tegen deze pathogenen zoals huid, slijmvliezen en pH.
Voor het herkennen van een pathogeen is een interactie nodig tussen het vreemde organisme en het
“herkenmolecuul” van de gastheer.
Het immuunsysteem
-Vormen
Aangeboren immuunsysteem = Is vanaf de geboorte aanwezig in je lichaam. Hieronder vallen
ook de receptoren die worden gecodeerd door het DNA, etc. Herkenning door het aangeboren
immuunsysteem gaat erg snel, maar is niet erg specifiek. First line of defense.
Verworven immuunsysteem = Hangt af van de B- en T-cellen in het lichaam. Herkenning duurt
vaak iets langer. Dit komt doordat maar weinig cellen de juiste receptor bevatten. Wel is deze
vorm van immuniteit erg specifiek. Second line of defense.
Kunnen met elkaar communiceren door cel-cel contact en oplosbare boodschappers zoals
cytokines. Cytokines kunnen binden met receptoren en geven signalen af die de functie van een
cel kan veranderen.
Chemokines = Oplosbare signalen.
Immunologisch geheugen = De mogelijkheid van het immuunsysteem om snel en met grote
efficiëntie te reageren bij een tweede blootstelling aan een pathogeen. Van dit principe wordt ook
gebruik gemaakt bij vaccinaties.
-Vormen respons
Primary response.
-Werking
o De eerste keer blootstelling aan een bepaald antigen. Hierbij roeien de lymfocyten het
pathogeen uit, door herkenning klonering uitroeiing. Er ontstaan
geheugencellen.
Secondary response.
-Werking
o Een tweede blootstelling met hetzelfde antigen/pathogeen. Door de geheugencellen
wordt de infectie snel herkent en bestreden. Hierbij is er vrijwel nooit sprake van
ziektesymptomen.
Disfunctioneel immuunsysteem
-Categorieën
Hypersensitiviteit: Overdreven aanvallen op goedaardige, maar vreemde antigenen.
Voorbeeld: Astma of allergieën.
Auto-immuunziekte: Het aanvallen van het lichaamseigen cellen/stoffen.
Immuundeficiëntie: Niet goed werkend respons op infecties.
Hoofdstuk 2 Cells, Organs, and Microenvironments of the Immune System
Primaire lymfoïde organen waaronder het beenmerg en de thymus regelen de ontwikkeling van
immuun cellen. Secundaire lymfoïde organen waaronder de milt en lymfeknopen coördineren de
aanval van antigenen met behulp van antigen-specifieke lymfocyten.
Stamcellen
Zijn erg schaars. Elke volwassen bloedcel (rode bloedcellen, macrofagen, lymfocyten, etc.) ontstaan
vanuit een hematopoietische stamcel (HSC). Het proces waarbij zo’n cel zich ontwikkelt tot een
volwassen bloedcel heet hematopoiesis.
-Capaciteiten
De mogelijkheid om zichzelf te vernieuwen. Hoe ouder je wordt, hoe minder dit gebeurt.
De mogelijkheid om te differentiëren in verschillende soorten celtypes.
-Differentiatie
o Totipotent Kan alle cellen worden, embryonaal stadium.
o Pluripotent Kan vele cellen worden.
o Multipotent Kan alleen cellen maken voor een type weefsel.
-Belangrijke organen
Beenmerg Hier kan elk celtype ontstaan.
Thymus Hier ontstaan T-cellen.
