Uitvoering en Handhaving van EU-recht
Wisselwerking tussen EU-recht en natonaal recht: hoe beïnvloedt de Europese rechtsorde de natonale
rechtsorden van de 28 lidstaten.
Nauwe samenwerking tussen Europese en natonale autoriteiten.
Geïntegreerde rechtsorde met een gedeeld bestuur: mix van instantes en regels.
Praktsche uitwerking van de Europese regels moeten in praktjk nutg e ect hebben.
Grondbeginselen EU-recht:
- het EU-recht heef voorrang op grond van Costa/ENEL er is met het EU recht een nieuw
rechtsstelsel gecreëerd wat bindend is voor zowel de lidstaten als EU burgers. Autonome
rechtsorde.
- Volle werking van EU-recht (e ect utlee) geldt ook voor oudere regels voor EU recht.
- E ecteve rechtsbescherming (Joohnstene er moeten rechtsmiddelen zijn om de EU rechten te
kunnen verzekeren
- Loyale samenwerking (unietrouwe) art. 4 3 VEU drie verplichtngen:
o Lidstaten moeten alle maatregelen tre en die geschikt zijn om de nakoming van Europese
verplichtngen te verzekeren. مit wordt ook wel een handhavingsplicht genoemd.
o Lidstaten moeten de EU ondersteunen bij de vervulling van haar taak
o Lidstaten moeten zich onthouden van alle maatregelen die de verwezenlijking van de
doelstellingen van de Europese Verdragen in gevaar kunnen brengen. Onthoudingsplicht
geldt dus tussen inwerkingtreding en verstrijken omzetngstermijn. Inter-environnement
Wallonie: geen omzetngsverplichtng voor verstrijken omzetngstermijn maar wel de
onthoudingsplicht. Ro. 47/48 volledige omzetng richtlijn en wat zijn de gevolgen?
مoorwerkingsmechanismen
- مirecte werking: partculieren kunnen voor natonale rechter een beroep doen op bepalingen EU-
recht. Van Gend en Loos ’63 bepaald dat de bepaling dan voldoende nauwkeurig en
onvoorwaardelijk is. مit geldt voor verordeningen richtlijnen en besluiten. Voor richtlijnen geldt
ook nog dat de termijn voor het implementeren is verstreken of de richtlijn is fout
geïmplementeerd. Gevolg van directe werking (Simmenthale: de voorrang heef tot gevolg dat die
onjuiste natonale regel gepasseerd wordt door EU recht.
مirecte werking geldt niet in horizontale relates
- Conforme interpretate: natonale rechter heef plicht natonaal recht zoveel mogelijk uit te leggen
in het licht van EU recht (Von Colson ’84 en Marleasing ’90e. Hier ziten natuurlijk wel grenzen aan)
kan niet te vrij gaan interpreteren of zelf recht gaan creëren. Indirecte werking.
- Staatsaansprakelijkheid (Francovich ’91e: lidstaat is verplicht tot schadevergoeding aan
partculieren als gevolg van EU-recht schending door lidstaat.
- Implementate: juridische verplichtng die op de lidstaten rust om de maatregelen op te nemen die
noodzakelijk zijn voor de uitvoering van het EU recht. مit gebeurd in 4 fasen:
o Omzetng
Richtlijnen vertaling naar natonaal recht
Verordeningen (Variola ’73 en Zerbone ’78e art. 288 VWEU worden niet omgezet
dus gelijk naar fase 2.
o Operatonalisering zoals
Aanwijzen van natonale instantes die handhaven
Tre en van handhavingsvoorzieningen
Opstellen procedurele regels
Aanpassen/intrekken van strijdige natonale regels
Aanvullende natonale wetgevende actviteiten
o Toepassing: vaststellen van rechten en plichten in concrete situates
o Handhaving door controle op de naleving en dit afdwingen met sanctes
, o Verwijzing: wanneer NL rechter verwijst naar EU bepaling die niet terug te vinden is in het
natonale recht.
مynamische verwijzing: verwezen naar een bindende EU-rechtshandeling met
inbegrip van latere wijzigingen.
Statsche verwijzing: wordt verwezen naar de betre ende EU-rechtshandeling zoals
die op een specifek tjdstp luidt dus zonder inbegrip van latere wijzingen.
Extra regels mbt omzetng en operatonalisering:
- Implementate moet volledig zijn) niet gedeeltelijk of alleen hoofdlijnen en geen tegenstrijdigheden
in het natonale recht
- Bindende wetgeving
- Rekening houden met ander Europees primair en secundair recht
- Beginsel van rechtszekerheid vereis dat implementatemaatregelen duidelijk en kenbaar voor
betrokken: dus publiceren in Staatsblad + transponeringstabel (wel artkel uit de richtlijn
overeenkomt met artkel in de NL wete.
Regelgevende vs. Niet-regelgevende actviteiten
Omzetng van richtlijnen vs. toepassing van omzetngswetgeving
Operatonaliseren van Europese rechtsinstrumenten vs. handhaving van omzetngswetgeving
Voorbeeld Europese regel in Ri. 2000/78/EG: bij discriminate o.g.v. leefijd is er een recht op reële en
e ecteve compensate.
Maar welke procedure? Termijn? Bij welke instante? Welke bewijsregels?
Het uitgangspunt is altjd het EU-recht zelf eerst checken.
Natonale procedurele autonomie: bevoegdheid van lidstaten om zelf te bepalen welke soorten procedures
van toepassing zijn en hoe ze zijn ingericht. Vloeit voort uit het beginsel van loyale samenwerking. (Rewee
milde toets want autonomie voor lidstaten en slechts minimum eisen. Materiele regels (rechten en
plichtene en Procedurele regels (uitvoering hiervane.
Europese kan een specifeke opdracht geven of niks zeggen dan moet de lidstaat zelf procedures regelen
op grond van art. 43 VEU. Wel zijn er enkele randvoorwaarden: minimumeisen aan het natonale
procesrecht.
Grenzen:
- Gelijkwaardigheidsbeginsel/non-discriminatebeginsel: natonale procesregels in een geschil met
een Europese dimensie mogen niet ongunstger zijn dan die gelden voor soortgelijke natonale
vorderingen. Palmisani: Italië had richtlijn te laat omgezet dus partculieren konden
schadevergoeding krijgen dit wel binnen 1 jaar aanvragen. مit verschilde met de natonale termijn
van 5 jaar bij een soortgelijke natonale verordeningen. Ro. 27-28 + 32-40. Soortgelijke natonale
vordering = hetzelfde doel en voornaamste kenmerken van de regelingen. Levez ’98: moet hierbij
kijken naar de gehele context in de procedure. مit toetst de rechter Unibet: het uni recht vereist
niet dat er een zelfstandig beroep moet zijn op het toetsen van natonale regels aan het EU-recht
ro. 36/65 ook als dit in strijd met het gelijkwaardigheidsbeginsel is. R.o. 65
maak hierbij een kruistabel om te zien of gelijkwaardigheid in geding is: eu + nat & vordering +
procesregel
- مoeltre endheidsbeginsel: natonale procesregels mogen de uitoefening van de door de EU-
rechtsorde verleende rechten niet onmogelijk of uiterst moeilijk maken. Moet rekening houden
met beginselen die aan het natonale stelsel van rechtspraak ten grondslag liggen (Van Schijndele.
Schending rechtvaardigen via ROR het is een afweging tegen het belang van de natonale bepaling.
San Giorgio ro. 14 mag niet niet-schrifelijke bewijsmiddelen helemaal uitsluiten.
- Beginsel van e ecteve rechtsbescherming: dit is ingrijpender Factortame Eu rechten moeten
afdwingbaar zijn bij de natonale rechter.
, San Giorgio ’83: ro. 14 mag niet regels hebben die wel aan gelijkwaardigheidsbeginsel voldoen maar niet
aan doeltre endheidsbeginsel. Ro. 17 moet dus aan beide worden voldaan. Kan altjd wel nog naar ROR
kijken.
Natonale insttutonele autonomie:
Bijv. مe Speelgoedrichtlijn 2009/48/EG er moeten keuringsinstantes komen opgericht naar natonaal
recht in rechtspersoonlijkheid onafankelijk geen belangenconficten en niet betrokken in het speelgoed
proces. Art. 26 = operatonalisering instantes aanwijzen die EU-recht tot uitvoer leggen. مit is dus hoe EU
recht wordt uitgevoerd en gehandhaafd) procedurele autonomie.
Bij insttutonele autonomie gaat het om wie het EU-recht zal uitvoeren en handhaven welke instantes.
Ook dit vloeit voort uit het beginsel van loyale samenwerking art. 4 lid 3 VEU. Het Eu recht respecteert dit
van de lidstaten.
Uitvoering en handhaving hoef niet altjd via de centrale overheid Traen: directeur van een van
overheidswege opgerichte waterzuiveringsmaatschappij mag instante zijn lidstaten zijn heel vrij in hun
keuzes. R.o. 17
Zanet i & Commissie v مu: waar commissie zich probeert te bemoeien met de keuze van de lidstaat voor
een bepaald orgaan.
Legaliteitsbeginsel:
Wie is bevoegd om op basis van een richtlijn te handelen? Legaliteitsbeginsel) kijk naar grondslag in de
natonale wet. Is de instante aangewezen bij wet benoemd etc. Elk overheidshandelen heef wetelijke
grondslag nodig en hierdoor kunnen natonale legaliteitseisen worden nageleefd. Er is dus een dubbele
bevoegdheidsgrondslag:
- Materieel: defnite van de norm = Europeesrechtelijk
- Insttutoneel: aanwijzing en handelingsbevoegdheid van orgaan = Natonaalrechtelijk.
Er zijn problemen met het legaliteitsbeginsel wanneer de insttutonele grondslag ontbreekt. مit is
wanneer:
- Lidstaat heef nagelaten om een orgaan aan te wijzen
- Orgaan dat is aangewezen heef niet genoeg bevoegdheden toegekend gekregen
- Richtlijn is niet of onjuist omgezet maar moet toch worden toegepast via directe werking of
conforme interpretate.
Kan bestuursorgaan zijn handelen rechtstreeks op EU-recht baseren? Niet duidelijk bij verdragen kan dit
net als bij verordeningen omdat die niet omzetng behoeven. مit geldt niet voor richtlijnen omdat zij wel
omgezet moeten worden. Dorsch: nu 1 richtlijn voor aanbestedingen vroeger was dit gesplitst in 3
richtlijnen (werken levering en dienstene. Natonale instante kan niet zomaar een richtlijn toepassen
zonder grondslag in het natonale recht maar je mag wel richtlijn conforme interpretate toepassen ro.40-
46. Hier ziten natuurlijk wel grenzen aan: het mag niet te ver gaan. Natonale rechter is dan verplicht te
checken of natonaal recht in het licht van de EU richtlijn toch een soort grondslag biedt. Hiermee verdwijnt
het legaliteitsprobleem.
Legaliteitsproblemen bij delegatewetgeving ook al is dit snel en efciënt door ruime delegate wetgeving
komen er wel legaliteitsvragen.
Zo’n legaliteitsprobleem is afankelijk van de inhoud van het EU-recht:
- Wanneer er weinig tot geen beleidsruimte is dan is er geen legaliteitsprobleem
- Wanneer er veel beleidsruimte is vereist dit beleidskeuzes en kan er een probleem zijn i.v.m. de
democrategedachte.
Ficteve inbreukprocedure art. 288 VWEU: lidstaat is jegens de EU verantwoordelijk voor de nakoming van
EU-verplichtngen. Campania: verzoek van EU Commissie aan het hof om vast te stellen dat Italië haar EU-
verplichtng niet was nagekomen. Ro. 23 verweer: richtlijnen zijn dmv natonale wetgeving uitgevoerd. Ro.
24. Lidstaat heef insttutonele autonomie maar blijf jegens EU verantwoordelijk voor nakoming van EU
verplichtngen.
Commissie vs Spanje: verplichtng voor lidstaat blijf ervoor te zorgen dat de bepalingen van de richtlijn ten
volle en nauwkeurig in natonaal recht te worden omgezet. Moet toezicht blijven houden op de instantes
Wisselwerking tussen EU-recht en natonaal recht: hoe beïnvloedt de Europese rechtsorde de natonale
rechtsorden van de 28 lidstaten.
Nauwe samenwerking tussen Europese en natonale autoriteiten.
Geïntegreerde rechtsorde met een gedeeld bestuur: mix van instantes en regels.
Praktsche uitwerking van de Europese regels moeten in praktjk nutg e ect hebben.
Grondbeginselen EU-recht:
- het EU-recht heef voorrang op grond van Costa/ENEL er is met het EU recht een nieuw
rechtsstelsel gecreëerd wat bindend is voor zowel de lidstaten als EU burgers. Autonome
rechtsorde.
- Volle werking van EU-recht (e ect utlee) geldt ook voor oudere regels voor EU recht.
- E ecteve rechtsbescherming (Joohnstene er moeten rechtsmiddelen zijn om de EU rechten te
kunnen verzekeren
- Loyale samenwerking (unietrouwe) art. 4 3 VEU drie verplichtngen:
o Lidstaten moeten alle maatregelen tre en die geschikt zijn om de nakoming van Europese
verplichtngen te verzekeren. مit wordt ook wel een handhavingsplicht genoemd.
o Lidstaten moeten de EU ondersteunen bij de vervulling van haar taak
o Lidstaten moeten zich onthouden van alle maatregelen die de verwezenlijking van de
doelstellingen van de Europese Verdragen in gevaar kunnen brengen. Onthoudingsplicht
geldt dus tussen inwerkingtreding en verstrijken omzetngstermijn. Inter-environnement
Wallonie: geen omzetngsverplichtng voor verstrijken omzetngstermijn maar wel de
onthoudingsplicht. Ro. 47/48 volledige omzetng richtlijn en wat zijn de gevolgen?
مoorwerkingsmechanismen
- مirecte werking: partculieren kunnen voor natonale rechter een beroep doen op bepalingen EU-
recht. Van Gend en Loos ’63 bepaald dat de bepaling dan voldoende nauwkeurig en
onvoorwaardelijk is. مit geldt voor verordeningen richtlijnen en besluiten. Voor richtlijnen geldt
ook nog dat de termijn voor het implementeren is verstreken of de richtlijn is fout
geïmplementeerd. Gevolg van directe werking (Simmenthale: de voorrang heef tot gevolg dat die
onjuiste natonale regel gepasseerd wordt door EU recht.
مirecte werking geldt niet in horizontale relates
- Conforme interpretate: natonale rechter heef plicht natonaal recht zoveel mogelijk uit te leggen
in het licht van EU recht (Von Colson ’84 en Marleasing ’90e. Hier ziten natuurlijk wel grenzen aan)
kan niet te vrij gaan interpreteren of zelf recht gaan creëren. Indirecte werking.
- Staatsaansprakelijkheid (Francovich ’91e: lidstaat is verplicht tot schadevergoeding aan
partculieren als gevolg van EU-recht schending door lidstaat.
- Implementate: juridische verplichtng die op de lidstaten rust om de maatregelen op te nemen die
noodzakelijk zijn voor de uitvoering van het EU recht. مit gebeurd in 4 fasen:
o Omzetng
Richtlijnen vertaling naar natonaal recht
Verordeningen (Variola ’73 en Zerbone ’78e art. 288 VWEU worden niet omgezet
dus gelijk naar fase 2.
o Operatonalisering zoals
Aanwijzen van natonale instantes die handhaven
Tre en van handhavingsvoorzieningen
Opstellen procedurele regels
Aanpassen/intrekken van strijdige natonale regels
Aanvullende natonale wetgevende actviteiten
o Toepassing: vaststellen van rechten en plichten in concrete situates
o Handhaving door controle op de naleving en dit afdwingen met sanctes
, o Verwijzing: wanneer NL rechter verwijst naar EU bepaling die niet terug te vinden is in het
natonale recht.
مynamische verwijzing: verwezen naar een bindende EU-rechtshandeling met
inbegrip van latere wijzigingen.
Statsche verwijzing: wordt verwezen naar de betre ende EU-rechtshandeling zoals
die op een specifek tjdstp luidt dus zonder inbegrip van latere wijzingen.
Extra regels mbt omzetng en operatonalisering:
- Implementate moet volledig zijn) niet gedeeltelijk of alleen hoofdlijnen en geen tegenstrijdigheden
in het natonale recht
- Bindende wetgeving
- Rekening houden met ander Europees primair en secundair recht
- Beginsel van rechtszekerheid vereis dat implementatemaatregelen duidelijk en kenbaar voor
betrokken: dus publiceren in Staatsblad + transponeringstabel (wel artkel uit de richtlijn
overeenkomt met artkel in de NL wete.
Regelgevende vs. Niet-regelgevende actviteiten
Omzetng van richtlijnen vs. toepassing van omzetngswetgeving
Operatonaliseren van Europese rechtsinstrumenten vs. handhaving van omzetngswetgeving
Voorbeeld Europese regel in Ri. 2000/78/EG: bij discriminate o.g.v. leefijd is er een recht op reële en
e ecteve compensate.
Maar welke procedure? Termijn? Bij welke instante? Welke bewijsregels?
Het uitgangspunt is altjd het EU-recht zelf eerst checken.
Natonale procedurele autonomie: bevoegdheid van lidstaten om zelf te bepalen welke soorten procedures
van toepassing zijn en hoe ze zijn ingericht. Vloeit voort uit het beginsel van loyale samenwerking. (Rewee
milde toets want autonomie voor lidstaten en slechts minimum eisen. Materiele regels (rechten en
plichtene en Procedurele regels (uitvoering hiervane.
Europese kan een specifeke opdracht geven of niks zeggen dan moet de lidstaat zelf procedures regelen
op grond van art. 43 VEU. Wel zijn er enkele randvoorwaarden: minimumeisen aan het natonale
procesrecht.
Grenzen:
- Gelijkwaardigheidsbeginsel/non-discriminatebeginsel: natonale procesregels in een geschil met
een Europese dimensie mogen niet ongunstger zijn dan die gelden voor soortgelijke natonale
vorderingen. Palmisani: Italië had richtlijn te laat omgezet dus partculieren konden
schadevergoeding krijgen dit wel binnen 1 jaar aanvragen. مit verschilde met de natonale termijn
van 5 jaar bij een soortgelijke natonale verordeningen. Ro. 27-28 + 32-40. Soortgelijke natonale
vordering = hetzelfde doel en voornaamste kenmerken van de regelingen. Levez ’98: moet hierbij
kijken naar de gehele context in de procedure. مit toetst de rechter Unibet: het uni recht vereist
niet dat er een zelfstandig beroep moet zijn op het toetsen van natonale regels aan het EU-recht
ro. 36/65 ook als dit in strijd met het gelijkwaardigheidsbeginsel is. R.o. 65
maak hierbij een kruistabel om te zien of gelijkwaardigheid in geding is: eu + nat & vordering +
procesregel
- مoeltre endheidsbeginsel: natonale procesregels mogen de uitoefening van de door de EU-
rechtsorde verleende rechten niet onmogelijk of uiterst moeilijk maken. Moet rekening houden
met beginselen die aan het natonale stelsel van rechtspraak ten grondslag liggen (Van Schijndele.
Schending rechtvaardigen via ROR het is een afweging tegen het belang van de natonale bepaling.
San Giorgio ro. 14 mag niet niet-schrifelijke bewijsmiddelen helemaal uitsluiten.
- Beginsel van e ecteve rechtsbescherming: dit is ingrijpender Factortame Eu rechten moeten
afdwingbaar zijn bij de natonale rechter.
, San Giorgio ’83: ro. 14 mag niet regels hebben die wel aan gelijkwaardigheidsbeginsel voldoen maar niet
aan doeltre endheidsbeginsel. Ro. 17 moet dus aan beide worden voldaan. Kan altjd wel nog naar ROR
kijken.
Natonale insttutonele autonomie:
Bijv. مe Speelgoedrichtlijn 2009/48/EG er moeten keuringsinstantes komen opgericht naar natonaal
recht in rechtspersoonlijkheid onafankelijk geen belangenconficten en niet betrokken in het speelgoed
proces. Art. 26 = operatonalisering instantes aanwijzen die EU-recht tot uitvoer leggen. مit is dus hoe EU
recht wordt uitgevoerd en gehandhaafd) procedurele autonomie.
Bij insttutonele autonomie gaat het om wie het EU-recht zal uitvoeren en handhaven welke instantes.
Ook dit vloeit voort uit het beginsel van loyale samenwerking art. 4 lid 3 VEU. Het Eu recht respecteert dit
van de lidstaten.
Uitvoering en handhaving hoef niet altjd via de centrale overheid Traen: directeur van een van
overheidswege opgerichte waterzuiveringsmaatschappij mag instante zijn lidstaten zijn heel vrij in hun
keuzes. R.o. 17
Zanet i & Commissie v مu: waar commissie zich probeert te bemoeien met de keuze van de lidstaat voor
een bepaald orgaan.
Legaliteitsbeginsel:
Wie is bevoegd om op basis van een richtlijn te handelen? Legaliteitsbeginsel) kijk naar grondslag in de
natonale wet. Is de instante aangewezen bij wet benoemd etc. Elk overheidshandelen heef wetelijke
grondslag nodig en hierdoor kunnen natonale legaliteitseisen worden nageleefd. Er is dus een dubbele
bevoegdheidsgrondslag:
- Materieel: defnite van de norm = Europeesrechtelijk
- Insttutoneel: aanwijzing en handelingsbevoegdheid van orgaan = Natonaalrechtelijk.
Er zijn problemen met het legaliteitsbeginsel wanneer de insttutonele grondslag ontbreekt. مit is
wanneer:
- Lidstaat heef nagelaten om een orgaan aan te wijzen
- Orgaan dat is aangewezen heef niet genoeg bevoegdheden toegekend gekregen
- Richtlijn is niet of onjuist omgezet maar moet toch worden toegepast via directe werking of
conforme interpretate.
Kan bestuursorgaan zijn handelen rechtstreeks op EU-recht baseren? Niet duidelijk bij verdragen kan dit
net als bij verordeningen omdat die niet omzetng behoeven. مit geldt niet voor richtlijnen omdat zij wel
omgezet moeten worden. Dorsch: nu 1 richtlijn voor aanbestedingen vroeger was dit gesplitst in 3
richtlijnen (werken levering en dienstene. Natonale instante kan niet zomaar een richtlijn toepassen
zonder grondslag in het natonale recht maar je mag wel richtlijn conforme interpretate toepassen ro.40-
46. Hier ziten natuurlijk wel grenzen aan: het mag niet te ver gaan. Natonale rechter is dan verplicht te
checken of natonaal recht in het licht van de EU richtlijn toch een soort grondslag biedt. Hiermee verdwijnt
het legaliteitsprobleem.
Legaliteitsproblemen bij delegatewetgeving ook al is dit snel en efciënt door ruime delegate wetgeving
komen er wel legaliteitsvragen.
Zo’n legaliteitsprobleem is afankelijk van de inhoud van het EU-recht:
- Wanneer er weinig tot geen beleidsruimte is dan is er geen legaliteitsprobleem
- Wanneer er veel beleidsruimte is vereist dit beleidskeuzes en kan er een probleem zijn i.v.m. de
democrategedachte.
Ficteve inbreukprocedure art. 288 VWEU: lidstaat is jegens de EU verantwoordelijk voor de nakoming van
EU-verplichtngen. Campania: verzoek van EU Commissie aan het hof om vast te stellen dat Italië haar EU-
verplichtng niet was nagekomen. Ro. 23 verweer: richtlijnen zijn dmv natonale wetgeving uitgevoerd. Ro.
24. Lidstaat heef insttutonele autonomie maar blijf jegens EU verantwoordelijk voor nakoming van EU
verplichtngen.
Commissie vs Spanje: verplichtng voor lidstaat blijf ervoor te zorgen dat de bepalingen van de richtlijn ten
volle en nauwkeurig in natonaal recht te worden omgezet. Moet toezicht blijven houden op de instantes
