Onderzoeksmethoden en technieken
Prof. Leo Van Hove
0. Inleiding
0.1 Wat is een masterproef? p3-4
Wetenschappelijk onderzoek in bedrijfswetenschappen d.m.v.
• Onderzoek in een gecontroleerde omgeving is onmogelijk. Doch, wat wel kan in een gecontroleerde
omgeving is een “between-subject” experiment (zie Sem II) met een aantal proefpersonen.
• Observatie (reactie bestuderen van personen); veldonderzoek d.m.v. bv enquêtes
• Literatuur : desk-research
Onderzoeksproces omvat 4 (ipv 6) stappen
1) Literatuurstudie
2) Onderzoeksprobleem & onderzoeksopzet
3) Onderzoek uitvoeren
4) Rapporteren
“a dissertation is “a report on a major piece of primary research … which gives an account of a student’s
investigation into a business or managerial issue, provides an analysis of the research and presents the conclusions
that are drawn from it” (p. 3)
Dissertation = masterproef
Report : verslag van onderzoek
• Wat hebben we gedaan?
• Hoe hebben we het gedaan
• Wat waren de resultaten van het onderzoek
• Welke bijdrage wordt geleverd.
Behoorlijke omvang : want omvat
• Eigen onderzoek
• Kritische literatuurstudie
• Beschrijving van de methodologie & verantwoording
• Beschrijving van datacollectie
Primary research
• Eigen onderzoek verrichten
• U niet beperken tot wat anderen hebben gedaan.
Analysis of the research
• Academisch onderzoek mag zich niet beperken tot het puur beschrijvende
• Er moet een bijdrage geleverd worden
• Er moet analyse zijn. Dit betekent dat je als onderzoeksvraag een “waarom” moet hebben. Je moet
proberen iets te verklaren en niet gewoon te meten.
Vb: niet : zien hoeveel % …… -> Dit is geen bijdrage
Je moet nagaan wat heeft effect op wat.
Waarom-vraag stellen en
Vertrekken vanuit de academische literatuur en een theoretisch kader gebruiken (met reeds
bestaande theoretische modellen)
Conclusie : belangrijk deel van het onderzoek
• Bruikbare conclusies
o Artikels stoppen niet bij de beschrijving van de resultaten
o Meestal in papers :
▪ rubriek “Discutions”
• Resultaten vergelijken met bestaande literatuur
• Vergelijken met onderzoek in dezelfde richting
➢ Vinden we hetzelfde? Waarom wel en waarom niet?
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 1
, ▪ sectie “Conclusies” m.b.t. de staat en de stand van de literatuur
• Kunnen naargelang de topic : “Policy conclusions” zijn
➢ wat kunnen centrale banken of regeringen hier concreet uit leren ?
• Business or managerial issue => “Managerial implications”
➢ Wat kunnen managers hieruit leren?
"Een masterproef moet minimaal aantonen dat de student(e) op kritische wijze kennis heeft genomen van een
onderwerp eigen aan de opleiding en in staat is dit op een overzichtelijke, geargumenteerde en
gedocumenteerde wijze uiteen te zetten"
(1) “Minimaal aantonen dat je op kritische wijze kennis hebt genomen van een onderwerp”
• Basisniveau en basis vereisten van een masterproef
o Aantonen dat je de geschikte literatuur hebt kunnen vinden
o Daar een goede selectie hebt kunnen van maken
o Dat je in staat bent de literatuur tot op en zeker niveau te lezen en te begrijpen
o En dat je deze op een goede, gestructureerde manier kan beschrijven; nl. een manier dat
kennisoverdracht aan de lezer toelaat.
o Dat je een kritische literatuurstudie kan doen, m.a.w. niet alleen als een papegaai enkel
weergeven wat er bestaat in de literatuur, maar daar ook kritisch tegenover staat.
Bv: bij het bestaan van verschillende theorieën voor een bepaalde onderzoeksvraag; ga je uw
mening geven en zeggen waarom je denkt dat een bepaalde theorie het aan het juiste eind heeft
(kleur bekennen)
(2) “Op een overzichtelijke (structuur!!), geargumenteerde en gedocumenteerde manier uiteen te zetten”.
• In een wetenschappelijk werk mag geen enkele (!) loze bewering staan. Elke bewering moet
gedocumenteerd zijn en bewezen.
Bv: zeg nooit : “het is algemeen geweten dat” zonder onderbouw -> not done !
Je moet dit onderbouwen, bewijzen, beargumenteren
Hoe?
o Ofwel zelf met data komen die dit aantoont
o Ofwel te verwijzen naar onderzoekers die dat voor u hebben gedaan door op de stelling een
referentie te plakken, door te verwijzen naar een werk of auteur zodat de lezer dat kan nagaan
en zo overtuigd kan geraken door de daar gerepresenteerde data.
Onderscheid tussen een masterproef (dissertation) en een thesis (thesis)
• a thesis is “an argument or a proposition supported by evidence and literature” (p. 3)
o centrale stelling binnen het werk; iets waarvan de auteur de lezer probeert te overtuigen.
o thesis is een onderdeel van de masterproef
• a project means “all the activities that go towards completing a dissertation” (ibidem)
o onderzoeksproject
▪ omvat alle stappen die je moet doen om de masterproef tot een goed einde te brengen
▪ valt samen met de masterproef met als onderscheid :
onderzoeksproject legt de nadruk op het proces
masterproef = afgewerkt product
Verwante termen (niet van buiten leren)
• a proposal is “a document that defines what the project is about, explains why it is important and
describes how it is to be carried out”
o research proposal :
▪ onderzoeksvoorstel voor latere masterproef
Wat denk ik te doen?
Wat is de scope van mijn onderzoek?
Welke methode ga ik gebruiken?
Hoe kan ik dat concreet aanpakken?
▪ Voorbereidend werk (zonder resultaten) voor een later werk
• a paper is “a short … document suitable for presentation to an academic conference or journal”
o 4000 à 6000 woorden
o Working paper :
▪ 1° neerslag van resultaten (typisch van academici) van een onderzoeksproject bedoelt om
gepresenteerd en verdedigd te worden op congressen
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 2
, • a management report = is “a short … document suitable for presentation to managers and decision
makers” – recommendations
o 2000 à 4000 woorden
o Resultaten van een onderzoek moet je op verschillende manieren rapporteren i.f.v. het publiek
▪ Rapporteren aan sponsors
Weergave van de essentie van het onderzoek.
• Hoe? Door powerpoint met bullet points
• Vooraan : Executive Summary (main conclusions)
o Conclusies met wat extra uitleg
▪ Wetenschappelijk paper : heel veel detail over
Hoe de enquête is opgezet,
Hoeveel respondenten,
Waarom deze groep van mensen werd bevraagd,..
“a dissertation should be written primarily for an academic audience, and it will be marked by academics” (p. 4)
• Geschreven voor een publiek van wetenschappers en beoordeeld door de promotor & jury (= academici)
• Implicaties op
o formaat van je masterproef
▪ Uitgeschreven tekst
▪ Voldoende details
o taalgebruik & schrijfstijl
▪ accuraat, zakelijk , liefst niet te droog, niet te saai,
▪ duidelijk (geen lange zinnen, moeilijke woorden), vlot geschreven,
▪ to the point, correct register (= taalgebruik)
• Eigenschappen van wetenschappelijk onderzoek:
o Doelgericht
▪ Moet dus o.a. een duidelijke scope hebben
Thematisch :
o Wat ga je doen? Wat gaat je niet doen en waarom (Verantwoording)
o definities geven gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur:
▪ Deze auteur definieert het zo, de andere zo en welke is nu de beste.
▪ Uiteindelijke definitie kan dus een bestaande definitie zijn of een
mengeling van bestaande definities.
Bv : verschil tussen belastingontduiking en belastingontwijking.
Duidelijk aangeven waarover de paper juist gaat.
▪ Eénmaal een definitie aangegeven, moet deze worden
aangehouden doorheen heel het werkstuk.
▪ Dit heeft ook implicaties op de gelezen literatuur = nagaan if de
auteur dezelfde definitie aanhoudt als u
▪ Wanneer bv een bredere definitie door auteur wordt
aangehouden, moet dit ook aan de lezer van uw literatuurstudie
worden aangegeven.
o Interne validiteit :
▪ Interne validiteit is de mate waarin je met zekerheid kunt stellen
dat een vastgestelde oorzaak-gevolgrelatie niet door andere
factoren kan worden verklaard. Als de interne validiteit hoog is, is
het aannemelijk dat de gevonden causale relatie tussen je
onafhankelijke variabele en afhankelijke variabele daadwerkelijk
aanwezig is. Is de mate waarin de resultaten van een test en het te
meten verschijnsel met elkaar overeenkomen; Meten wat je wil
meten
▪ Vb : Paper omtrent O2O : conceptueel probleem definitie ;
probleem qua interne validiteit : tegenstelling tussen de definitie
& wat ze uiteindelijk zijn gaan meten in hun onderzoek.
▪ Vb : Paper omtrent FinTech : conceptueel thematisch probleem :
brede definitie gegeven en verder onderzoek gaat over een veel
engere groep van spelers
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 3
, Geografische afbakening
o Vb: Entertainment in Zuid-Korea
Afbakening in de tijd
o Bepaalde periode onderzoeken, bv periode na de financiële crisis
bestuderen of de jaren 30’ met “Great Depression” vergelijken met
vandaag
‘unit of observation’?
o Gelijk welke topic kan je vanuit standpunt van verschillende actoren
bekijken
o Vb: standpunt vanuit de onderneming of vanuit een
onderdeel/departement van een bedrijf of vanuit standpunt van klanten.
o Dit geeft een totaal andere blik in een totaal ander domein of subdomein
van de theorie.
0.2 Het proces
• Geen sequentieel proces; meerdere activiteiten (fasen) in parallel
• Iteratief proces ; soms zal je moeten terugkeren naar vroegere fasen van het proces om de focus en de
doelen te heroverwegen.
• Fisher : zes stappen van een onderzoeksproject :
1) Choosing a topic and designing the project : Onderwerp kiezen en onderzoeksvragen formuleren
o Wat ga ik onderzoeken,
o Waarom is dat van belang ? bijdrage?
o Hoe ga ik tewerk gaan (methode)
2) Writing a critical literature review : Kritische literatuurstudie
o Zoeken naar relevante literaruur
o Kritisch bestuderen van de verschillende theorieën en theoretische kaders en nagaan welke
robuust genoeg is voor jouw onderzoek.
3) Develop concepts, conceptual frameworks and theories : Constructen, conceptueel kader en
theorieën
o Ontwikkelen van een conceptueel kader
▪ Welke concepten ga ik gebruiken?
▪ Wat is de relatie tussen de concepten? Bouwen van kleine modellen
▪ Beslissen welke kritische zaken dienen getest te worden door empirisch onderzoek.
▪ Conceptuele kaders zijn aanpassingen en ontwikkelingen van modellen en theorieën
gevonden in de literatuur.
4) Collecting and analysing research material : Verzamelen en analyseren van onderzoeksmateriaal
o Onderzoeksfase
▪ Hoe onderzoek voeren?
▪ Praktische aspecten : focusgroepen? Interviews?
5) Interpreting research material and drawing conclusions: Interpreteren van
onderzoeksresultaten
o Gebaseerd op eerder gevonden conceptuele kaders
6) Forming arguments and writing up the dissertation : Argumentatie, kadering en rapportering
o Fase waar je overgaat van “finding out” naar “thinking”
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 4
Prof. Leo Van Hove
0. Inleiding
0.1 Wat is een masterproef? p3-4
Wetenschappelijk onderzoek in bedrijfswetenschappen d.m.v.
• Onderzoek in een gecontroleerde omgeving is onmogelijk. Doch, wat wel kan in een gecontroleerde
omgeving is een “between-subject” experiment (zie Sem II) met een aantal proefpersonen.
• Observatie (reactie bestuderen van personen); veldonderzoek d.m.v. bv enquêtes
• Literatuur : desk-research
Onderzoeksproces omvat 4 (ipv 6) stappen
1) Literatuurstudie
2) Onderzoeksprobleem & onderzoeksopzet
3) Onderzoek uitvoeren
4) Rapporteren
“a dissertation is “a report on a major piece of primary research … which gives an account of a student’s
investigation into a business or managerial issue, provides an analysis of the research and presents the conclusions
that are drawn from it” (p. 3)
Dissertation = masterproef
Report : verslag van onderzoek
• Wat hebben we gedaan?
• Hoe hebben we het gedaan
• Wat waren de resultaten van het onderzoek
• Welke bijdrage wordt geleverd.
Behoorlijke omvang : want omvat
• Eigen onderzoek
• Kritische literatuurstudie
• Beschrijving van de methodologie & verantwoording
• Beschrijving van datacollectie
Primary research
• Eigen onderzoek verrichten
• U niet beperken tot wat anderen hebben gedaan.
Analysis of the research
• Academisch onderzoek mag zich niet beperken tot het puur beschrijvende
• Er moet een bijdrage geleverd worden
• Er moet analyse zijn. Dit betekent dat je als onderzoeksvraag een “waarom” moet hebben. Je moet
proberen iets te verklaren en niet gewoon te meten.
Vb: niet : zien hoeveel % …… -> Dit is geen bijdrage
Je moet nagaan wat heeft effect op wat.
Waarom-vraag stellen en
Vertrekken vanuit de academische literatuur en een theoretisch kader gebruiken (met reeds
bestaande theoretische modellen)
Conclusie : belangrijk deel van het onderzoek
• Bruikbare conclusies
o Artikels stoppen niet bij de beschrijving van de resultaten
o Meestal in papers :
▪ rubriek “Discutions”
• Resultaten vergelijken met bestaande literatuur
• Vergelijken met onderzoek in dezelfde richting
➢ Vinden we hetzelfde? Waarom wel en waarom niet?
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 1
, ▪ sectie “Conclusies” m.b.t. de staat en de stand van de literatuur
• Kunnen naargelang de topic : “Policy conclusions” zijn
➢ wat kunnen centrale banken of regeringen hier concreet uit leren ?
• Business or managerial issue => “Managerial implications”
➢ Wat kunnen managers hieruit leren?
"Een masterproef moet minimaal aantonen dat de student(e) op kritische wijze kennis heeft genomen van een
onderwerp eigen aan de opleiding en in staat is dit op een overzichtelijke, geargumenteerde en
gedocumenteerde wijze uiteen te zetten"
(1) “Minimaal aantonen dat je op kritische wijze kennis hebt genomen van een onderwerp”
• Basisniveau en basis vereisten van een masterproef
o Aantonen dat je de geschikte literatuur hebt kunnen vinden
o Daar een goede selectie hebt kunnen van maken
o Dat je in staat bent de literatuur tot op en zeker niveau te lezen en te begrijpen
o En dat je deze op een goede, gestructureerde manier kan beschrijven; nl. een manier dat
kennisoverdracht aan de lezer toelaat.
o Dat je een kritische literatuurstudie kan doen, m.a.w. niet alleen als een papegaai enkel
weergeven wat er bestaat in de literatuur, maar daar ook kritisch tegenover staat.
Bv: bij het bestaan van verschillende theorieën voor een bepaalde onderzoeksvraag; ga je uw
mening geven en zeggen waarom je denkt dat een bepaalde theorie het aan het juiste eind heeft
(kleur bekennen)
(2) “Op een overzichtelijke (structuur!!), geargumenteerde en gedocumenteerde manier uiteen te zetten”.
• In een wetenschappelijk werk mag geen enkele (!) loze bewering staan. Elke bewering moet
gedocumenteerd zijn en bewezen.
Bv: zeg nooit : “het is algemeen geweten dat” zonder onderbouw -> not done !
Je moet dit onderbouwen, bewijzen, beargumenteren
Hoe?
o Ofwel zelf met data komen die dit aantoont
o Ofwel te verwijzen naar onderzoekers die dat voor u hebben gedaan door op de stelling een
referentie te plakken, door te verwijzen naar een werk of auteur zodat de lezer dat kan nagaan
en zo overtuigd kan geraken door de daar gerepresenteerde data.
Onderscheid tussen een masterproef (dissertation) en een thesis (thesis)
• a thesis is “an argument or a proposition supported by evidence and literature” (p. 3)
o centrale stelling binnen het werk; iets waarvan de auteur de lezer probeert te overtuigen.
o thesis is een onderdeel van de masterproef
• a project means “all the activities that go towards completing a dissertation” (ibidem)
o onderzoeksproject
▪ omvat alle stappen die je moet doen om de masterproef tot een goed einde te brengen
▪ valt samen met de masterproef met als onderscheid :
onderzoeksproject legt de nadruk op het proces
masterproef = afgewerkt product
Verwante termen (niet van buiten leren)
• a proposal is “a document that defines what the project is about, explains why it is important and
describes how it is to be carried out”
o research proposal :
▪ onderzoeksvoorstel voor latere masterproef
Wat denk ik te doen?
Wat is de scope van mijn onderzoek?
Welke methode ga ik gebruiken?
Hoe kan ik dat concreet aanpakken?
▪ Voorbereidend werk (zonder resultaten) voor een later werk
• a paper is “a short … document suitable for presentation to an academic conference or journal”
o 4000 à 6000 woorden
o Working paper :
▪ 1° neerslag van resultaten (typisch van academici) van een onderzoeksproject bedoelt om
gepresenteerd en verdedigd te worden op congressen
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 2
, • a management report = is “a short … document suitable for presentation to managers and decision
makers” – recommendations
o 2000 à 4000 woorden
o Resultaten van een onderzoek moet je op verschillende manieren rapporteren i.f.v. het publiek
▪ Rapporteren aan sponsors
Weergave van de essentie van het onderzoek.
• Hoe? Door powerpoint met bullet points
• Vooraan : Executive Summary (main conclusions)
o Conclusies met wat extra uitleg
▪ Wetenschappelijk paper : heel veel detail over
Hoe de enquête is opgezet,
Hoeveel respondenten,
Waarom deze groep van mensen werd bevraagd,..
“a dissertation should be written primarily for an academic audience, and it will be marked by academics” (p. 4)
• Geschreven voor een publiek van wetenschappers en beoordeeld door de promotor & jury (= academici)
• Implicaties op
o formaat van je masterproef
▪ Uitgeschreven tekst
▪ Voldoende details
o taalgebruik & schrijfstijl
▪ accuraat, zakelijk , liefst niet te droog, niet te saai,
▪ duidelijk (geen lange zinnen, moeilijke woorden), vlot geschreven,
▪ to the point, correct register (= taalgebruik)
• Eigenschappen van wetenschappelijk onderzoek:
o Doelgericht
▪ Moet dus o.a. een duidelijke scope hebben
Thematisch :
o Wat ga je doen? Wat gaat je niet doen en waarom (Verantwoording)
o definities geven gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur:
▪ Deze auteur definieert het zo, de andere zo en welke is nu de beste.
▪ Uiteindelijke definitie kan dus een bestaande definitie zijn of een
mengeling van bestaande definities.
Bv : verschil tussen belastingontduiking en belastingontwijking.
Duidelijk aangeven waarover de paper juist gaat.
▪ Eénmaal een definitie aangegeven, moet deze worden
aangehouden doorheen heel het werkstuk.
▪ Dit heeft ook implicaties op de gelezen literatuur = nagaan if de
auteur dezelfde definitie aanhoudt als u
▪ Wanneer bv een bredere definitie door auteur wordt
aangehouden, moet dit ook aan de lezer van uw literatuurstudie
worden aangegeven.
o Interne validiteit :
▪ Interne validiteit is de mate waarin je met zekerheid kunt stellen
dat een vastgestelde oorzaak-gevolgrelatie niet door andere
factoren kan worden verklaard. Als de interne validiteit hoog is, is
het aannemelijk dat de gevonden causale relatie tussen je
onafhankelijke variabele en afhankelijke variabele daadwerkelijk
aanwezig is. Is de mate waarin de resultaten van een test en het te
meten verschijnsel met elkaar overeenkomen; Meten wat je wil
meten
▪ Vb : Paper omtrent O2O : conceptueel probleem definitie ;
probleem qua interne validiteit : tegenstelling tussen de definitie
& wat ze uiteindelijk zijn gaan meten in hun onderzoek.
▪ Vb : Paper omtrent FinTech : conceptueel thematisch probleem :
brede definitie gegeven en verder onderzoek gaat over een veel
engere groep van spelers
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 3
, Geografische afbakening
o Vb: Entertainment in Zuid-Korea
Afbakening in de tijd
o Bepaalde periode onderzoeken, bv periode na de financiële crisis
bestuderen of de jaren 30’ met “Great Depression” vergelijken met
vandaag
‘unit of observation’?
o Gelijk welke topic kan je vanuit standpunt van verschillende actoren
bekijken
o Vb: standpunt vanuit de onderneming of vanuit een
onderdeel/departement van een bedrijf of vanuit standpunt van klanten.
o Dit geeft een totaal andere blik in een totaal ander domein of subdomein
van de theorie.
0.2 Het proces
• Geen sequentieel proces; meerdere activiteiten (fasen) in parallel
• Iteratief proces ; soms zal je moeten terugkeren naar vroegere fasen van het proces om de focus en de
doelen te heroverwegen.
• Fisher : zes stappen van een onderzoeksproject :
1) Choosing a topic and designing the project : Onderwerp kiezen en onderzoeksvragen formuleren
o Wat ga ik onderzoeken,
o Waarom is dat van belang ? bijdrage?
o Hoe ga ik tewerk gaan (methode)
2) Writing a critical literature review : Kritische literatuurstudie
o Zoeken naar relevante literaruur
o Kritisch bestuderen van de verschillende theorieën en theoretische kaders en nagaan welke
robuust genoeg is voor jouw onderzoek.
3) Develop concepts, conceptual frameworks and theories : Constructen, conceptueel kader en
theorieën
o Ontwikkelen van een conceptueel kader
▪ Welke concepten ga ik gebruiken?
▪ Wat is de relatie tussen de concepten? Bouwen van kleine modellen
▪ Beslissen welke kritische zaken dienen getest te worden door empirisch onderzoek.
▪ Conceptuele kaders zijn aanpassingen en ontwikkelingen van modellen en theorieën
gevonden in de literatuur.
4) Collecting and analysing research material : Verzamelen en analyseren van onderzoeksmateriaal
o Onderzoeksfase
▪ Hoe onderzoek voeren?
▪ Praktische aspecten : focusgroepen? Interviews?
5) Interpreting research material and drawing conclusions: Interpreteren van
onderzoeksresultaten
o Gebaseerd op eerder gevonden conceptuele kaders
6) Forming arguments and writing up the dissertation : Argumentatie, kadering en rapportering
o Fase waar je overgaat van “finding out” naar “thinking”
Fadia Farhat | VUB 2022-2023 4
