Informatiewetenschap
Lecture 1a
Onderwerpen
- Algemene inleiding
- Grice
- Representatie
- Verwerking
- (opdracht 1b: Twee gezichten van informatie)
Inleiding
Hoe vinden we benodigde informatie op het internet?
- Wat is daar allemaal en hoe vinden we er iets in?
- Hoe kunnen computersystemen ons helpen?
Hoe zeker zijn we dat we de juiste informatie vinden?
- Is wat we vonden relevant, duidelijk en waar?
- Hebben we alles gevonden dat relevant is?
Dit alles wordt bepaald door drie belangrijke factoren:
1. De kwaliteit van aanwezige data.
2. De vaardigheden van computersystemen.
3. De vaardigheden en intenties van de mensen die hier verantwoordelijk voor zijn.
Informatie en communicatie
DIKW: Data, Information, Knowledge, Wisdom.
(Gegevens, Informatie, Kennis, Wijsheid).
→ Piramide.
→ Bouwen op elkaar voort.
→ Duidelijk gerelateerde concepten, maar de exacte relatie is niet
rechttoe-rechtaan.
Inzoomen levert wat meer inzicht:
Data (gegevens)
Iets wat je kunt weten: opgeslagen symbolen en signaal waarden.
→ Getallen, symbolen (bv. pijlen), tekst, afbeeldingen, geluidsopnamen, video's.
,Op zichzelf betekenisloos
- Maar ze kunnen een betekenis krijgen in hun context, bijvoorbeeld de telefoonlijst.
- En iemand moet ooit gedacht hebben dat ze nuttig zijn, als ze zijn opgeslagen.
Information (informatie)
Iets wat je wilt weten
- Een selectie uit de gegevens die op een of andere manier nuttig zijn voor je.
- Bv. als we willen weten of de aarde opwarmt, kijken we naar temperatuurmetingen.
Formeel: informatie zijn gegevens die onzekerheid verminderen
- Over feiten die je wilt/moet weten.
- Over handelingen die je wilt/moet verrichten.
Gevolg:
- De meeste bestaande gegevens zijn voor ons GEEN informatie.
Knowledge (kennis)
Wat je weet
- Geïntegreerd in een groter geheel.
- Integratie heeft zich over de tijd afgespeeld (leren, ervaren).
- Individuele componenten hoeven niet meer toegankelijk te zijn.
- Bijv. We weten hoe we van werk naar huis moeten komen.
Kennis is fundamenteel persoonlijk
- Maar kan gedeeld worden met sociale contacten/bepaalde groepen.
- Volledige deling is echter niet makkelijk .
- BV. leraar leert leerlingen.
Communicatie
Een poging om kennis over te dragen.
- Een proces waarin een zender gegevens (de boodschap) verstuurt naar een ontvanger.
- In de hoop dat de ontvanger deze gegevens opvat als informatie en integreert zijn kennis.
Het succes hangt af van de ontvanger en de situatie
- Een gewillige ontvanger werkt zelf mee.
- Een onwillige ontvanger kan meer werk kosten.
- Een bepaalde ontvanger is ook makkelijker dan een algemene (massacommunicatie)
Ook hier is de basis weer gegevens (data)
, Communicatie werkt het beste als er een coöperatief proces is.
Beschreven door Herbert Paul Grice als het cooperative principle
- Een aantal regels (maximen).
- Klinkt prescriptief, maar is bedoeld als descriptief.
- Maar je houden aan de maximen zal je zeker ook helpen in je eigen communicatie.
Grice: maxime van Kwaliteit (quality)
Supermaxime
- Probeer je bijdrage er een te maken die waar is (dus: spreek de waarheid).
Submaximen
- Zeg niet iets waarvan je denkt dat het niet waar is.
- Zeg niet iets waarvoor je niet voldoende bewijs hebt.
Grice: maxime van kwantiteit (quantity)
- Maak je bijdrage zo informatief mogelijk (gezien het doel of de richting van het gesprek).
- Zeg niet meer dan nodig is.
Er zwemt een haai jouw kant in.
Er zwemt een grote vis jouw kant in.
Er bevindt zich een volwassen, oceanische witpunthaai in de zee met je, en het ziet ernaar uit dat hij
jouw kant in zwemt.
Grice: Maxime van Relevantie (relevance)
- Zorg dat je bijdrage ter zake doet.
Grice: Maxime van Stijl (manner)
Supermaxime
- Ben helder
Submaximen
- Vermijd onduidelijkheden > dubbelzinnigheid
- Vermijd ambiguïteit
- Ben kort (vermijd onnodige verbositeit)
- Ben ordelijk
Conversational implicature
In een normale conversatie verwachten mensen dat anderen de maximen volgen
- Rekening houdend met onvoldoende vaardigheid in normale omstandigheden.
- En met opzettelijk ervan afwijken in bijzondere situaties.
→ Bijv. criminelen, politici, auteurs van fictie.
Mensen zullen ook ‘tussen de regels door lezen’
- Niet-genoemde informatie afleiden uit wat er precies werd gezegd als de maximen gevolgd
worden.
Morgen zijn er drie vluchten → precies drie vluchten.
- Intentie afleiden als de maximen blijkbaar niet worden gevolgd (bijvoorbeeld iemand wil iets
niet delen).
Onverwachte ontvangers
Grote hoeveelheden aan vroegere boodschappen zijn opgeslagen
- Ook al waren ze niet voor iedereen bedoeld.
- Maar nog steeds toegankelijk, ook voor andere ontvangers dan de bedoeling.
Lecture 1a
Onderwerpen
- Algemene inleiding
- Grice
- Representatie
- Verwerking
- (opdracht 1b: Twee gezichten van informatie)
Inleiding
Hoe vinden we benodigde informatie op het internet?
- Wat is daar allemaal en hoe vinden we er iets in?
- Hoe kunnen computersystemen ons helpen?
Hoe zeker zijn we dat we de juiste informatie vinden?
- Is wat we vonden relevant, duidelijk en waar?
- Hebben we alles gevonden dat relevant is?
Dit alles wordt bepaald door drie belangrijke factoren:
1. De kwaliteit van aanwezige data.
2. De vaardigheden van computersystemen.
3. De vaardigheden en intenties van de mensen die hier verantwoordelijk voor zijn.
Informatie en communicatie
DIKW: Data, Information, Knowledge, Wisdom.
(Gegevens, Informatie, Kennis, Wijsheid).
→ Piramide.
→ Bouwen op elkaar voort.
→ Duidelijk gerelateerde concepten, maar de exacte relatie is niet
rechttoe-rechtaan.
Inzoomen levert wat meer inzicht:
Data (gegevens)
Iets wat je kunt weten: opgeslagen symbolen en signaal waarden.
→ Getallen, symbolen (bv. pijlen), tekst, afbeeldingen, geluidsopnamen, video's.
,Op zichzelf betekenisloos
- Maar ze kunnen een betekenis krijgen in hun context, bijvoorbeeld de telefoonlijst.
- En iemand moet ooit gedacht hebben dat ze nuttig zijn, als ze zijn opgeslagen.
Information (informatie)
Iets wat je wilt weten
- Een selectie uit de gegevens die op een of andere manier nuttig zijn voor je.
- Bv. als we willen weten of de aarde opwarmt, kijken we naar temperatuurmetingen.
Formeel: informatie zijn gegevens die onzekerheid verminderen
- Over feiten die je wilt/moet weten.
- Over handelingen die je wilt/moet verrichten.
Gevolg:
- De meeste bestaande gegevens zijn voor ons GEEN informatie.
Knowledge (kennis)
Wat je weet
- Geïntegreerd in een groter geheel.
- Integratie heeft zich over de tijd afgespeeld (leren, ervaren).
- Individuele componenten hoeven niet meer toegankelijk te zijn.
- Bijv. We weten hoe we van werk naar huis moeten komen.
Kennis is fundamenteel persoonlijk
- Maar kan gedeeld worden met sociale contacten/bepaalde groepen.
- Volledige deling is echter niet makkelijk .
- BV. leraar leert leerlingen.
Communicatie
Een poging om kennis over te dragen.
- Een proces waarin een zender gegevens (de boodschap) verstuurt naar een ontvanger.
- In de hoop dat de ontvanger deze gegevens opvat als informatie en integreert zijn kennis.
Het succes hangt af van de ontvanger en de situatie
- Een gewillige ontvanger werkt zelf mee.
- Een onwillige ontvanger kan meer werk kosten.
- Een bepaalde ontvanger is ook makkelijker dan een algemene (massacommunicatie)
Ook hier is de basis weer gegevens (data)
, Communicatie werkt het beste als er een coöperatief proces is.
Beschreven door Herbert Paul Grice als het cooperative principle
- Een aantal regels (maximen).
- Klinkt prescriptief, maar is bedoeld als descriptief.
- Maar je houden aan de maximen zal je zeker ook helpen in je eigen communicatie.
Grice: maxime van Kwaliteit (quality)
Supermaxime
- Probeer je bijdrage er een te maken die waar is (dus: spreek de waarheid).
Submaximen
- Zeg niet iets waarvan je denkt dat het niet waar is.
- Zeg niet iets waarvoor je niet voldoende bewijs hebt.
Grice: maxime van kwantiteit (quantity)
- Maak je bijdrage zo informatief mogelijk (gezien het doel of de richting van het gesprek).
- Zeg niet meer dan nodig is.
Er zwemt een haai jouw kant in.
Er zwemt een grote vis jouw kant in.
Er bevindt zich een volwassen, oceanische witpunthaai in de zee met je, en het ziet ernaar uit dat hij
jouw kant in zwemt.
Grice: Maxime van Relevantie (relevance)
- Zorg dat je bijdrage ter zake doet.
Grice: Maxime van Stijl (manner)
Supermaxime
- Ben helder
Submaximen
- Vermijd onduidelijkheden > dubbelzinnigheid
- Vermijd ambiguïteit
- Ben kort (vermijd onnodige verbositeit)
- Ben ordelijk
Conversational implicature
In een normale conversatie verwachten mensen dat anderen de maximen volgen
- Rekening houdend met onvoldoende vaardigheid in normale omstandigheden.
- En met opzettelijk ervan afwijken in bijzondere situaties.
→ Bijv. criminelen, politici, auteurs van fictie.
Mensen zullen ook ‘tussen de regels door lezen’
- Niet-genoemde informatie afleiden uit wat er precies werd gezegd als de maximen gevolgd
worden.
Morgen zijn er drie vluchten → precies drie vluchten.
- Intentie afleiden als de maximen blijkbaar niet worden gevolgd (bijvoorbeeld iemand wil iets
niet delen).
Onverwachte ontvangers
Grote hoeveelheden aan vroegere boodschappen zijn opgeslagen
- Ook al waren ze niet voor iedereen bedoeld.
- Maar nog steeds toegankelijk, ook voor andere ontvangers dan de bedoeling.
