THEMA 1: INLEIDING EN THEORETISCHE PERSPECTIEVEN
HOOFDSTUK 1: EEN INLEIDING IN DE ONTWIKKELING VAN HET KIND
1. Inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1. Een oriëntatie op de ontwkkelingspsychologie
- Het bestuderen van de ontwikkelingspsychologie is een wetenschappelijke benadering.
- Richt zich op menselijke ontwikkeling
- Houdt zich ook bezig met stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en volwassenen.
Ontwikkelingspsychologi De wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot
e of ouderdom, maar met een accent op de jaren tot de volwassenheid.
levenslooppsychologie
1.1.1. De reikwijdte van het vakgebied
- De definitie is globaal, en de reikwijdte van het gebied is aanzienlijk, daarom specialiseren ontwikkelingspsychologen
zich meestal in thema’s of leeftijdscategorie.
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingpsychologie:
- Fysieke ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Sociaal-emotionele ontwikkeling
- Persoonlijkheidsontwikkeling
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van het lichaam, zoals de hersenen, het
zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele vermogens, zoals denken, leren, geheugen en
ontwikkeling probleemoplossing.
Sociaal-emotionele Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties, interacties met anderen en op het omgaan met
ontwikkeling emoties.
Persoonlijkheids- Ontwikkeling van duurzame gedragingen en (karakter)-eigenschappen die de ene persoon van de
ontwikkeling andere onderscheiden.
Leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
- Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
- Babytijd ( van geboorte tot twee jaar)
- Peuter- en kleutertijd (van twee tot zes jaar)
- Schooltijd (van zes tot twaalf jaar)
- Adolescentie (van twaalf tot twintig jaar)
Deze sociale constructies zijn vooral gebaseerd op westers onderzoek.
Sociale Een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar afhangt van de maatschappij en de
constructie cultuur op een bepaald moment.
Prepuberteit De periode voor de puberteit waarin alle (hormonale) veranderingen in het lichaam optreden, maar nog niet
van buitenaf zichtbaar zijn.
Opkomende Van de late tienerjaren tot midden twintig. In deze fase zijn mensen niet langer adolescenten, maar hebben
volwassenheid ze evenmin de verantwoordelijkheden van de volwassenheid volledig op zich genomen. In plaats daarvan
proberen ze nog steeds verschillende identiteiten uit en zijn ze bezig met zelfverkenning.
1.1.2. Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
- Iedere mens behoort tot een specifieke cohort. (vooroorlogse generatie, babyboomer, generatie X, generatie Y /
millenials)
- Er zijn nog vele andere factoren of gebeurtenissen die de ontwikkeling mede bepalen; onderscheid tussen normatieve en
niet-normatieve gebeurtenissen.
Cohort Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren.
Normatieve Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier voltrekken;
gebeurtenissen kunnen historische, leeftijdgebonden, of sociaal-cultureel bepalend zijn.
Cohorteffecten Zijn voorbeelden van historisch bepaalde invloeden: omgevingsinvloeden en biologische invloeden die
verbonden zijn aan een historisch moment.
Leeftijdsgebonden Biologische invloeden en omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
invloeden leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer ze opgroeien.
Sociaal-culturele Zoals etnische afkomst, sociale klasse, lidmaatschap van een subcultuur en dergelijke.
invloeden
Niet-normatieve Dit zijn specifieke gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van een bepaald persoon, terwijl de
, gebeurtenissen meeste andere mensen hier niet mee te maken krijgen.
2. theoretische aspecten
2.1. kinderen: verleden, heden en toekomst
Het is echter van een relatief recent fenomeen dat kinderen vanuit een wetenschappelijke invalshoek worden bestudeerd.
2.1.1. vraagstukken bij de thema’s van de ontwikkelingspsychologie
- de aard van de veranderingen tijdens de ontwikkeling (continu of discontinu)
- belang van kritieke en gevoelige perioden
- het levensloopmodel versus gerichtere benaderingen en het nature-nurturedebat
Continue Geleidelijke kwantitatieve ontwikkeling, waarbij prestaties op een bepaald niveau voortvloeien uit die op de
verandering vorige niveaus.
Discontinue Ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en waarbij elk stadium gedrag oplevert dat
verandering kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Kritieke Een specifieke tijdspanne in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de grootste – en zelfs
periode onomkeerbare gevolgen heeft.
Gevoelige Een afgebakende tijdspanne ,meestal vroeg in het leven, waarin mensen extra gevoelig zijn voor bepaalde
periode omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk zijn voor het leren van specifieke vaardigheden.
Stimuli Prikkels oftewel veranderingen in de uitwendige of inwendige omgeving waarop een organisme reageert.
Placticiteit De mate waarin een zich ontwikkelend gedragspatroon of fysieke structuur veranderbaar is.
Nature-nurture De discussie over de oorsprong van ons gedrag en onze eigenschappen; in hoeverre komen deze voort uit
debat onze aanleg en in hoeverre uit onze opvoeding en leefomgeving?
Maturatie Het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie
Nature Eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven. Het omvat elke factor die het
resultaat is van het zich geleidelijke ontvouwen van voorbestemde genetische informatie, een proces dat
beterbekend staat als maturatie.
Nurture Omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.; biologisch, sociaal, …
Tegenwoordig wordt aangenomen dat gedrag een biopsychosociale verklaring nodig heeft, waarbij de verschillende biologische,
psychische en sociale factoren elkaar wederzijds beïnvloeden.
2.1.2. de toekomst van de ontwikkelingspsychologie
- het vakgebied zal zich steeds meer specialiseren en zullen er nieuwe onderzoeksgebieden en perspectieven ontstaan.
- Ontwikkelingspsychologen zullen hun werk binnen het biologische, cognitieve en sociale domein steeds meer aan elkaar
linken. De epigenetica is hierbij een belangrijk opkomende onderzoekstak, die de effecten bestudeert van
omgevingsinvloeden en ervaringen op de uiting van onze genen.
- De groeiende etnische, taalkundige en culturele diversiteit van de bevolking zal leiden tot meer aandacht voor
diversiteitsvraagstukken.
OPDRACHT 1.1.1 verschillende invloeden op de ontwikkeling (online test)
OPDRACHT 1.1.2 belangrijke vraagstukken
HOOFDSTUK 1: EEN INLEIDING IN DE ONTWIKKELING VAN HET KIND
1. Inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1. Een oriëntatie op de ontwkkelingspsychologie
- Het bestuderen van de ontwikkelingspsychologie is een wetenschappelijke benadering.
- Richt zich op menselijke ontwikkeling
- Houdt zich ook bezig met stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en volwassenen.
Ontwikkelingspsychologi De wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit bij mensen, van conceptie tot
e of ouderdom, maar met een accent op de jaren tot de volwassenheid.
levenslooppsychologie
1.1.1. De reikwijdte van het vakgebied
- De definitie is globaal, en de reikwijdte van het gebied is aanzienlijk, daarom specialiseren ontwikkelingspsychologen
zich meestal in thema’s of leeftijdscategorie.
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingpsychologie:
- Fysieke ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Sociaal-emotionele ontwikkeling
- Persoonlijkheidsontwikkeling
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van het lichaam, zoals de hersenen, het
zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele vermogens, zoals denken, leren, geheugen en
ontwikkeling probleemoplossing.
Sociaal-emotionele Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties, interacties met anderen en op het omgaan met
ontwikkeling emoties.
Persoonlijkheids- Ontwikkeling van duurzame gedragingen en (karakter)-eigenschappen die de ene persoon van de
ontwikkeling andere onderscheiden.
Leeftijdsgroepen en individuele verschillen:
- Prenatale periode (van conceptie tot geboorte)
- Babytijd ( van geboorte tot twee jaar)
- Peuter- en kleutertijd (van twee tot zes jaar)
- Schooltijd (van zes tot twaalf jaar)
- Adolescentie (van twaalf tot twintig jaar)
Deze sociale constructies zijn vooral gebaseerd op westers onderzoek.
Sociale Een idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar afhangt van de maatschappij en de
constructie cultuur op een bepaald moment.
Prepuberteit De periode voor de puberteit waarin alle (hormonale) veranderingen in het lichaam optreden, maar nog niet
van buitenaf zichtbaar zijn.
Opkomende Van de late tienerjaren tot midden twintig. In deze fase zijn mensen niet langer adolescenten, maar hebben
volwassenheid ze evenmin de verantwoordelijkheden van de volwassenheid volledig op zich genomen. In plaats daarvan
proberen ze nog steeds verschillende identiteiten uit en zijn ze bezig met zelfverkenning.
1.1.2. Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
- Iedere mens behoort tot een specifieke cohort. (vooroorlogse generatie, babyboomer, generatie X, generatie Y /
millenials)
- Er zijn nog vele andere factoren of gebeurtenissen die de ontwikkeling mede bepalen; onderscheid tussen normatieve en
niet-normatieve gebeurtenissen.
Cohort Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek zijn geboren.
Normatieve Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier voltrekken;
gebeurtenissen kunnen historische, leeftijdgebonden, of sociaal-cultureel bepalend zijn.
Cohorteffecten Zijn voorbeelden van historisch bepaalde invloeden: omgevingsinvloeden en biologische invloeden die
verbonden zijn aan een historisch moment.
Leeftijdsgebonden Biologische invloeden en omgevingsinvloeden die gelijk zijn voor mensen in een bepaalde
invloeden leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer ze opgroeien.
Sociaal-culturele Zoals etnische afkomst, sociale klasse, lidmaatschap van een subcultuur en dergelijke.
invloeden
Niet-normatieve Dit zijn specifieke gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van een bepaald persoon, terwijl de
, gebeurtenissen meeste andere mensen hier niet mee te maken krijgen.
2. theoretische aspecten
2.1. kinderen: verleden, heden en toekomst
Het is echter van een relatief recent fenomeen dat kinderen vanuit een wetenschappelijke invalshoek worden bestudeerd.
2.1.1. vraagstukken bij de thema’s van de ontwikkelingspsychologie
- de aard van de veranderingen tijdens de ontwikkeling (continu of discontinu)
- belang van kritieke en gevoelige perioden
- het levensloopmodel versus gerichtere benaderingen en het nature-nurturedebat
Continue Geleidelijke kwantitatieve ontwikkeling, waarbij prestaties op een bepaald niveau voortvloeien uit die op de
verandering vorige niveaus.
Discontinue Ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en waarbij elk stadium gedrag oplevert dat
verandering kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Kritieke Een specifieke tijdspanne in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de grootste – en zelfs
periode onomkeerbare gevolgen heeft.
Gevoelige Een afgebakende tijdspanne ,meestal vroeg in het leven, waarin mensen extra gevoelig zijn voor bepaalde
periode omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk zijn voor het leren van specifieke vaardigheden.
Stimuli Prikkels oftewel veranderingen in de uitwendige of inwendige omgeving waarop een organisme reageert.
Placticiteit De mate waarin een zich ontwikkelend gedragspatroon of fysieke structuur veranderbaar is.
Nature-nurture De discussie over de oorsprong van ons gedrag en onze eigenschappen; in hoeverre komen deze voort uit
debat onze aanleg en in hoeverre uit onze opvoeding en leefomgeving?
Maturatie Het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie
Nature Eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven. Het omvat elke factor die het
resultaat is van het zich geleidelijke ontvouwen van voorbestemde genetische informatie, een proces dat
beterbekend staat als maturatie.
Nurture Omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.; biologisch, sociaal, …
Tegenwoordig wordt aangenomen dat gedrag een biopsychosociale verklaring nodig heeft, waarbij de verschillende biologische,
psychische en sociale factoren elkaar wederzijds beïnvloeden.
2.1.2. de toekomst van de ontwikkelingspsychologie
- het vakgebied zal zich steeds meer specialiseren en zullen er nieuwe onderzoeksgebieden en perspectieven ontstaan.
- Ontwikkelingspsychologen zullen hun werk binnen het biologische, cognitieve en sociale domein steeds meer aan elkaar
linken. De epigenetica is hierbij een belangrijk opkomende onderzoekstak, die de effecten bestudeert van
omgevingsinvloeden en ervaringen op de uiting van onze genen.
- De groeiende etnische, taalkundige en culturele diversiteit van de bevolking zal leiden tot meer aandacht voor
diversiteitsvraagstukken.
OPDRACHT 1.1.1 verschillende invloeden op de ontwikkeling (online test)
OPDRACHT 1.1.2 belangrijke vraagstukken
