RCA Stationstoets samenvatting
sPAV
Informatie Artherosclerose:
- Arterieel proces.
- Progressieve degenerateve aandoening van de
arteriewand.
- Gevolg: vernauwing van de arterie.
- Bij vernauwing 75% krijg je klachten, het kan dus erg
vernauwen zonder dat je het merkt.
- Het vindt plaats in je hele lijf.
Patho-anatomie:
Het begint bij (lichte) schade aan de binnenlaag (endotheel) van de arterie. Hierdoor gaat LDL
cholesterol het intma (binnenste laag wand arterie) in --> monocyten worden geactveerd --> worden
schuimcellen (doordat ze LDL ‘opeten’ (fagocyteren)) --> geven ontstekingsmediatoren af -->
proliferate en migrate gladde spiercellen --> bindweefselmatrix --> fbreuze kap evt. verkalking
Gele plek plaatje: atherosclerose.
De fbreuze kap kan makkelijker beschadiging, dan krijg je dat bloed in aanraking komt met
weefselvloeistof --> stolling --> vat gaat dicht --> necrose gebied dat vat verzorgt. (trombose) -->
necrose, bv. Hartnfarct (door artherosclerose in coronairarterie)
Klinische manifestaties:
Coronairvaten:
o Angina pectoris: pijn op borst bij inspanning (ischemie)
o Myocardinfarct
o Ischemische hartaandoeningen: achteruitgang spierweefsel door te weinig voeding
Cerebrale vaten
o TIA: voorbijgaand van aard. Centraal probleem wat tjdelijk is. Uitval, na max . 24 uur
heb je bijv. Je spraak weer terug.
o CVA: Cerbro Vasculair Accident. Als een TIA langer duurt dan 24 uur, heb je CVA
Aorta
o Aneurysma: lokale verwijding van arterie, groot gevaar dat hij klapt. Wand is
uitgerekt en dunner geworden (kan rugklachten geven)
Nierarterie
o Arteriën van de tractus digestvus (spijverteringskanalen) : Angina abdominalis: na
eten (wanneer darmen harder moeten werken en dus meer O2 vragen) krijg je pijn.
Arteriën van het been Claudicato intermitens
Risicofactoren op klinische manifestates van atherosclerose:
Niet te beïnvloeden Wel te beïnvloeden
Leefijd: hoe ouder, hoe meer atherosclerose DM II
Man (vrouwen na menopauze, daarvoor werkt oestrogeen Roken
beschermend)
Familie: bijv. producte van cholesterol verhoogd (genetsche Bloeddruk
aanleg)
Etnische afkomst (voedingsgewoontes) Cholesterol (LDL gaat in de wand ziten, HDL haalt LDL uit
te wand.)
Diabetes (type I), met name bij hoge bloedsuikers Gewicht
Reumatoïde artrits: met name bij ontsteking Stress
Alcohol
, Inactviteit, bijvoorbeeld zitend bestaan
Symptomen acute ischemie:
Pijn in rust
Pulseless
Pallor (bleekheid en koude temperatuur)
Paresthesiën (doof gevoel)
Paralyse (verlamming)
--> als je niets doet : binnen enkele uren/dagen bedreiging van het ex tremiteit
Claudicatio intermittens
Gevolg van vernauwing in beenarterie. Bij lopen schiet de bloedvoorziening naar de spieren te kort
(ischemie) --> pijn. ( soms moe, stjf gevoel of krampen). Je gaat stl staan zodat de pijn afneemt (in
rust is vraag en aanbod aan O2 in balans).
Fontaine classifcate
(enkel – arm index : systolische bloeddruk van enkel en arm meten --> enkel delen door arm (normaal
syst. Enkel groter dan syst. Arm --> index groter dan 1)
Stadium Symptomen Enkel/arm index
1 Asymptomatsch. Typische klachten ontbreken. >0,9 en <1,0
2a Pijn, moe en stjf gevoel of krampen. Meestal in de kuit bij het lopen >0,5 en <0,9
(niet bij ziten of staan). Soms eenzijdig koud gevoel in de voet.
Loopafstand > 100 m.
2b Idem stadium 2a, maar dan loopafstand < 100m. Idem 2a
3 Rustpijn. Meestal als eerst ’s nachts omdat zwaartekracht niet meer Enkel/arm index : <0,5
meewerkt om bloed naar het been te krijgen. Ischemische klachten
aan voet of been in rust en/of trofsche stoornissen.
4 ulcera(zweren), dreigende necrose, gangreen (aantastng van weefsel) Enkel/arm index : <0,3
aan voet.
Anamnese Hulpvraag!
Aanwezigheid/aard/ernst klachten
Bevorderende en belemmerende factoren voor herstel
Vroegere en huidige functoneren (Beweeggedrag) (ADL en werk)
Kennis en inzichten pt.
Behoefe aan informate/voorlichtng pt.
Risicofactoren of comorbiditeiten
Rode en/of gele vlaggen
Kwaliteit van leven pt.
Motvate pt.
Wens of partner /mantelzorger te betrekken bij voorlichtng en opstellen behandelplan
Onderzoek Inspecte:
Kleur
Verminderde haargroei
Nagels
Wondjes
Atrofe spieren
Huid (dun)
Oedeem (hartalen mogelijk)
Palpate:
, Temperatuur (kouder)
Pulsates – femoralis – poplitea – dorsalis pedis
Onderzoek:
Gewicht en BMI
Looppatroon analyseren: slaan vaak na een tjdje de heelstrike over (door pijn)
o Looppatroon analyseren -> ganganalyse
o Evt. Evalueren met videobeelden
Uithoudingsvermogen
Loopbandtest
o Pijnvrije afstand en max imale afstand bepalen d.m.v. loopband test
o Loopsnelheid 3,2 km/uur, toename hellingshoek met 2% elke twee minuten
beginnend bij 0%, tot max imaal 10%, duur van de test max imaal 30 minuten
o Let op signalen die loopafstand kunnen beperken: lokalisate en ernst pijn, uitputng,
pijn op borst, benauwdheid, angst
Vaststellen ernst pijn
o Gemeten tjdens loopbandtest en looptraining met ACSM schaal voor pijn
Meten dagelijkse inspanningspatronen
o Dagboek, observate en elektronische meetsystemen
Evt. Aanvullend onderzoek:
Mobiliteitsonderzoek
Evaluate coördinate / stabiliteit
Kracht (krachtuithoudingsvermogen, aeroob capaciteit)
o Gastrocnemius door inactviteit in kracht afgenomen --> calf-raise test (li en re
vergelijken). Meer dan 20% verschil is afwijkend
Sensibiliteitsonderzoek (i.g.v. diabetes mellitus)
Wanneer begint de pijn? En wanneer is de pijn max imaal?
Behandeling Medicate:
Acetylsalicylzuur (zorgt dat bloedplaatjes (trombocyten) niet aan elkaar plakken)
PTA (percutane transluminale angioplastek) of een bypass
Streven naar afname afankelijkheid pt. zelfmanagement.
Informate en voorlichtng ter bevordering van ziekte-inzicht pt.
o Gedragsverandering speelt belangrijke rol in verminderen risicofactoren
Verbeteren van inspanningsvermogen
o Vergroten functonele loopafstand
Looptraining (zie onderaan)
o Vergroten aeroob uithoudingsvermogen
Verminderde arteriële doorbloeding door obstructe --> pijn --> inactviteit -->
verdere afname aeroob uithoudingsvermogen
Looptraining en actveringsprogramma
Leren omgaan met klachten door
o Verhogen pijntolerante
o Overwinnen angst voor inspanning
Normale inspanningsverschijnselen kennen en leren te herkennen. Aanleren
subjecteve belastng te beoordelen op BORG schaal
Optmaliseren actviteiten en partcipate
Ondersteuning bieden op gebied van cardio-vasculair risicomanagement
, o Ontwikkelen en behouden acteve leefstjl (minimaal NNGB) | Stoppen met roken |
Ontwikkelen gezond voedingspatroon | Bevorderen therapietrouw aan medicate
Looptraining:
2 tot 3x per week gesuperviseerd minimaal 30 minuten lopen
Lopen totdat je pijn hebt en daarna nog een beetje verder
Zowel trainen tot pijndrempel als trainen pijntolerante resulteren in verbetering loopafstand
Toename effectevere verdeling bloedstroom, effciënter gebruik aerobe energie, geringere
afankelijkheid van anaerobe energie
Aanleg bloedvaten om pijnlijke punt heen zodat er meer O2 toevoer is en de persoon langer met
minder pijn kan doorlopen ;
Door de pijn hen lopen om zo de pijngrens / pijntolerante te verleggen ; angst verminderen om zo
verder lopen te stmuleren, natrekken met objecteve testen d.m.v. borgschaal tjdens trainen.
Prikkelparameters op ong. 50% van max . Loopafstand + pijnvrije loopafstand
Pt. Moet thuis ook veel achter elkaar lopen. Let wel op het gangpatroon, dat deze ‘goed’ blijf.
Alert op!! : cardiale overbelastng
Eerste 4 weken: gem. 3 sessies per week
Na 4 weken: 2 sessies per week tot aan eind 3e maand
4e t/m 12e maand: gem. 1 tot 2 sessies per maand
Hierna: idealiter elk kwartaal een controle plaats bij een zorgverlener
Schema dat ze thuis moeten gaan volgen om aan de Nederlandse norm van gezond bewegen te
voldoen:
Week Arbeid/rust Aantal HH/training Trainingsfreq. Intensiteit
1 2 min. Lopen/2 min. Rust 4 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
2 2 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
3 2,5 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
4 3 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
5 3,5 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
6 4 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
7 8 min. Lopen/2 min. Rust 5 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 3
BORG: 10-11
8 8 min. Lopen/1,5 min. Rust 4 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 3
BORG: 10-11
9 10 min. Lopen/1,5 min. Rust 3 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. Rust 5 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
10 > 10 min. Lopen/1,5 min. Rust 4 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
sPAV
Informatie Artherosclerose:
- Arterieel proces.
- Progressieve degenerateve aandoening van de
arteriewand.
- Gevolg: vernauwing van de arterie.
- Bij vernauwing 75% krijg je klachten, het kan dus erg
vernauwen zonder dat je het merkt.
- Het vindt plaats in je hele lijf.
Patho-anatomie:
Het begint bij (lichte) schade aan de binnenlaag (endotheel) van de arterie. Hierdoor gaat LDL
cholesterol het intma (binnenste laag wand arterie) in --> monocyten worden geactveerd --> worden
schuimcellen (doordat ze LDL ‘opeten’ (fagocyteren)) --> geven ontstekingsmediatoren af -->
proliferate en migrate gladde spiercellen --> bindweefselmatrix --> fbreuze kap evt. verkalking
Gele plek plaatje: atherosclerose.
De fbreuze kap kan makkelijker beschadiging, dan krijg je dat bloed in aanraking komt met
weefselvloeistof --> stolling --> vat gaat dicht --> necrose gebied dat vat verzorgt. (trombose) -->
necrose, bv. Hartnfarct (door artherosclerose in coronairarterie)
Klinische manifestaties:
Coronairvaten:
o Angina pectoris: pijn op borst bij inspanning (ischemie)
o Myocardinfarct
o Ischemische hartaandoeningen: achteruitgang spierweefsel door te weinig voeding
Cerebrale vaten
o TIA: voorbijgaand van aard. Centraal probleem wat tjdelijk is. Uitval, na max . 24 uur
heb je bijv. Je spraak weer terug.
o CVA: Cerbro Vasculair Accident. Als een TIA langer duurt dan 24 uur, heb je CVA
Aorta
o Aneurysma: lokale verwijding van arterie, groot gevaar dat hij klapt. Wand is
uitgerekt en dunner geworden (kan rugklachten geven)
Nierarterie
o Arteriën van de tractus digestvus (spijverteringskanalen) : Angina abdominalis: na
eten (wanneer darmen harder moeten werken en dus meer O2 vragen) krijg je pijn.
Arteriën van het been Claudicato intermitens
Risicofactoren op klinische manifestates van atherosclerose:
Niet te beïnvloeden Wel te beïnvloeden
Leefijd: hoe ouder, hoe meer atherosclerose DM II
Man (vrouwen na menopauze, daarvoor werkt oestrogeen Roken
beschermend)
Familie: bijv. producte van cholesterol verhoogd (genetsche Bloeddruk
aanleg)
Etnische afkomst (voedingsgewoontes) Cholesterol (LDL gaat in de wand ziten, HDL haalt LDL uit
te wand.)
Diabetes (type I), met name bij hoge bloedsuikers Gewicht
Reumatoïde artrits: met name bij ontsteking Stress
Alcohol
, Inactviteit, bijvoorbeeld zitend bestaan
Symptomen acute ischemie:
Pijn in rust
Pulseless
Pallor (bleekheid en koude temperatuur)
Paresthesiën (doof gevoel)
Paralyse (verlamming)
--> als je niets doet : binnen enkele uren/dagen bedreiging van het ex tremiteit
Claudicatio intermittens
Gevolg van vernauwing in beenarterie. Bij lopen schiet de bloedvoorziening naar de spieren te kort
(ischemie) --> pijn. ( soms moe, stjf gevoel of krampen). Je gaat stl staan zodat de pijn afneemt (in
rust is vraag en aanbod aan O2 in balans).
Fontaine classifcate
(enkel – arm index : systolische bloeddruk van enkel en arm meten --> enkel delen door arm (normaal
syst. Enkel groter dan syst. Arm --> index groter dan 1)
Stadium Symptomen Enkel/arm index
1 Asymptomatsch. Typische klachten ontbreken. >0,9 en <1,0
2a Pijn, moe en stjf gevoel of krampen. Meestal in de kuit bij het lopen >0,5 en <0,9
(niet bij ziten of staan). Soms eenzijdig koud gevoel in de voet.
Loopafstand > 100 m.
2b Idem stadium 2a, maar dan loopafstand < 100m. Idem 2a
3 Rustpijn. Meestal als eerst ’s nachts omdat zwaartekracht niet meer Enkel/arm index : <0,5
meewerkt om bloed naar het been te krijgen. Ischemische klachten
aan voet of been in rust en/of trofsche stoornissen.
4 ulcera(zweren), dreigende necrose, gangreen (aantastng van weefsel) Enkel/arm index : <0,3
aan voet.
Anamnese Hulpvraag!
Aanwezigheid/aard/ernst klachten
Bevorderende en belemmerende factoren voor herstel
Vroegere en huidige functoneren (Beweeggedrag) (ADL en werk)
Kennis en inzichten pt.
Behoefe aan informate/voorlichtng pt.
Risicofactoren of comorbiditeiten
Rode en/of gele vlaggen
Kwaliteit van leven pt.
Motvate pt.
Wens of partner /mantelzorger te betrekken bij voorlichtng en opstellen behandelplan
Onderzoek Inspecte:
Kleur
Verminderde haargroei
Nagels
Wondjes
Atrofe spieren
Huid (dun)
Oedeem (hartalen mogelijk)
Palpate:
, Temperatuur (kouder)
Pulsates – femoralis – poplitea – dorsalis pedis
Onderzoek:
Gewicht en BMI
Looppatroon analyseren: slaan vaak na een tjdje de heelstrike over (door pijn)
o Looppatroon analyseren -> ganganalyse
o Evt. Evalueren met videobeelden
Uithoudingsvermogen
Loopbandtest
o Pijnvrije afstand en max imale afstand bepalen d.m.v. loopband test
o Loopsnelheid 3,2 km/uur, toename hellingshoek met 2% elke twee minuten
beginnend bij 0%, tot max imaal 10%, duur van de test max imaal 30 minuten
o Let op signalen die loopafstand kunnen beperken: lokalisate en ernst pijn, uitputng,
pijn op borst, benauwdheid, angst
Vaststellen ernst pijn
o Gemeten tjdens loopbandtest en looptraining met ACSM schaal voor pijn
Meten dagelijkse inspanningspatronen
o Dagboek, observate en elektronische meetsystemen
Evt. Aanvullend onderzoek:
Mobiliteitsonderzoek
Evaluate coördinate / stabiliteit
Kracht (krachtuithoudingsvermogen, aeroob capaciteit)
o Gastrocnemius door inactviteit in kracht afgenomen --> calf-raise test (li en re
vergelijken). Meer dan 20% verschil is afwijkend
Sensibiliteitsonderzoek (i.g.v. diabetes mellitus)
Wanneer begint de pijn? En wanneer is de pijn max imaal?
Behandeling Medicate:
Acetylsalicylzuur (zorgt dat bloedplaatjes (trombocyten) niet aan elkaar plakken)
PTA (percutane transluminale angioplastek) of een bypass
Streven naar afname afankelijkheid pt. zelfmanagement.
Informate en voorlichtng ter bevordering van ziekte-inzicht pt.
o Gedragsverandering speelt belangrijke rol in verminderen risicofactoren
Verbeteren van inspanningsvermogen
o Vergroten functonele loopafstand
Looptraining (zie onderaan)
o Vergroten aeroob uithoudingsvermogen
Verminderde arteriële doorbloeding door obstructe --> pijn --> inactviteit -->
verdere afname aeroob uithoudingsvermogen
Looptraining en actveringsprogramma
Leren omgaan met klachten door
o Verhogen pijntolerante
o Overwinnen angst voor inspanning
Normale inspanningsverschijnselen kennen en leren te herkennen. Aanleren
subjecteve belastng te beoordelen op BORG schaal
Optmaliseren actviteiten en partcipate
Ondersteuning bieden op gebied van cardio-vasculair risicomanagement
, o Ontwikkelen en behouden acteve leefstjl (minimaal NNGB) | Stoppen met roken |
Ontwikkelen gezond voedingspatroon | Bevorderen therapietrouw aan medicate
Looptraining:
2 tot 3x per week gesuperviseerd minimaal 30 minuten lopen
Lopen totdat je pijn hebt en daarna nog een beetje verder
Zowel trainen tot pijndrempel als trainen pijntolerante resulteren in verbetering loopafstand
Toename effectevere verdeling bloedstroom, effciënter gebruik aerobe energie, geringere
afankelijkheid van anaerobe energie
Aanleg bloedvaten om pijnlijke punt heen zodat er meer O2 toevoer is en de persoon langer met
minder pijn kan doorlopen ;
Door de pijn hen lopen om zo de pijngrens / pijntolerante te verleggen ; angst verminderen om zo
verder lopen te stmuleren, natrekken met objecteve testen d.m.v. borgschaal tjdens trainen.
Prikkelparameters op ong. 50% van max . Loopafstand + pijnvrije loopafstand
Pt. Moet thuis ook veel achter elkaar lopen. Let wel op het gangpatroon, dat deze ‘goed’ blijf.
Alert op!! : cardiale overbelastng
Eerste 4 weken: gem. 3 sessies per week
Na 4 weken: 2 sessies per week tot aan eind 3e maand
4e t/m 12e maand: gem. 1 tot 2 sessies per maand
Hierna: idealiter elk kwartaal een controle plaats bij een zorgverlener
Schema dat ze thuis moeten gaan volgen om aan de Nederlandse norm van gezond bewegen te
voldoen:
Week Arbeid/rust Aantal HH/training Trainingsfreq. Intensiteit
1 2 min. Lopen/2 min. Rust 4 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
2 2 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
3 2,5 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
4 3 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
5 3,5 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
6 4 min. Lopen/2 min. Rust 5 2 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
7 8 min. Lopen/2 min. Rust 5 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 3
BORG: 10-11
8 8 min. Lopen/1,5 min. Rust 4 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 3
BORG: 10-11
9 10 min. Lopen/1,5 min. Rust 3 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. Rust 5 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
10 > 10 min. Lopen/1,5 min. Rust 4 1 ACSM: pijnscore 2
En BORG: 10-11
4 min. Lopen/2 min. rust 5 ACSM: pijnscore 2
BORG: 10-11
