Geschiedenis van België
Samenvatting boek ≠
België een land op een kruispunt in de geschiedenis
1. België avant la lettre
Bel onderging ontwikkelingen van internationale geschiedenis
geschiedenis van bel wordt ook buiten de grenzen geschreven
grenzen problematisch als men opzoek gaat naar het begin van bel: bestaat bel avant
la lettre?
19 en 20 E: bel patriotten zeggen belgen bestonden voor romeinse tijd = opvatting van
natiestaat
= bezit eensheidsmakende kenmerken en is op onafwendbare wijze voorbestemd om
te leven in het kader vd huidige staat
<->
constructivistische interpretatie vd natiestaat
= stap voor stap opgebouwd door toevalligheden en door ideologische en politieke
ingrepen die bewust en ongewild van aard waren
De oude Belgen
57 vc = Caesar samen met Romeins legioen naar onze gewesten, stoot op Belgae (dapperste
Galliërs) worden uitgeroeid
Oude bel ≠ huidige bel
Maar wel zo voorgesteld in vaderlandse geschiedenis (vooral 19E):
Behoefte aan geschiedschrijving die bewijs hoe oud bel was
Richtte zich op momenten uit het verleden zodat het leek dat bel wachtte op zijn
onafhankelijkheid (Belgae goed vertrekpunt)
Zijn die stammen onze voorouders? Hebben cultuur doorgegeven? > geen historisch
bewijs
De romeinse stempel
Romeinse periode heeft instellingen gevestigd die vandaag nog altijd invloed uitoefenen ppt
Positie christelijke godsdienst: samenspel tussen bisschop Rome en keizer (hoofd van
wereldlijke macht) > belang gehad voor hele EU beschaving
Langetermijngevolg:
Onze gewesten = op grens vh Romeins imperium
1
, Grens vh RR begon een permanente grens te vormen tussen geromaniseerde deel
van Eu en het Germaanse deel > gevolg voor oa ontwikkeling taal
Oude grens nog altijd taalgrens > loopt pal door bel > verre oorzaak van 3 breuklijnen
Een nieuwe held Ambiorix
- Bekendste oudste bel
- Veel verwijzingen bv Ambiorix square
- Heldendaden eeuwenlang vergeten > maar 1 bron die hem vermeld (Caesars De
bello Gallico)
- Pas met de onafhankelijk van bel en zoektocht naar roemrijk terug onder aandacht
vooral door heldendicht:
- Heldendicht: over gemoedtoestand in bel en de rol vd geschiedenis als
inspiratiebron voor richting die bel moet uitgaan
- Ambiorix via populaire cultuur > historische referentie
De vroege ME (500-1000) en het ontstaan vh ancien régime
Merovingen en Karolingen
Einde WRR = franken vestigen zich
Clovis (koning) = Merovingen
496 dopen
Vanaf dan samenspel kerk en staat
Kerk van Rome bouwt haar structuren verder uit
Merovingen opgevolgd door Karolingen: KDG belangrijk!
KDG bouwde rijk uit = huidig W-EU
Om 3 redenen is dit rijk van KDG voor onze geschiedenis van belang:
1 Territoriaal
Centrum Karolingische rijk lag in ons domein: streek tussen Seine en Rijn
Dood KDG = rijk in 3 delen
Grens tussen oost en westelijk deel liep dwars door onze gewesten (+- grens
germaanse en romaanse gebieden)
Door verdeling zijn de 2 grote politieke entiteiten nl FRA en DUI al beetje zichtbaar
(zij zullen gesch EU bepalen)
Gaan onze gewesten op hun grenzen als strijdtoneel gebruiken
Middenrijk = oorspronkelijk onze gewesten > streefdoel bij latere heersers proberen
een 3de rijk te vormen tussen FRA en DUI > grote impact op gesch op onze gewesten
2
, 2 Feodaliteit als legitimering voor eigendom en macht
Territoriale verdeling vh rijk bleef ook na het verdwijnen vd karolingers belangrijk: latere
heersers gingen hun bloedband met KDG gebruiken als legitimering voor hun macht
Karolingen = feodaal systeem
Feodaal systeem was in de 1ste plaats een nieuw eigendomsysteem
Germaanse eigendomsysteem = buit van veroveringen verdeeld onder elite nu veroveringen
voor koning (vooral grond)
ppt
Zijn we eeuwenlang onderdrukt door vreemde heersers?
- Onze gewesten aan veel verschillende vorstendommen toebehoord
- Bel nationalistische geschiedschrijving, redenering: niet-bel overheersers =
vreemde onderdrukkers > bel zelfbeeld en idee gebruiken om te verklaren wrm bel
de staat geen warm hart toedragen (bv zwartwerk gevolg van subtiel tegenwerken
van vreemde overheid)
- Realiteit: bevolking wisselt probleemloos van loyaliteit want heerschappij voelde
niet aan als bezetting
- Met afbreken feodaliteit > “vreemde bezetting” relevant
- Van ancien régime naar moderne samenleving oa door de loyaliteit van burgers uit
de natie waar ze toebehoren
- Onze gewesten eeuwenlang bezet door vreemde mogendheden = onhistorisch
3 Sociale groepen
Karolingisch rijk 3 standen
1. Kerk
Instellingen van seculiere en reguliere geestelijken (clerus in acien régime nog een aparte
stand)
2. Adel
Leenheren en mannen = eigenaar van grond en dus ook van opbrengsten (landbouw
belangrijkste eco activiteit)
3. Derde stand
Al de rest vd bevolking, steden gingen zich ontwikkelen dus mensen meer macht (handel en
nijverheid). Steden = belangrijkste motor voor veranderingsprocessen > leiden tot einde
ancien régime
3
, Feodale machtsstrijd
Landadel: belangrijk in politiek-territoriale ontwikkeling van onze gewesten
Landadel macht uitbreiden door: oorlog en huwelijk
Leenmannen konden zo machtig worden statuut van opperst leenheer verwerven
(soevereine vorst) door:
Huwelijk: zich verbinden met het geslacht van een soevereine vorst
Militaire macht verwerven: zo kerk dwingen hen als soevereine vorst te erkennen
Zo werd je verbonden met het karolingisch geslacht
Spanningen, conflicten, oorlog en grenzen vd gebieden bewegend en ingewikkeld
Hoe verliep de politieke-territoriale machtsstrijd?
ppt
FRA koning en DUI keizer (leenmannen) regeerden
ME Vlaanderen ≠ huidig
Graafschap VL = FRA kroon
Wallonië (+ klein deel VL) = DUI keizer
geopolitiek indeling heeft dus weinig implicaties gehad voor ontwikkeling van talen
bv guldensporenslag
Guldensporenslag
11 juni 1302
Propagandistisch verhaal (Vl nationale feestdag)
Feodaal conflict
Tussen Vl graaf (leenman) en FRA koning (leenheer)
FRA koning voerde al langer expansiepolitiek (ten koste van eigen leenmannen)
Franse koning wil rijke Vl (Brugge, Gent, economisch interessant gebied) aanhechten
bij kroondomein
Feodale loyaliteitssyteem > wederzijdse afspraken > leenheer hield zich er niet aan?
Leenman verzet zich
+ machtsverhoudingen ook bepaald door bezit (geval van VL graaf, door ontwikkeling
van steden = bezit aanzienlijke middelen)
VL graaf wint door oa: steun vd poorters vd rijke steden (3de stand)
Bij andere uitslag: VL aan FRA kroondomein toegevoegd dan zou oost en west VL tot
de FRA staat behoren (is gebeurd bij regio’s Nord en Pas de Calais)
Guldensporenslag = mystificaties
bv slag weerspiegelde het verzet van Nederlandstalige tegen FRA koning
bv ook andere gebeurtenissen met dezelfde implicaties als de slag bij Kortrijk
4
Samenvatting boek ≠
België een land op een kruispunt in de geschiedenis
1. België avant la lettre
Bel onderging ontwikkelingen van internationale geschiedenis
geschiedenis van bel wordt ook buiten de grenzen geschreven
grenzen problematisch als men opzoek gaat naar het begin van bel: bestaat bel avant
la lettre?
19 en 20 E: bel patriotten zeggen belgen bestonden voor romeinse tijd = opvatting van
natiestaat
= bezit eensheidsmakende kenmerken en is op onafwendbare wijze voorbestemd om
te leven in het kader vd huidige staat
<->
constructivistische interpretatie vd natiestaat
= stap voor stap opgebouwd door toevalligheden en door ideologische en politieke
ingrepen die bewust en ongewild van aard waren
De oude Belgen
57 vc = Caesar samen met Romeins legioen naar onze gewesten, stoot op Belgae (dapperste
Galliërs) worden uitgeroeid
Oude bel ≠ huidige bel
Maar wel zo voorgesteld in vaderlandse geschiedenis (vooral 19E):
Behoefte aan geschiedschrijving die bewijs hoe oud bel was
Richtte zich op momenten uit het verleden zodat het leek dat bel wachtte op zijn
onafhankelijkheid (Belgae goed vertrekpunt)
Zijn die stammen onze voorouders? Hebben cultuur doorgegeven? > geen historisch
bewijs
De romeinse stempel
Romeinse periode heeft instellingen gevestigd die vandaag nog altijd invloed uitoefenen ppt
Positie christelijke godsdienst: samenspel tussen bisschop Rome en keizer (hoofd van
wereldlijke macht) > belang gehad voor hele EU beschaving
Langetermijngevolg:
Onze gewesten = op grens vh Romeins imperium
1
, Grens vh RR begon een permanente grens te vormen tussen geromaniseerde deel
van Eu en het Germaanse deel > gevolg voor oa ontwikkeling taal
Oude grens nog altijd taalgrens > loopt pal door bel > verre oorzaak van 3 breuklijnen
Een nieuwe held Ambiorix
- Bekendste oudste bel
- Veel verwijzingen bv Ambiorix square
- Heldendaden eeuwenlang vergeten > maar 1 bron die hem vermeld (Caesars De
bello Gallico)
- Pas met de onafhankelijk van bel en zoektocht naar roemrijk terug onder aandacht
vooral door heldendicht:
- Heldendicht: over gemoedtoestand in bel en de rol vd geschiedenis als
inspiratiebron voor richting die bel moet uitgaan
- Ambiorix via populaire cultuur > historische referentie
De vroege ME (500-1000) en het ontstaan vh ancien régime
Merovingen en Karolingen
Einde WRR = franken vestigen zich
Clovis (koning) = Merovingen
496 dopen
Vanaf dan samenspel kerk en staat
Kerk van Rome bouwt haar structuren verder uit
Merovingen opgevolgd door Karolingen: KDG belangrijk!
KDG bouwde rijk uit = huidig W-EU
Om 3 redenen is dit rijk van KDG voor onze geschiedenis van belang:
1 Territoriaal
Centrum Karolingische rijk lag in ons domein: streek tussen Seine en Rijn
Dood KDG = rijk in 3 delen
Grens tussen oost en westelijk deel liep dwars door onze gewesten (+- grens
germaanse en romaanse gebieden)
Door verdeling zijn de 2 grote politieke entiteiten nl FRA en DUI al beetje zichtbaar
(zij zullen gesch EU bepalen)
Gaan onze gewesten op hun grenzen als strijdtoneel gebruiken
Middenrijk = oorspronkelijk onze gewesten > streefdoel bij latere heersers proberen
een 3de rijk te vormen tussen FRA en DUI > grote impact op gesch op onze gewesten
2
, 2 Feodaliteit als legitimering voor eigendom en macht
Territoriale verdeling vh rijk bleef ook na het verdwijnen vd karolingers belangrijk: latere
heersers gingen hun bloedband met KDG gebruiken als legitimering voor hun macht
Karolingen = feodaal systeem
Feodaal systeem was in de 1ste plaats een nieuw eigendomsysteem
Germaanse eigendomsysteem = buit van veroveringen verdeeld onder elite nu veroveringen
voor koning (vooral grond)
ppt
Zijn we eeuwenlang onderdrukt door vreemde heersers?
- Onze gewesten aan veel verschillende vorstendommen toebehoord
- Bel nationalistische geschiedschrijving, redenering: niet-bel overheersers =
vreemde onderdrukkers > bel zelfbeeld en idee gebruiken om te verklaren wrm bel
de staat geen warm hart toedragen (bv zwartwerk gevolg van subtiel tegenwerken
van vreemde overheid)
- Realiteit: bevolking wisselt probleemloos van loyaliteit want heerschappij voelde
niet aan als bezetting
- Met afbreken feodaliteit > “vreemde bezetting” relevant
- Van ancien régime naar moderne samenleving oa door de loyaliteit van burgers uit
de natie waar ze toebehoren
- Onze gewesten eeuwenlang bezet door vreemde mogendheden = onhistorisch
3 Sociale groepen
Karolingisch rijk 3 standen
1. Kerk
Instellingen van seculiere en reguliere geestelijken (clerus in acien régime nog een aparte
stand)
2. Adel
Leenheren en mannen = eigenaar van grond en dus ook van opbrengsten (landbouw
belangrijkste eco activiteit)
3. Derde stand
Al de rest vd bevolking, steden gingen zich ontwikkelen dus mensen meer macht (handel en
nijverheid). Steden = belangrijkste motor voor veranderingsprocessen > leiden tot einde
ancien régime
3
, Feodale machtsstrijd
Landadel: belangrijk in politiek-territoriale ontwikkeling van onze gewesten
Landadel macht uitbreiden door: oorlog en huwelijk
Leenmannen konden zo machtig worden statuut van opperst leenheer verwerven
(soevereine vorst) door:
Huwelijk: zich verbinden met het geslacht van een soevereine vorst
Militaire macht verwerven: zo kerk dwingen hen als soevereine vorst te erkennen
Zo werd je verbonden met het karolingisch geslacht
Spanningen, conflicten, oorlog en grenzen vd gebieden bewegend en ingewikkeld
Hoe verliep de politieke-territoriale machtsstrijd?
ppt
FRA koning en DUI keizer (leenmannen) regeerden
ME Vlaanderen ≠ huidig
Graafschap VL = FRA kroon
Wallonië (+ klein deel VL) = DUI keizer
geopolitiek indeling heeft dus weinig implicaties gehad voor ontwikkeling van talen
bv guldensporenslag
Guldensporenslag
11 juni 1302
Propagandistisch verhaal (Vl nationale feestdag)
Feodaal conflict
Tussen Vl graaf (leenman) en FRA koning (leenheer)
FRA koning voerde al langer expansiepolitiek (ten koste van eigen leenmannen)
Franse koning wil rijke Vl (Brugge, Gent, economisch interessant gebied) aanhechten
bij kroondomein
Feodale loyaliteitssyteem > wederzijdse afspraken > leenheer hield zich er niet aan?
Leenman verzet zich
+ machtsverhoudingen ook bepaald door bezit (geval van VL graaf, door ontwikkeling
van steden = bezit aanzienlijke middelen)
VL graaf wint door oa: steun vd poorters vd rijke steden (3de stand)
Bij andere uitslag: VL aan FRA kroondomein toegevoegd dan zou oost en west VL tot
de FRA staat behoren (is gebeurd bij regio’s Nord en Pas de Calais)
Guldensporenslag = mystificaties
bv slag weerspiegelde het verzet van Nederlandstalige tegen FRA koning
bv ook andere gebeurtenissen met dezelfde implicaties als de slag bij Kortrijk
4
