Samenvatting Taal Didactiek II
5.2 Ontwikkelingslijnen van lezen:
Twee soorten kennis:
- Kennis van de taal
- Kennis van de wereld
Kennis van de taal:
- Orthografische en fonologische kennis klankcombinates aan visuele tekens
verbinden
- Morfologische kennis opbouw van woorden, betekenis van woord afeiden
- Semantsche kennis er zijn woorden die verwijzen naar een werkelijkheid en
woorden die enkel een grammatcale betekenis hebben
- Syntactsche kennis samenvoegingen van zinnen
- Tekstuele en pragmatsche kennis tekstsoorten
Kennis van de wereld: een lezer gebruikt zijn voorkennis
Modellen van het leesproces:
- Het botoom-upm model lezen verloopt van lagere-ordeprocessen
(woordherkenning) naar hogere-ordeprocessen (betekenis). Je herkent leters
(visuele discriminate) die koppel je aan een klank (teken-klankkoppeling) en dan ken
je betekenis toe. Het negeert dat hoge-ordeprocessen de lagere-ordeprocessen lijken
te beïnvloeden.
- Het topm-down model van hoog naar laag dus omgekeerd, op basis van opgedane
kennis vormt de lezer tjdens het lezen hypotheses, zoals ‘ik moet mijn band p…’
- Het interactieve model lager en hoog beïnvloeden elkaar, dus beide
bovenstaande modellen. Bepaalde teksten zijn moeilijker door a) moeilijke woorden
(lager) en b) onvoldoende kennis over het onderwerp (hoger).
Een goede lezer heef een leesdoel, maakt gebruik van aanwijzingen rondom de tekst, roept
eerder verweven kennis op, maakt gebruik van kennis van de taal, gaat tjdens het lezen na
of hij het nog snapt en bepaalt na het lezen of het leesdoel is bereikt.
Taalachterstand heef te maken met hoeveel er gesproken wordt thuis (kwantiteit) en hoe
(kwaliteit). Rijk geleterde omgeving voorlezen etc. Soms zijn zaakvakteksten om
meerdere redenen moeilijk te lezen voor leerlingen, dan kun je het best werken aan
uitbreiding van kennis van taal (handvaten zoals leesstrategieën) en kennis van de wereld
(analyseren van teksten, op excursie gaan, gastsprekers etc.).
,Begin vorige eeuw las de nadruk van leesonderwijs voornamelijk op techniek van het lezen
(hardop), midden vorige eeuw meer aandacht voor stllezen (aandacht functe lezen), in de
jaren ’80 meer aandacht voor begrijpend lezen. Lezen werd erkend als middel (transfer) en
niet enkel als doel. Begrijpen van teksten is belangrijk:
- Om te kunnen leren
- Om deel te kunnen nemen aan de maatschappij
- Om te kunnen genieten van het lezen
Technisch lezen blijkt niet altjd te leiden tot beter begrijpend lezen, hoewel dat nog vaak
gedacht wordt. Meer aandacht op functonele doelen, zoals achterhalen informate. Hardop
lezen van teksten wordt door het boek afgeraden, omdat de focus niet op begrijpen ligt en
ieder kind in zijn eigen tempo leest.
2010: Wet referenteniveaus ((1 en 21/(S)
1ase van ontluikende geleterdheid is voor kinderen naar school gaan. Geleterdheid is
gelinkt aan de culturele groep waartoe je behoort en het belang dat zij eraan hechten, het is
dus een cultureel proces. Ze moeten plezier in lezen krijgen en doorhebben welke functes
lezen heef. Voorlezen is belangrijk, want ze merken dat een tekst een permanent karakter
heef (het verhaal blijf hetzelfde). Praten over het verhaal is goed om ze actef te betrekken.
Hun kennis over de wereld wordt uitgebreid. Ze ontdekken formele aspecten, zoals van voor
naar achter lezen. Kinderen wijzen op omgevingstaal (boodschappenlijst, tv-gids).
Referentekader op pagina 205.
Leesoomgeving:
- Materiële leesomgeving boeken, plekken om te lezen
- Immateriële leesomgeving actviteiten om het lezen te stmuleren
Functies van lezen: teksten met een bepaald doel lezen.
Leestaken: referentekader geef aan dat kinderen in groep 8 moeten kunnen lezen:
- Eenvoudige informateve teksten (zaakvakteksten (1, dagelijks nieuws 21)
- Instructeve teksten (routebeschrijvingen (1, recepten 21)
- Betogende teksten (advertentes (1, tjdschrifartkelen 21)
- 1icte (belevend kunnen lezen (1, herkennend kunnen lezen 21)
Tekstkenmerken:
- Onderwerp
o Onderbouw: hier en nu, contextgebonden
o Bovenbouw: abstracter, nabije verleden of de toekomst
- Structuur
o Macroniveau: globale tekststructuur
o Mesoniveau: lokale tekstverbanden, signaalwoorden
o Microniveau: woord- en zinsniveau
, - Tekstaanwijzingen
o Tekstdrager
o Schrijver
o Lay-out
o Titels en kopjes
o Signaalwoorden en -tekens
o illustrates
- De stjl
o Informatedichtheid
o Taalgebruik
- De woord-beeld relate
o Prentenboekjes, vullen elkaar aan of overlappen elkaar of zijn tegengesteld
o Informateve boeken zijn beelden verhelderend
o Doeboeken kunnen plaatjes de stappen verhelderen en illustreren
- Kenmerken van verhalen en gedichten
o Verhalen vertelstructuur, vertelperspectef, personages, plot etc.
o Gedichten rijm, metrum, ritme en stjlfiguren
- AVI, CLIB en Leeslat
o Moeilijkheidsgraad
o Is deels ook subjectef
Kenmerken van de taakuitvoering:
- Begrijpen en interpreteren
o Leterlijke betekenis kunnen volgen
o Inferenties gebruiken (puten uit eigen kennis en ervaring)
- Techniek en woordenschat
o Elementaire leesbehandeling leters verbinden aan klanken, verbinden
aan woorden en betekenis. Leessnelheid.
- Evalueren
o Mening hebben over een tekst en deze onderbouwen
- Studietechnieken
o Zelfrelevante samenvatngen
o Tekstrelevante samenvatngen waar ze de tekst volgen
o Publiekrelevante samenvatngen begrijpen zonder origineel lezen
- Opzoeken
o Kennis van het alfabet
o Trefwoorden
o Informatebronnen
o Naslagwerken
o Infographics bij een tekst
5.2 Ontwikkelingslijnen van lezen:
Twee soorten kennis:
- Kennis van de taal
- Kennis van de wereld
Kennis van de taal:
- Orthografische en fonologische kennis klankcombinates aan visuele tekens
verbinden
- Morfologische kennis opbouw van woorden, betekenis van woord afeiden
- Semantsche kennis er zijn woorden die verwijzen naar een werkelijkheid en
woorden die enkel een grammatcale betekenis hebben
- Syntactsche kennis samenvoegingen van zinnen
- Tekstuele en pragmatsche kennis tekstsoorten
Kennis van de wereld: een lezer gebruikt zijn voorkennis
Modellen van het leesproces:
- Het botoom-upm model lezen verloopt van lagere-ordeprocessen
(woordherkenning) naar hogere-ordeprocessen (betekenis). Je herkent leters
(visuele discriminate) die koppel je aan een klank (teken-klankkoppeling) en dan ken
je betekenis toe. Het negeert dat hoge-ordeprocessen de lagere-ordeprocessen lijken
te beïnvloeden.
- Het topm-down model van hoog naar laag dus omgekeerd, op basis van opgedane
kennis vormt de lezer tjdens het lezen hypotheses, zoals ‘ik moet mijn band p…’
- Het interactieve model lager en hoog beïnvloeden elkaar, dus beide
bovenstaande modellen. Bepaalde teksten zijn moeilijker door a) moeilijke woorden
(lager) en b) onvoldoende kennis over het onderwerp (hoger).
Een goede lezer heef een leesdoel, maakt gebruik van aanwijzingen rondom de tekst, roept
eerder verweven kennis op, maakt gebruik van kennis van de taal, gaat tjdens het lezen na
of hij het nog snapt en bepaalt na het lezen of het leesdoel is bereikt.
Taalachterstand heef te maken met hoeveel er gesproken wordt thuis (kwantiteit) en hoe
(kwaliteit). Rijk geleterde omgeving voorlezen etc. Soms zijn zaakvakteksten om
meerdere redenen moeilijk te lezen voor leerlingen, dan kun je het best werken aan
uitbreiding van kennis van taal (handvaten zoals leesstrategieën) en kennis van de wereld
(analyseren van teksten, op excursie gaan, gastsprekers etc.).
,Begin vorige eeuw las de nadruk van leesonderwijs voornamelijk op techniek van het lezen
(hardop), midden vorige eeuw meer aandacht voor stllezen (aandacht functe lezen), in de
jaren ’80 meer aandacht voor begrijpend lezen. Lezen werd erkend als middel (transfer) en
niet enkel als doel. Begrijpen van teksten is belangrijk:
- Om te kunnen leren
- Om deel te kunnen nemen aan de maatschappij
- Om te kunnen genieten van het lezen
Technisch lezen blijkt niet altjd te leiden tot beter begrijpend lezen, hoewel dat nog vaak
gedacht wordt. Meer aandacht op functonele doelen, zoals achterhalen informate. Hardop
lezen van teksten wordt door het boek afgeraden, omdat de focus niet op begrijpen ligt en
ieder kind in zijn eigen tempo leest.
2010: Wet referenteniveaus ((1 en 21/(S)
1ase van ontluikende geleterdheid is voor kinderen naar school gaan. Geleterdheid is
gelinkt aan de culturele groep waartoe je behoort en het belang dat zij eraan hechten, het is
dus een cultureel proces. Ze moeten plezier in lezen krijgen en doorhebben welke functes
lezen heef. Voorlezen is belangrijk, want ze merken dat een tekst een permanent karakter
heef (het verhaal blijf hetzelfde). Praten over het verhaal is goed om ze actef te betrekken.
Hun kennis over de wereld wordt uitgebreid. Ze ontdekken formele aspecten, zoals van voor
naar achter lezen. Kinderen wijzen op omgevingstaal (boodschappenlijst, tv-gids).
Referentekader op pagina 205.
Leesoomgeving:
- Materiële leesomgeving boeken, plekken om te lezen
- Immateriële leesomgeving actviteiten om het lezen te stmuleren
Functies van lezen: teksten met een bepaald doel lezen.
Leestaken: referentekader geef aan dat kinderen in groep 8 moeten kunnen lezen:
- Eenvoudige informateve teksten (zaakvakteksten (1, dagelijks nieuws 21)
- Instructeve teksten (routebeschrijvingen (1, recepten 21)
- Betogende teksten (advertentes (1, tjdschrifartkelen 21)
- 1icte (belevend kunnen lezen (1, herkennend kunnen lezen 21)
Tekstkenmerken:
- Onderwerp
o Onderbouw: hier en nu, contextgebonden
o Bovenbouw: abstracter, nabije verleden of de toekomst
- Structuur
o Macroniveau: globale tekststructuur
o Mesoniveau: lokale tekstverbanden, signaalwoorden
o Microniveau: woord- en zinsniveau
, - Tekstaanwijzingen
o Tekstdrager
o Schrijver
o Lay-out
o Titels en kopjes
o Signaalwoorden en -tekens
o illustrates
- De stjl
o Informatedichtheid
o Taalgebruik
- De woord-beeld relate
o Prentenboekjes, vullen elkaar aan of overlappen elkaar of zijn tegengesteld
o Informateve boeken zijn beelden verhelderend
o Doeboeken kunnen plaatjes de stappen verhelderen en illustreren
- Kenmerken van verhalen en gedichten
o Verhalen vertelstructuur, vertelperspectef, personages, plot etc.
o Gedichten rijm, metrum, ritme en stjlfiguren
- AVI, CLIB en Leeslat
o Moeilijkheidsgraad
o Is deels ook subjectef
Kenmerken van de taakuitvoering:
- Begrijpen en interpreteren
o Leterlijke betekenis kunnen volgen
o Inferenties gebruiken (puten uit eigen kennis en ervaring)
- Techniek en woordenschat
o Elementaire leesbehandeling leters verbinden aan klanken, verbinden
aan woorden en betekenis. Leessnelheid.
- Evalueren
o Mening hebben over een tekst en deze onderbouwen
- Studietechnieken
o Zelfrelevante samenvatngen
o Tekstrelevante samenvatngen waar ze de tekst volgen
o Publiekrelevante samenvatngen begrijpen zonder origineel lezen
- Opzoeken
o Kennis van het alfabet
o Trefwoorden
o Informatebronnen
o Naslagwerken
o Infographics bij een tekst
