Scriptie
Belonen en straffen binnen het onderwijs
Scriptie in het kader van de opleiding OA
Naam:
Cohort:
BPV:
Studieloopbaanbegeleider:
BPV-begeleider:
Scriptie
, Voorwoord
Deze scriptie vormt de afsluiting van de opleiding onderwijsassistent aan [school]. De laatste
4 jaar heb ik veel kennis opgedaan op deze opleiding. Theorie die ik heb verworven op
school kon ik toepassen in de beroepspraktijkvorming (stage). Ik heb geleerd over de
didactische en pedagogische aspecten van mijn toekomstig beroep.
Het onderwerp van mijn scriptie is ontstaan uit mijn nieuwsgierigheid naar belonen en
straffen. In de loop der jaren zijn de meningen over het aanpakken van leerlingen
doormiddel van straffen en belonen erg veranderd.
Mijn scriptie heb ik kunnen koppelen aan mijn bpv-school :[bpv-naam]. In mijn scriptie kunt
u meer lezen over dit concept. De docenten op basisschool [bpv-naam], de leerlingen en
mijn stagebegeleidster, [naam stagebegeleidster], hebben mij geholpen om mijn scriptie tot
stand te brengen. Door hen heb ik antwoorden gekregen op mijn vragen. Zonder hun hulp
was er geen onderzoek en dus geen eindscriptie!
Ook wil ik mijn dank geven aan mijn studieloopbaanbegeleidster, [naam slb’er]. Zij heeft mij
met haar positieve en motiverende feedback geholpen om mijn opleiding en scriptie af te
ronden.
Ik wens u veel leesplezier!
[Eigen naam]
1
, Inhoudsopgave
Voorwoord………………………………………………………………………………………………………………………..1
Inleiding…………………………………………………………………………………………………………………………….3
Hoofdstuk 1 | Belonen………………………………………………………………………………………………………4
1.1 Wat is belonen? ………………………………………………………………………………………………………….4
1.2 Intrinsieke en extrinsieke motivatie……………………………………………………………………………..5
1.3 Beloningsvormen…………………………………………………………………………………………………………6
1.3.1 Voor- en nadelen beloningsvormen………………………………………………………………………….7
Hoofdstuk 2 | Straffen……………………………………………………………………………………………………….8
2.1 Wat is straffen? …………………………………………………………………………………………………………..8
2.2 Strafvormen…………………………………………………………………………………………………………………8
Hoofdstuk 3 | Vroeger en nu……………………………………………………………………………………………..10
3.1 ‘Pedagogische tik’………………………………………………………………………………………………………..10
3.2 Onvoorwaardelijke ouderschap……………………………………………………………………………………10
3.3 Hoe werd vroeger gestraft? …………………………………………………………………………………………11
3.4 Overgang naar nu…………………………………………………………………………………………………………12
Hoofdstuk 4 | Waarom wordt er tegenwoordig meer beloont dan gestraft?........................13
4.1 Aandacht………………………………………………………………………………………………………………………13
4.2 ‘Straf brengt meer nadelen dan voordelen met zich mee’…………………………………………….13
4.3 Machtspositie van een leerkracht…………………………………………………………………………………15
4.4 Kennis van nu……………………………………………………………………………………………………………….15
Hoofdstuk 5 | Visie op het gedrag………………………………………………………………………………………16
5.1 Leerlijnen sociaal-emotionele ontwikkeling volgens het SLO………………………………………..16
5.2 Visie van de [schoolnaam]…………………………………………………………………………………………….19
5.3 In de praktijk…………………………………………………………………………………………………………………22
5.4 Eigen visie en bijdrage als onderwijsassistent……………………………………………………………….23
Hoofdstuk 6 | Enquête en interview…………………………………………………………………………………..24
6.1 Enquête onder de leerkrachten…………………………………………………………………………………….24
6.2 Interview met Henry……………………………………………………………………………………………………..27
Hoofdstuk 7 | Samenvatting en conclusie……………………………………………………………………………29
7.1 Samenvatting…………………………………………………………………………………………………………………29
7.2 Conclusie en stelling………………………………………………………………………………………………………31
7.3 Bronnen…………………………………………………………………………………………………………………………32
2
, Inleiding
Mijn naam is [naam] en ik zit momenteel in mijn vierde, en tevens laatste jaar van de
opleiding onderwijsassistent op het [schoolnaam]. Na deze opleiding wil ik graag verder met
de Pabo opleiding. De opleiding onderwijsassistent was voor mij een tussenstap om mijn
weg te vervolgen naar het hbo, omdat ik met mijn vmbo diploma nog niet kon starten op het
hbo. Door mijn vooropleiding kan ik aan de pabo beginnen met veel kennis en ervaringen die
ik heb opgedaan in het basisonderwijs bij de beroepspraktijkvorming (stage).
Onderwijs bestaat al ontzettend lang, dat is een feit. En sinds het onderwijs bestaat, hebben
leerkrachten en leerlingen te maken met straffen en belonen. Maar het straffen en belonen
van leerlingen is door de jaren heen ontzettend veel veranderd. Elke leerkracht gaat hier
anders mee om. De ene leerkracht is strenger en straft vaker, terwijl een andere leerkracht
misschien wel beweerd dat belonen veel effectiever is. Hoe dan ook, tegenwoordig
beweren steeds meer mensen wel dat vaker en meer belonen de juiste manier is. Daarom
kan je ook zien dat het straffen van leerlingen erg verminderd is vergeleken met 20 jaar
geleden in het onderwijs. Immers wordt er beweerd dat een rustige aanpak een betere
invloed heeft op een leerling. Dit heeft mijn interesse enorm gepakt en daarom wil ik dit
graag gaan onderzoeken. Zelf ben ik van mening dat belonen inderdaad beter is dan straffen,
maar is dat ook werkelijk zo? Daarom ga ik hier onderzoek naar doen en hoop ik antwoorden
te vinden op mijn vragen rondom dit onderwerp.
Het onderwerp van mijn scriptie gaat daarom over straffen en belonen in de klas met als
onderzoeksvragen: Hoe ziet het straffen en belonen in deze tijd eruit en wat voor invloed
heeft dit in het onderwijs? Hoe is dit zo gekomen en hoe kan ik als onderwijsassistent
daarmee omgaan?
Ook zal ik gaan onderzoeken waarom het door de jaren heen in de klas nou eigenlijk steeds
minder streng is geworden.
In mijn scriptie zal ik u zoveel mogelijk proberen te informeren over het straffen en belonen.
Ook zal ik gebruik maken van een onderzoek en een interview met een leerkracht die 30 jaar
geleden ook al voor de klas stond.
3
Belonen en straffen binnen het onderwijs
Scriptie in het kader van de opleiding OA
Naam:
Cohort:
BPV:
Studieloopbaanbegeleider:
BPV-begeleider:
Scriptie
, Voorwoord
Deze scriptie vormt de afsluiting van de opleiding onderwijsassistent aan [school]. De laatste
4 jaar heb ik veel kennis opgedaan op deze opleiding. Theorie die ik heb verworven op
school kon ik toepassen in de beroepspraktijkvorming (stage). Ik heb geleerd over de
didactische en pedagogische aspecten van mijn toekomstig beroep.
Het onderwerp van mijn scriptie is ontstaan uit mijn nieuwsgierigheid naar belonen en
straffen. In de loop der jaren zijn de meningen over het aanpakken van leerlingen
doormiddel van straffen en belonen erg veranderd.
Mijn scriptie heb ik kunnen koppelen aan mijn bpv-school :[bpv-naam]. In mijn scriptie kunt
u meer lezen over dit concept. De docenten op basisschool [bpv-naam], de leerlingen en
mijn stagebegeleidster, [naam stagebegeleidster], hebben mij geholpen om mijn scriptie tot
stand te brengen. Door hen heb ik antwoorden gekregen op mijn vragen. Zonder hun hulp
was er geen onderzoek en dus geen eindscriptie!
Ook wil ik mijn dank geven aan mijn studieloopbaanbegeleidster, [naam slb’er]. Zij heeft mij
met haar positieve en motiverende feedback geholpen om mijn opleiding en scriptie af te
ronden.
Ik wens u veel leesplezier!
[Eigen naam]
1
, Inhoudsopgave
Voorwoord………………………………………………………………………………………………………………………..1
Inleiding…………………………………………………………………………………………………………………………….3
Hoofdstuk 1 | Belonen………………………………………………………………………………………………………4
1.1 Wat is belonen? ………………………………………………………………………………………………………….4
1.2 Intrinsieke en extrinsieke motivatie……………………………………………………………………………..5
1.3 Beloningsvormen…………………………………………………………………………………………………………6
1.3.1 Voor- en nadelen beloningsvormen………………………………………………………………………….7
Hoofdstuk 2 | Straffen……………………………………………………………………………………………………….8
2.1 Wat is straffen? …………………………………………………………………………………………………………..8
2.2 Strafvormen…………………………………………………………………………………………………………………8
Hoofdstuk 3 | Vroeger en nu……………………………………………………………………………………………..10
3.1 ‘Pedagogische tik’………………………………………………………………………………………………………..10
3.2 Onvoorwaardelijke ouderschap……………………………………………………………………………………10
3.3 Hoe werd vroeger gestraft? …………………………………………………………………………………………11
3.4 Overgang naar nu…………………………………………………………………………………………………………12
Hoofdstuk 4 | Waarom wordt er tegenwoordig meer beloont dan gestraft?........................13
4.1 Aandacht………………………………………………………………………………………………………………………13
4.2 ‘Straf brengt meer nadelen dan voordelen met zich mee’…………………………………………….13
4.3 Machtspositie van een leerkracht…………………………………………………………………………………15
4.4 Kennis van nu……………………………………………………………………………………………………………….15
Hoofdstuk 5 | Visie op het gedrag………………………………………………………………………………………16
5.1 Leerlijnen sociaal-emotionele ontwikkeling volgens het SLO………………………………………..16
5.2 Visie van de [schoolnaam]…………………………………………………………………………………………….19
5.3 In de praktijk…………………………………………………………………………………………………………………22
5.4 Eigen visie en bijdrage als onderwijsassistent……………………………………………………………….23
Hoofdstuk 6 | Enquête en interview…………………………………………………………………………………..24
6.1 Enquête onder de leerkrachten…………………………………………………………………………………….24
6.2 Interview met Henry……………………………………………………………………………………………………..27
Hoofdstuk 7 | Samenvatting en conclusie……………………………………………………………………………29
7.1 Samenvatting…………………………………………………………………………………………………………………29
7.2 Conclusie en stelling………………………………………………………………………………………………………31
7.3 Bronnen…………………………………………………………………………………………………………………………32
2
, Inleiding
Mijn naam is [naam] en ik zit momenteel in mijn vierde, en tevens laatste jaar van de
opleiding onderwijsassistent op het [schoolnaam]. Na deze opleiding wil ik graag verder met
de Pabo opleiding. De opleiding onderwijsassistent was voor mij een tussenstap om mijn
weg te vervolgen naar het hbo, omdat ik met mijn vmbo diploma nog niet kon starten op het
hbo. Door mijn vooropleiding kan ik aan de pabo beginnen met veel kennis en ervaringen die
ik heb opgedaan in het basisonderwijs bij de beroepspraktijkvorming (stage).
Onderwijs bestaat al ontzettend lang, dat is een feit. En sinds het onderwijs bestaat, hebben
leerkrachten en leerlingen te maken met straffen en belonen. Maar het straffen en belonen
van leerlingen is door de jaren heen ontzettend veel veranderd. Elke leerkracht gaat hier
anders mee om. De ene leerkracht is strenger en straft vaker, terwijl een andere leerkracht
misschien wel beweerd dat belonen veel effectiever is. Hoe dan ook, tegenwoordig
beweren steeds meer mensen wel dat vaker en meer belonen de juiste manier is. Daarom
kan je ook zien dat het straffen van leerlingen erg verminderd is vergeleken met 20 jaar
geleden in het onderwijs. Immers wordt er beweerd dat een rustige aanpak een betere
invloed heeft op een leerling. Dit heeft mijn interesse enorm gepakt en daarom wil ik dit
graag gaan onderzoeken. Zelf ben ik van mening dat belonen inderdaad beter is dan straffen,
maar is dat ook werkelijk zo? Daarom ga ik hier onderzoek naar doen en hoop ik antwoorden
te vinden op mijn vragen rondom dit onderwerp.
Het onderwerp van mijn scriptie gaat daarom over straffen en belonen in de klas met als
onderzoeksvragen: Hoe ziet het straffen en belonen in deze tijd eruit en wat voor invloed
heeft dit in het onderwijs? Hoe is dit zo gekomen en hoe kan ik als onderwijsassistent
daarmee omgaan?
Ook zal ik gaan onderzoeken waarom het door de jaren heen in de klas nou eigenlijk steeds
minder streng is geworden.
In mijn scriptie zal ik u zoveel mogelijk proberen te informeren over het straffen en belonen.
Ook zal ik gebruik maken van een onderzoek en een interview met een leerkracht die 30 jaar
geleden ook al voor de klas stond.
3
