SOCIOLOGIE
WEEK 1 H1
- Sociologie is een vorm van betweterij.
- Het is gepassioneerd over ‘het sociale’ en probeert het individualistische perspectief te
overstijgen.
- Het laat zien dat het gedrag van mensen afhankelijk is van de sociale omgeving.
Wat is sociologie?
- De wetenschap van maatschappij.
- De wetenschap van menselijke groepen.
- De wetenschap van de manieren waarop mensen met elkaar samenleven.
- Sociologie houdt zich bezig met het verklaren van gedrag van individuen en groepen van
mensen vanuit de maatschappelijke invloeden die ze ondergaan. – Sociologie levert daarmee
een instrumentarium dat helpt om de achtergronden van problemen beter te leren
begrijpen.
Sociologie richt zich op ‘het sociale’
- Sociaal staat voor alles wat zich tussen mensen afspeelt en alles wat mensen met elkaar
verbindt.
- Sociaal is niet alleen hulpvaardig, vredelievend en vriendschappelijk, maar ook ruzie, conflict
en dwang.
De sociale werkelijkheid = gezamenlijke universum dat we als samenleving creëren en waarin we
leven. Het is een unieke werkelijkheid en waar we niet buiten kunnen staan.
- Het sociale universum wat wij met elkaar vormen, dat ons beïnvloedt en waar we ons niet
buiten kunnen plaatsen.
- Durkheim (1898) noemt het een sui generis (= van zijn eigen soort), een eigensoortige
werkelijkheid die niet kan worden herleid tot het individu.
- Sociale fenomenen kunnen niet eenvoudig worden teruggebracht tot individuele
acties en moeten worden beschouwd als een unieke en onafhankelijke realiteit.
- De sociale feiten kunnen alleen verklaard worden uit andere sociale feiten.
- Elias (1971) heeft het in dit kader over de relatieve autonomie van sociale processen ten
opzichte van individuele bedoelingen - gedrag is alleen te begrijpen in relatie tot de sociale
omgeving
- Vele verbonden individuen brengen met elkaar sociale processen voort (bijvoorbeeld
stijging van prijzen, oorlog) die geen van hen van tevoren zo bedoeld en gepland
heeft. De processen zijn relatief autonoom omdat ze niet losstaan van individuen die
met bepaalde bedoelingen handelen; ze zijn relatief autonoom omdat ze niet volledig
op individuele bedoelingen kunnen worden herleid.
- Relatief autonoom omdat ongewild alles alsnog met elkaar in verbinding staat
Het belang van sociologische kennis voor bestuurskundigen
1. Ordeningsfunctie
- Sociologen mede de taak hebben om in een min of meer onoverzichtelijke werkelijkheid een
zodanige samenhang aan te brengen dat situaties overzichtelijk en begrijpelijker worden.
- Sociologen dragen bij aan het ordenen van een complexe en vaak onoverzichtelijke
werkelijkheid. Door sociologische concepten en theorieën toe te passen, kunnen
bestuurskundigen de samenhang tussen verschillende elementen in de samenleving beter
begrijpen en analyseren.
, 2. Beheersfunctie
- Sociologie als wetenschap geeft inzicht in menselijk gedrag en is daarmee ook goed bruikbaar
om de samenleving te besturen.
- Bestuurders kunnen door sociologische inzichten op hoe individuen op beleidsmaatregelen
reageren effectievere beslissingen nemen.
- Sociologische kennis helpt bij het voorspellen van reacties op beleidsinterventies en draagt zo
bij aan een meer doeltreffende sturing van de samenleving.
3. Kritiekfunctie
- Het blootleggen van bestaande (macht)verhoudingen.
- Sociologie laat zien hoe macht en machtsverhoudingen in de samenleving functioneren. Het
vermogen om deze machtsverhouding te herkennen stelt bestuurskundigen in staat om
beleid te ontwikkelen dat rechtvaardiger is.
- Dit kan betrekking hebben op sociaaleconomische klasse, geslacht, ras, etniciteit of andere
sociale categorieën
Voorbeeld: Kritiekfunctie in de sociologie: Onderwijs en sociale klasse
Context: Een socioloog onderzoekt het onderwijssysteem en de invloed van sociale klasse op
educatieve kansen.
Analyse: De socioloog ontdekt dat studenten uit hogere sociale klassen vaak betere educatieve
kansen hebben, terwijl studenten uit lagere klassen met meer obstakels worden geconfronteerd.
Kritiek: Met de kritiekfunctie bekritiseert de socioloog het onderwijssysteem en onthult hij de
machtsverhoudingen die sociale klasse ongelijkheden in het onderwijs versterken.
De sociologische verbeeldingskracht
= Het vermogen om de relatie tussen de persoonlijke ervaringen en de bredere maatschappelijke
context te begrijpen.
= Het vermogen om verder te kijken dan persoonlijke ervaringen en individuele problemen, en om de
connecties tussen persoonlijke ervaringen en bredere maatschappelijke structuren te begrijpen.
= Het vermogen om je van het ene perspectief in het andere te verplaatsen.
Kortom; het gaat erom de link te leggen tussen het persoonlijke en het sociale, en om te begrijpen
hoe individuele levens verweven zijn met maatschappelijke en historische krachten
1. Historische maatschappelijke context waarin mensen leven.
- Dit impliceert het besef dat individuele ervaringen en keuzes die mensen maken, ingebed zijn
in een bredere historische context. Het begrijpen van hoe historische gebeurtenissen en
ontwikkelingen de levens van individuen beïnvloeden, draagt bij aan de sociologische
verbeeldingskracht.
2. Jezelf wegdenken uit vertrouwde routines en verwonderen over het alledaagse.
- Dit houdt in dat je afstand neemt van je persoonlijke perspectief en jezelf in staat stelt om
verder te kijken dan de vertrouwde routines. Het betekent verwondering over alledaagse
situaties en gebeurtenissen, en het erkennen van de bredere maatschappelijke krachten die
van invloed kunnen zijn op de alledaagse ervaringen.
3. Verplaatsen in anderen en focussen op sociale omstandigheden .
- Inlevingsvermogen tonen en proberen de wereld te zien vanuit het perspectief van anderen.
Het houdt ook in dat je je concentreert op de sociale omstandigheden en structuren die van
invloed zijn op het gedrag en de ervaringen van de individuen.
, Sociale problemen
1. Aanzienlijk aantal getroffenen
- Het heeft een breed bereik en raakt niet slechts een paar individuen, maar heeft impact op
een substantiële groep.
- Voorbeeld: armoede is een sociaal probleem dat een groot aantal mensen wereldwijd treft.
2. Persoonlijk letsel
- De mate waarin het probleem individuen schade toebrengt op persoonlijk niveau.
- Voorbeeld: huiselijk geweld is een sociaal probleem dat ernstig persoonlijk letsel kan
veroorzaken.
3. Samenhang met andere problemen
- Voorbeeld: drugsmisbruik is vaak verbonden met andere sociale problemen, zoals
werkloosheid, armoede en criminaliteit.
4. Niet tijdelijk van aard
- Ze blijven bestaan over een langere periode en vereisen vaak constante aandacht en
inspanningen om ze aan te pakken.
- Voorbeeld: milieuproblemen.
5. Bovenpersoonlijke oorzaken
- Oorzaken die verder gaan dan individuele handelingen en zijn vaak geworteld in bredere
sociale structuren, beleid of systemen.
- Voorbeeld: Werkloosheid kan worden beschouwd als een sociaal probleem met
bovenpersoonlijke oorzaken. Het is niet alleen het resultaat van individuele beslissingen,
maar wordt ook beïnvloed door bredere economische structuren, overheidsbeleid en
technologische veranderingen.
6. In strijd met serieuze waarden
- In strijd met maatschappelijke waarden en normen.
- Voorbeeld: discriminatie op basis van geslacht is in strijd met het maatschappelijke principe
van gelijkheid en respect voor diversiteit.
Welke probleemgebieden bestuderen sociologen?
Drie sociologische vragen:
1. Wie doen wat, en voor wie? (Arbeidsindeling)
2. Wie zijn de baas over wie? (Macht, gezag, stratificatie, ongelijkheid)
3. Wie horen bij wie? (Solidariteit, sociale cohesie)
Belangrijke begrippen:
1. Sociologie
2. Sociaal
3. Sociale werkelijkheid
4. Ordeningsfunctie
5. Kritiekfunctie
6. Beheersfunctie
7. Sociaal probleem
8. Sociologische verbeelding
9. Boven persoonlijke zaken
WEEK 1 H1
- Sociologie is een vorm van betweterij.
- Het is gepassioneerd over ‘het sociale’ en probeert het individualistische perspectief te
overstijgen.
- Het laat zien dat het gedrag van mensen afhankelijk is van de sociale omgeving.
Wat is sociologie?
- De wetenschap van maatschappij.
- De wetenschap van menselijke groepen.
- De wetenschap van de manieren waarop mensen met elkaar samenleven.
- Sociologie houdt zich bezig met het verklaren van gedrag van individuen en groepen van
mensen vanuit de maatschappelijke invloeden die ze ondergaan. – Sociologie levert daarmee
een instrumentarium dat helpt om de achtergronden van problemen beter te leren
begrijpen.
Sociologie richt zich op ‘het sociale’
- Sociaal staat voor alles wat zich tussen mensen afspeelt en alles wat mensen met elkaar
verbindt.
- Sociaal is niet alleen hulpvaardig, vredelievend en vriendschappelijk, maar ook ruzie, conflict
en dwang.
De sociale werkelijkheid = gezamenlijke universum dat we als samenleving creëren en waarin we
leven. Het is een unieke werkelijkheid en waar we niet buiten kunnen staan.
- Het sociale universum wat wij met elkaar vormen, dat ons beïnvloedt en waar we ons niet
buiten kunnen plaatsen.
- Durkheim (1898) noemt het een sui generis (= van zijn eigen soort), een eigensoortige
werkelijkheid die niet kan worden herleid tot het individu.
- Sociale fenomenen kunnen niet eenvoudig worden teruggebracht tot individuele
acties en moeten worden beschouwd als een unieke en onafhankelijke realiteit.
- De sociale feiten kunnen alleen verklaard worden uit andere sociale feiten.
- Elias (1971) heeft het in dit kader over de relatieve autonomie van sociale processen ten
opzichte van individuele bedoelingen - gedrag is alleen te begrijpen in relatie tot de sociale
omgeving
- Vele verbonden individuen brengen met elkaar sociale processen voort (bijvoorbeeld
stijging van prijzen, oorlog) die geen van hen van tevoren zo bedoeld en gepland
heeft. De processen zijn relatief autonoom omdat ze niet losstaan van individuen die
met bepaalde bedoelingen handelen; ze zijn relatief autonoom omdat ze niet volledig
op individuele bedoelingen kunnen worden herleid.
- Relatief autonoom omdat ongewild alles alsnog met elkaar in verbinding staat
Het belang van sociologische kennis voor bestuurskundigen
1. Ordeningsfunctie
- Sociologen mede de taak hebben om in een min of meer onoverzichtelijke werkelijkheid een
zodanige samenhang aan te brengen dat situaties overzichtelijk en begrijpelijker worden.
- Sociologen dragen bij aan het ordenen van een complexe en vaak onoverzichtelijke
werkelijkheid. Door sociologische concepten en theorieën toe te passen, kunnen
bestuurskundigen de samenhang tussen verschillende elementen in de samenleving beter
begrijpen en analyseren.
, 2. Beheersfunctie
- Sociologie als wetenschap geeft inzicht in menselijk gedrag en is daarmee ook goed bruikbaar
om de samenleving te besturen.
- Bestuurders kunnen door sociologische inzichten op hoe individuen op beleidsmaatregelen
reageren effectievere beslissingen nemen.
- Sociologische kennis helpt bij het voorspellen van reacties op beleidsinterventies en draagt zo
bij aan een meer doeltreffende sturing van de samenleving.
3. Kritiekfunctie
- Het blootleggen van bestaande (macht)verhoudingen.
- Sociologie laat zien hoe macht en machtsverhoudingen in de samenleving functioneren. Het
vermogen om deze machtsverhouding te herkennen stelt bestuurskundigen in staat om
beleid te ontwikkelen dat rechtvaardiger is.
- Dit kan betrekking hebben op sociaaleconomische klasse, geslacht, ras, etniciteit of andere
sociale categorieën
Voorbeeld: Kritiekfunctie in de sociologie: Onderwijs en sociale klasse
Context: Een socioloog onderzoekt het onderwijssysteem en de invloed van sociale klasse op
educatieve kansen.
Analyse: De socioloog ontdekt dat studenten uit hogere sociale klassen vaak betere educatieve
kansen hebben, terwijl studenten uit lagere klassen met meer obstakels worden geconfronteerd.
Kritiek: Met de kritiekfunctie bekritiseert de socioloog het onderwijssysteem en onthult hij de
machtsverhoudingen die sociale klasse ongelijkheden in het onderwijs versterken.
De sociologische verbeeldingskracht
= Het vermogen om de relatie tussen de persoonlijke ervaringen en de bredere maatschappelijke
context te begrijpen.
= Het vermogen om verder te kijken dan persoonlijke ervaringen en individuele problemen, en om de
connecties tussen persoonlijke ervaringen en bredere maatschappelijke structuren te begrijpen.
= Het vermogen om je van het ene perspectief in het andere te verplaatsen.
Kortom; het gaat erom de link te leggen tussen het persoonlijke en het sociale, en om te begrijpen
hoe individuele levens verweven zijn met maatschappelijke en historische krachten
1. Historische maatschappelijke context waarin mensen leven.
- Dit impliceert het besef dat individuele ervaringen en keuzes die mensen maken, ingebed zijn
in een bredere historische context. Het begrijpen van hoe historische gebeurtenissen en
ontwikkelingen de levens van individuen beïnvloeden, draagt bij aan de sociologische
verbeeldingskracht.
2. Jezelf wegdenken uit vertrouwde routines en verwonderen over het alledaagse.
- Dit houdt in dat je afstand neemt van je persoonlijke perspectief en jezelf in staat stelt om
verder te kijken dan de vertrouwde routines. Het betekent verwondering over alledaagse
situaties en gebeurtenissen, en het erkennen van de bredere maatschappelijke krachten die
van invloed kunnen zijn op de alledaagse ervaringen.
3. Verplaatsen in anderen en focussen op sociale omstandigheden .
- Inlevingsvermogen tonen en proberen de wereld te zien vanuit het perspectief van anderen.
Het houdt ook in dat je je concentreert op de sociale omstandigheden en structuren die van
invloed zijn op het gedrag en de ervaringen van de individuen.
, Sociale problemen
1. Aanzienlijk aantal getroffenen
- Het heeft een breed bereik en raakt niet slechts een paar individuen, maar heeft impact op
een substantiële groep.
- Voorbeeld: armoede is een sociaal probleem dat een groot aantal mensen wereldwijd treft.
2. Persoonlijk letsel
- De mate waarin het probleem individuen schade toebrengt op persoonlijk niveau.
- Voorbeeld: huiselijk geweld is een sociaal probleem dat ernstig persoonlijk letsel kan
veroorzaken.
3. Samenhang met andere problemen
- Voorbeeld: drugsmisbruik is vaak verbonden met andere sociale problemen, zoals
werkloosheid, armoede en criminaliteit.
4. Niet tijdelijk van aard
- Ze blijven bestaan over een langere periode en vereisen vaak constante aandacht en
inspanningen om ze aan te pakken.
- Voorbeeld: milieuproblemen.
5. Bovenpersoonlijke oorzaken
- Oorzaken die verder gaan dan individuele handelingen en zijn vaak geworteld in bredere
sociale structuren, beleid of systemen.
- Voorbeeld: Werkloosheid kan worden beschouwd als een sociaal probleem met
bovenpersoonlijke oorzaken. Het is niet alleen het resultaat van individuele beslissingen,
maar wordt ook beïnvloed door bredere economische structuren, overheidsbeleid en
technologische veranderingen.
6. In strijd met serieuze waarden
- In strijd met maatschappelijke waarden en normen.
- Voorbeeld: discriminatie op basis van geslacht is in strijd met het maatschappelijke principe
van gelijkheid en respect voor diversiteit.
Welke probleemgebieden bestuderen sociologen?
Drie sociologische vragen:
1. Wie doen wat, en voor wie? (Arbeidsindeling)
2. Wie zijn de baas over wie? (Macht, gezag, stratificatie, ongelijkheid)
3. Wie horen bij wie? (Solidariteit, sociale cohesie)
Belangrijke begrippen:
1. Sociologie
2. Sociaal
3. Sociale werkelijkheid
4. Ordeningsfunctie
5. Kritiekfunctie
6. Beheersfunctie
7. Sociaal probleem
8. Sociologische verbeelding
9. Boven persoonlijke zaken
