12.1 Planten en afweer
Afweer mechanismen plant:
Mechanische afweer: Uiterlijke aanpassingen aan planten om vraat te voorkomen
Bij planten stekels en doornen.
Chemische afweer: Stoffen die gemaakt worden om herbivoren af te weren.
planten kunnen soms bittere stoffen of zelfs giftige stoffen produceren
Afweer maatregelen plant:
Grote en kleine herbivoren weren is één ding, maar ze moeten ook schimmels en
bacteriën weren door bvb:
- Sluiten huidmondjes door waarneming bacteriën en schimmels via receptoren
- Maken H2O2 (waterstofperoxide), waardoor celwand verdikt (= meer
bescherming)
- NO kan vrijkomen beschadigde planten cel. NO = dodelijk voor
ziekteverwekkers en voor de plantencel zelf. Daarom maakt de plant zelf een
stof dat NO in de cel onschadelijk maakt. (soort Natural killer cel)
- Geurstoffen als signaal voor de rest van de bladeren. Deze worden door de
lucht vervoert, waardoor de andere planten niet worden aangevreten
Bij veel vormen van chemische afweer is deze constant in de plant aanwezig. Maar
vaak wordt een chemisch afweermechanisme in werking gezet door de
aanwezigheid van een herbivoor, want stoffen produceren kost energie.
Tabaksplant gaat bvb pas nicotine produceren als deze is aangevreten.
Hulp inroepen:
De afweer maatregelen van een plant kunnen ook worden waargenomen door kleine
carnivoren. De plant roept dan dus de hulp in van de natuurlijke vijanden van zijn
belager. Dit noem je eigenlijk mutualisme
1
, 12.2Bescherming
Bacteriën: zijn eencellige organismen zonder celkern.
Ze worden ingedeeld op: Leefomgeving (aeroob of anaeroob), Voedselherkomst
(heterotroof of autotroof) , Cel vorm (bolletjes of staafjes) en Celwand verschillen
Bacteriën als ziekteverwekkers:
Er zijn onschadelijke en schadelijke bacteriën
Deze schadelijke leven vaak van organische stoffen en maken producten die soms
tot een heftige reactie bij mensen leidt.
Cholerabacterië: maakt choleratoxine eiwit, met als gevolg dat darcellen water gaan
uitscheiden (ernstige diarree)
Andere eencellige ziekteverwekkers (patogenen):
Parasieten Malaria: parasieten ontwikkelen zich in de lever en besmetten rode
bloedcellen, waar ze ongeslachtelijk vermeerderen. Na een paar dagen worden rode
bloedcellen afgebroken, waarbij gifstoffen vrijkomen.
Dekweefsels: fysische barrière voor ziekteverwekkers en gevaarlijke stoffen. Het zijn
nauw aaneensluitende weefsels waar grote moleculen en ziekteverwekkers niet door
heen kunnen: Inwendig milieu afgescheiden van uitwendige milieu
Immuniteit : Aangeboren (aspecifiek) en verworfen (zie 12.4) immuniteit
Aangeboren immuniteit
Snelle respons op een brede range van ziektekiemen (aspecifiek)
Externe verdediging = Interne verdediging =
e
1 verdedigingslinie 2e verdedigingslinie zie 12.3
- Huid - Fagocyterende cellen
- Slijmvliezen: darmen en luchtwegen, - Anti-microbiële eitwitten
vagina - Ontstekingen
- Secretieproducten van huid en - Natural killer cellen
slijmvliezen: talg, slijm, pH verlaging
- Neus: haren
- Maag: maagzuur
Weerstand blijft gelijk, ook na herhaalde infectie
Huid (opperhuid): (1e verdedigingslinie) Bij de huid is de opperhuid het dekweefsel
dat ons beschermt tegen ziekteverwekkers
Buitenste laag = hoornlaag: bestaat uit dode en verdroogde cellen.
De hoornlaag groeit weer aan door delende cellen kiemlaag.
Onderste laag = kiemlaag: dit zijn delende cellen
De huid beschermt het inwendig milieu door: dode cellen van de hoornlaag die
afvallen samen met bacteriën, talg, verdikking opperhuid, en de vorming van pigment
door melanocyten.
2
, Melanocyt: is een type huidcel dat pigmentkorrels produceert en afgeeft
aan de cellen in basale laag. De productie pigmentkorrels neemt toe na
bestraling UV licht.
de ontstane pigmentkorrels gaan rondom de kern liggen en beschermt
zo DNA.
Bruine huidskleur: een beschermingsreactie tegen UV licht door extra
productie pigment.
Ook in je lichaam contact met uitwendige milieu: ademwegen en verteringsstelsel. 1e
verdedigingslinie
1. Slijmvlies: de darmen en longen bevatten slijmvlies (dekweefsel)
In darmen scheiden slijmbekercellen slijm af dat bacterië dodende stoffen
bevat
In de longen werkt het slijm als kleeflaag: bacteriën en stof blijven plakken
2. Trilharen: dekweefselcellen in luchtwegen hebben trilharen die met krachtige
slagen het vervuilde slijm richting keelholte brengen, hier slik je het in en de
meeste bacteriën gaan dan dood in de maag.
Overzicht eerste linie: = Aangeboren
Externe, aspecifieke barrière tegen binnendringers .
ZIE BINAS 84 J2
3
Afweer mechanismen plant:
Mechanische afweer: Uiterlijke aanpassingen aan planten om vraat te voorkomen
Bij planten stekels en doornen.
Chemische afweer: Stoffen die gemaakt worden om herbivoren af te weren.
planten kunnen soms bittere stoffen of zelfs giftige stoffen produceren
Afweer maatregelen plant:
Grote en kleine herbivoren weren is één ding, maar ze moeten ook schimmels en
bacteriën weren door bvb:
- Sluiten huidmondjes door waarneming bacteriën en schimmels via receptoren
- Maken H2O2 (waterstofperoxide), waardoor celwand verdikt (= meer
bescherming)
- NO kan vrijkomen beschadigde planten cel. NO = dodelijk voor
ziekteverwekkers en voor de plantencel zelf. Daarom maakt de plant zelf een
stof dat NO in de cel onschadelijk maakt. (soort Natural killer cel)
- Geurstoffen als signaal voor de rest van de bladeren. Deze worden door de
lucht vervoert, waardoor de andere planten niet worden aangevreten
Bij veel vormen van chemische afweer is deze constant in de plant aanwezig. Maar
vaak wordt een chemisch afweermechanisme in werking gezet door de
aanwezigheid van een herbivoor, want stoffen produceren kost energie.
Tabaksplant gaat bvb pas nicotine produceren als deze is aangevreten.
Hulp inroepen:
De afweer maatregelen van een plant kunnen ook worden waargenomen door kleine
carnivoren. De plant roept dan dus de hulp in van de natuurlijke vijanden van zijn
belager. Dit noem je eigenlijk mutualisme
1
, 12.2Bescherming
Bacteriën: zijn eencellige organismen zonder celkern.
Ze worden ingedeeld op: Leefomgeving (aeroob of anaeroob), Voedselherkomst
(heterotroof of autotroof) , Cel vorm (bolletjes of staafjes) en Celwand verschillen
Bacteriën als ziekteverwekkers:
Er zijn onschadelijke en schadelijke bacteriën
Deze schadelijke leven vaak van organische stoffen en maken producten die soms
tot een heftige reactie bij mensen leidt.
Cholerabacterië: maakt choleratoxine eiwit, met als gevolg dat darcellen water gaan
uitscheiden (ernstige diarree)
Andere eencellige ziekteverwekkers (patogenen):
Parasieten Malaria: parasieten ontwikkelen zich in de lever en besmetten rode
bloedcellen, waar ze ongeslachtelijk vermeerderen. Na een paar dagen worden rode
bloedcellen afgebroken, waarbij gifstoffen vrijkomen.
Dekweefsels: fysische barrière voor ziekteverwekkers en gevaarlijke stoffen. Het zijn
nauw aaneensluitende weefsels waar grote moleculen en ziekteverwekkers niet door
heen kunnen: Inwendig milieu afgescheiden van uitwendige milieu
Immuniteit : Aangeboren (aspecifiek) en verworfen (zie 12.4) immuniteit
Aangeboren immuniteit
Snelle respons op een brede range van ziektekiemen (aspecifiek)
Externe verdediging = Interne verdediging =
e
1 verdedigingslinie 2e verdedigingslinie zie 12.3
- Huid - Fagocyterende cellen
- Slijmvliezen: darmen en luchtwegen, - Anti-microbiële eitwitten
vagina - Ontstekingen
- Secretieproducten van huid en - Natural killer cellen
slijmvliezen: talg, slijm, pH verlaging
- Neus: haren
- Maag: maagzuur
Weerstand blijft gelijk, ook na herhaalde infectie
Huid (opperhuid): (1e verdedigingslinie) Bij de huid is de opperhuid het dekweefsel
dat ons beschermt tegen ziekteverwekkers
Buitenste laag = hoornlaag: bestaat uit dode en verdroogde cellen.
De hoornlaag groeit weer aan door delende cellen kiemlaag.
Onderste laag = kiemlaag: dit zijn delende cellen
De huid beschermt het inwendig milieu door: dode cellen van de hoornlaag die
afvallen samen met bacteriën, talg, verdikking opperhuid, en de vorming van pigment
door melanocyten.
2
, Melanocyt: is een type huidcel dat pigmentkorrels produceert en afgeeft
aan de cellen in basale laag. De productie pigmentkorrels neemt toe na
bestraling UV licht.
de ontstane pigmentkorrels gaan rondom de kern liggen en beschermt
zo DNA.
Bruine huidskleur: een beschermingsreactie tegen UV licht door extra
productie pigment.
Ook in je lichaam contact met uitwendige milieu: ademwegen en verteringsstelsel. 1e
verdedigingslinie
1. Slijmvlies: de darmen en longen bevatten slijmvlies (dekweefsel)
In darmen scheiden slijmbekercellen slijm af dat bacterië dodende stoffen
bevat
In de longen werkt het slijm als kleeflaag: bacteriën en stof blijven plakken
2. Trilharen: dekweefselcellen in luchtwegen hebben trilharen die met krachtige
slagen het vervuilde slijm richting keelholte brengen, hier slik je het in en de
meeste bacteriën gaan dan dood in de maag.
Overzicht eerste linie: = Aangeboren
Externe, aspecifieke barrière tegen binnendringers .
ZIE BINAS 84 J2
3
