Geschiedenis hoofdstuk 5: Tijd van ontdekkers en hervormers
Kenmerkende aspecten van dit hoofdstuk
Het begin van de Europese overzeese expansie
Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
5.1 De renaissance
Renaissance = ongeveer van 1300-1600
Tijdens renaissance
In Europa mentaliteitsverandering
Verandering van mensbeeld en wereldbeeld
God
Voor middeleeuwen = relatie god allerbelangrijkst
Tijdens renaissance = veranderde dat mens begon steeds meer op zichzelf te
vertrouwen en zichzelf centraal te stellen
Mens had talenten, die hij kon ontplooien en daarmee zichzelf verbeteren mensen
raakten steeds meer geïnteresseerd in leven op aarde zelf en precieze werking natuur en
samenleving
Ideaalbeeld tijdens renaissance
Algemeen ontwikkelde mens
Uomo universale, iemand die zich volledig ontplooide
Voorbeeld: Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci
Anatomie menselijk lichaam
Natuur- en scheikunde
Schetsen en schilderijen
Ontwierp gebouwen en apparaten
Schreef muziek
Aspect renaissance: nieuwe inspiratie gezocht in cultuur van oude Grieken en Romeinen
Aandacht groeide voor schrijvers deze boeken zouden wijsheid en kennis bevatten
waarmee leven op aarde kon worden verbeterd
Humanisme
Belangstelling van geleerden voor antieke literatuur, poëzie en geschiedenis
Mentaliteitsverandering in: literatuur, beeldende kunst en denken over politiek
, Literatuur
Middeleeuwen: vooral voor geestelijkheid, uitdrukte in taal van kerk
Renaissance: zelfbewustzijn onder leken nam toe (zoals blijkt uit opkomst literatuur
landstaal, niet-religieuze onderwerpen)
Beeldende kunst
Middeleeuwen: kunstenaars waren ambachtslieden die zich voornamelijk
bezighielden met uitbeelden godsdienstige onderwerpen === symbolische betekenis
moest duidelijk worden
Renaissance: kunstenaars veel meer aandacht voor manier waarop onderwerp
uitgebeeld, voorwerpen die ze maakten moest echte leven weerspiegelen werken
met perspectief, licht en schaduw, natuurgetrouwe kleuren, menselijke emoties en
anatomie lichaam (Michelangelo, Boticelli Italiaanse kunstenaars)
Denken over politiek
Middeleeuwen: politiek gezien als onderdeel goddelijk plan vorst had recht om
mensen te regeren omdat God dat wilde.
Renaissance: humanisten ontdekten machthebbers handelen in belang gemeenschap
(Niccolò Machiavelli)
Niccolò Machiavelli
Welzijn staat belangrijker welzijn individu
Soms slachtoffers nodig om hoger doel te bereiken
Aanbeveling tot pure machtspolitiek machiavellisme
Daadkracht heerser om lot naar zijn hand te zetten dan aan christelijke voorschriften
Machiavellisme
Het doel alle middelen heiligt
In renaissance enorme belangstelling Grieks-Romeinse cultuur
Betekenis renaissance = wedergeboorte van klassieke cultuur
Geen scherpe breuk tussen middeleeuwen en renaissance
Begon bij enkele voorlopers overgenomen door andere schilders, schrijvers en
geleerden
Begin renaissance
Italië verspreidde vanuit daar naar Noord-Europa
Combinatie van klassieke en christelijke cultuur = niet middeleeuws of renaissancistisch
Ontstaan renaissance
In Italië zelfstandige stadstaten
Sommige bewoners rijk door nijverheid en handel
Florence: culturele elite die rijkdom wilde tonen gaven kunstenaars opdrachten
om schilderijen en gebouwen te maken culturele bloei en vernieuwing
Kenmerkende aspecten van dit hoofdstuk
Het begin van de Europese overzeese expansie
Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
5.1 De renaissance
Renaissance = ongeveer van 1300-1600
Tijdens renaissance
In Europa mentaliteitsverandering
Verandering van mensbeeld en wereldbeeld
God
Voor middeleeuwen = relatie god allerbelangrijkst
Tijdens renaissance = veranderde dat mens begon steeds meer op zichzelf te
vertrouwen en zichzelf centraal te stellen
Mens had talenten, die hij kon ontplooien en daarmee zichzelf verbeteren mensen
raakten steeds meer geïnteresseerd in leven op aarde zelf en precieze werking natuur en
samenleving
Ideaalbeeld tijdens renaissance
Algemeen ontwikkelde mens
Uomo universale, iemand die zich volledig ontplooide
Voorbeeld: Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci
Anatomie menselijk lichaam
Natuur- en scheikunde
Schetsen en schilderijen
Ontwierp gebouwen en apparaten
Schreef muziek
Aspect renaissance: nieuwe inspiratie gezocht in cultuur van oude Grieken en Romeinen
Aandacht groeide voor schrijvers deze boeken zouden wijsheid en kennis bevatten
waarmee leven op aarde kon worden verbeterd
Humanisme
Belangstelling van geleerden voor antieke literatuur, poëzie en geschiedenis
Mentaliteitsverandering in: literatuur, beeldende kunst en denken over politiek
, Literatuur
Middeleeuwen: vooral voor geestelijkheid, uitdrukte in taal van kerk
Renaissance: zelfbewustzijn onder leken nam toe (zoals blijkt uit opkomst literatuur
landstaal, niet-religieuze onderwerpen)
Beeldende kunst
Middeleeuwen: kunstenaars waren ambachtslieden die zich voornamelijk
bezighielden met uitbeelden godsdienstige onderwerpen === symbolische betekenis
moest duidelijk worden
Renaissance: kunstenaars veel meer aandacht voor manier waarop onderwerp
uitgebeeld, voorwerpen die ze maakten moest echte leven weerspiegelen werken
met perspectief, licht en schaduw, natuurgetrouwe kleuren, menselijke emoties en
anatomie lichaam (Michelangelo, Boticelli Italiaanse kunstenaars)
Denken over politiek
Middeleeuwen: politiek gezien als onderdeel goddelijk plan vorst had recht om
mensen te regeren omdat God dat wilde.
Renaissance: humanisten ontdekten machthebbers handelen in belang gemeenschap
(Niccolò Machiavelli)
Niccolò Machiavelli
Welzijn staat belangrijker welzijn individu
Soms slachtoffers nodig om hoger doel te bereiken
Aanbeveling tot pure machtspolitiek machiavellisme
Daadkracht heerser om lot naar zijn hand te zetten dan aan christelijke voorschriften
Machiavellisme
Het doel alle middelen heiligt
In renaissance enorme belangstelling Grieks-Romeinse cultuur
Betekenis renaissance = wedergeboorte van klassieke cultuur
Geen scherpe breuk tussen middeleeuwen en renaissance
Begon bij enkele voorlopers overgenomen door andere schilders, schrijvers en
geleerden
Begin renaissance
Italië verspreidde vanuit daar naar Noord-Europa
Combinatie van klassieke en christelijke cultuur = niet middeleeuws of renaissancistisch
Ontstaan renaissance
In Italië zelfstandige stadstaten
Sommige bewoners rijk door nijverheid en handel
Florence: culturele elite die rijkdom wilde tonen gaven kunstenaars opdrachten
om schilderijen en gebouwen te maken culturele bloei en vernieuwing
